Lối sống lành mạnh giúp phòng ngừa đột quỵ

Bệnh tim mạch đang gia tăng rất nhanh và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam, chiếm 33% tổng số bệnh nhân tử vong. Cứ 3 người tử vong thì có 1 người tử vong do nguyên nhân tim mạch - đây là thông tin được chia sẻ bởi Hội Tim mạch Việt Nam.

CĂN BỆNH CỰC KỲ NGUY HIỂM

Thông tin từ Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, Phó trưởng Khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang, đột quỵ hay còn gọi là bệnh tai biến mạch máu não hiện nay rất phổ biến. Trung bình hằng năm tại Việt Nam có khoảng 200.000 ca đột quỵ mới mắc.

Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng thăm khám cho bệnh nhân đột quỵ đang điều trị tại Khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang.

Riêng tại Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang, số lượng bệnh nhân đột quỵ đến khám và điều trị khá đông và năm sau luôn cao hơn năm trước. Cụ thể, năm 2022 có 3.050 ca, sang năm 2023, số lượng này lên 3.270 ca, năm 2024 số lượng bệnh nhân lên đến 3.968 ca và trong 3 tháng gần đây nhất, trung bình mỗi ngày bệnh viện tiếp nhận khoảng 7 - 8 ca đột quỵ.

“Đột quỵ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế trên toàn cầu. Tính trung bình, cứ 4 trường hợp bệnh nhân trên 25 tuổi thì sẽ có một trường hợp có nguy cơ mắc đột quỵ trong đời và đột quỵ do rất nhiều nguyên nhân khác nhau.

Sau đây là một số nguyên nhân thường gặp: Nguyên nhân hàng đầu vẫn là tăng huyết áp, kế đến là đái tháo đường, rối loạn lipid máu, hẹp động mạch cạnh đốt sống, bệnh lý tim mạch như: Rung nhĩ, bệnh lý van tim, suy tim... Thói quen hút thuốc lá, uống nhiều rượu, bia, béo phì, ít vận động, căng thẳng rối loạn lo âu kéo dài cũng là nguyên nhân dẫn tới đột quỵ” - bác sĩ Nguyễn Văn Dũng cho biết thêm.

Hiện nay, đột quỵ không chỉ là vấn đề sức khỏe cá nhân, mà còn đặt ra những thách thức lớn về kinh tế - xã hội. Đột quỵ có thể dẫn đến nguy cơ tử vong rất cao, trường hợp sống sót sau đột quỵ thì di chứng của căn bệnh này để lại trên người bệnh là rất lớn. Ước tính có khoảng 71% bệnh nhân mất khả năng lao động sau đột quỵ, gánh nặng từ căn bệnh này ảnh hưởng không nhỏ đến lực lượng lao động và hệ thống y tế.

DỰ PHÒNG VÀ ĐIỀU TRỊ

Dù là căn bệnh cực kỳ nguy hiểm nhưng hiểu biết của người dân về căn bệnh này còn hạn chế. Làm thế nào để nhận biết đột quỵ và cách xử lý ngoại viện có ý nghĩa quan trọng đối với kết quả điều trị và hồi phục của bệnh nhân.

Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng thăm khám cho bệnh nhân đột quỵ đang điều trị tại Khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang.

Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng chia sẻ: “Đột quỵ biểu hiện bởi nhiều triệu chứng khác nhau, rất đa dạng và đôi lúc cũng khó chẩn đoán. Do đó, để dễ nhận biết và dễ nhớ, các nhà khoa học đã đưa ra một tiêu chuẩn gọi là tiêu chuẩn Fast.

Fast là từ viết tắt của 4 chữ Tiếng Anh gồm: Face (mặt) bị méo, Arm (tay) yếu hoặc tê liệt, Speech (lời nói) bị khó khăn hoặc nói ngọng và Time (thời gian) là thời điểm cần gọi cấp cứu ngay lập tức khi phát hiện bất kỳ triệu chứng nào.

Biểu hiện này được Việt hóa thành một câu thơ rất là dễ nhớ đó là: “Méo cười ngọng nói sụi tay, mau gọi cấp cứu đi ngay đừng chờ”. Bên cạnh đó, đột quỵ còn biểu hiện bởi những triệu chứng khác nhau như: Đột ngột lơ mơ, hôn mê; đột ngột đau đầu dữ dội, chóng mặt; đột ngột nhìn mờ, thậm chí mất hết thị giác; đột ngột nghe kém hoặc là điếc tai; đột ngột tê nửa người; đột ngột co giật và đột ngột tiêu tiểu không tự chủ.

Khi phát hiện những dấu hiệu nghi ngờ đột quỵ thì nhanh chóng đưa bệnh nhân ra chỗ thoáng mát, nới lỏng quần áo để đảm bảo thông thoáng đường thở. Nếu bệnh nhân có nôn ói thì cho bệnh nhân nằm nghiêng sang trái.

Tuyệt đối không được cho ăn, uống trong quá trình chờ đợi. Tuyệt đối không được uống thuốc hạ huyết áp và không được áp dụng các phương pháp dân gian như: Cắt lể hay uống nước chanh, phải nhanh chóng đưa bệnh nhân đến trung tâm cấp cứu có thể điều trị đột quỵ gần nhất”.

Nghiên cứu cho thấy, nếu được cấp cứu và điều trị kịp thời trong “giờ vàng”, tức từ 3 - 5 giờ đầu sau khi khởi phát triệu chứng, tỷ lệ bệnh nhân hồi phục tốt, có thể đạt đến 60%. Tuy nhiên, thách thức không chỉ dừng ở cấp cứu nhanh, mà đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các tuyến y tế, từ cơ sở đến chuyên sâu, cùng sự đầu tư thích đáng vào cơ sở vật chất và nhân lực y tế.

Với sự ra đời của đơn vị đột quỵ gần 10 năm qua, Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang hiện nay là 1 trong 2 cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh có đầy đủ nhân lực và phương tiện để can thiệp và điều trị đột quỵ trên địa bàn tỉnh.

Tuy nhiên, để điều trị hiệu quả, bệnh nhân đột quỵ phải được đưa đến bệnh viện trong khoảng thời gian sớm nhất, trước 5 giờ sau khi phát bệnh. Đây được xem là “giờ vàng” trong điều trị đột quỵ. Sau khoảng thời gian này, tế bào não của bệnh nhân sẽ chết đi, khó hồi phục; do đó điều trị kém hiệu quả, nguy cơ tử vong và tàn tật là rất cao.

Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang đã triển khai phương thức điều trị tiêu sợi huyết trong thời gian dài và hiện nay đã nhiều người dân biết đến. Do đó, số lượng bệnh nhân đến với bệnh viện ngày càng đông. Trung bình tỷ lệ điều trị kịp thời tính chung trong cả nước, cũng như trên thế giới là khoảng 5% đối với những bệnh nhân bị đột quỵ, tại Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang tỷ lệ này khoảng 7% - 8% và bệnh viện hướng đến mục tiêu đạt 10% - 15%.

Bà Lê Thị Nết, 75 tuổi, ngụ xã Bình Trưng là một trong số những bệnh nhân đột quỵ được đưa đến Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang kịp thời. Sau 5 ngày điều trị tại Khoa Nội thần kinh, bà được bác sĩ cho xuất viện trong tình trạng sức khỏe hồi phục gần như hoàn toàn.

Vô cùng vui mừng vì sự hồi phục diệu kỳ của bản thân sau cơn bạo bệnh, bà Nết kể lại: “Buổi sáng hôm đó, khi vừa thức dậy, tôi bước vào nhà vệ sinh thì không đứng vững được, mắt tối sầm và bị bất tỉnh. Khi tỉnh dậy, tôi thấy mình ở bệnh viện. Con gái tôi kể, khi phát hiện, tôi đã bị liệt nửa người, tiểu tiện mất kiểm soát và đầu óc lơ mơ. Sau khi đưa đến bệnh viện và được chẩn đoán bị đột quỵ, được can thiệp bằng thuốc tiêu sợi huyết, sau vài giờ can thiệp, tôi đã dần hồi phục”.

Đột quỵ hiện là bệnh rất nguy hiểm, tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa được thông qua việc thay đổi thói quen sinh hoạt và kiểm tra sức khỏe định kỳ. Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng khuyến cáo: “Đột quỵ do nhiều nguyên nhân khác nhau, do đó để dự phòng đột quỵ, chúng ta phải điều trị tổng hợp nhiều khía cạnh khác nhau.

Trước hết, phải điều trị tốt các yếu tố nguy cơ như: Tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu…, người dân cần phải khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh. Bên cạnh đó, chúng ta phải có một chế độ ăn uống hợp lý, hạn chế mỡ bảo hòa, ăn nhiều trái cây tươi, thức ăn nhiều chất xơ, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu, bia và tập thể dục thường xuyên (ít nhất 5 ngày/tuần) và mỗi lần tập ít nhất 30 - 45 phút. Điều quan trọng là chúng ta luôn giữ cho tinh thần vui vẻ, lạc quan, tránh căng thẳng, stress kéo dài”.

THỦY HÀ - HÀ NAM