Lợi suất trái phiếu cao có thể chấm dứt chuỗi tăng lãi suất lịch sử của FED

Trái phiếu kho bạc của Mỹ đã chạm mức 5% lần đầu tiên sau 16 năm vào tuần trước, thúc đẩy cuộc tranh luận về việc liệu nó đã đạt đỉnh hay chưa? Ảnh: Reuters

Thị trường trái phiếu mang lại sự thắt chặt mà FED muốn

Sự gia tăng nhanh chóng của lợi suất trái phiếu kho bạc dài hạn của Mỹ, lên khoảng 5% từ mức 4% vào đầu tháng 8, cho thấy Phố Wall dường như đã chấp nhận lãi suất cao hơn trong thời gian dài hơn. Kết quả là, chi phí vay mượn cho các doanh nghiệp và hộ gia đình Mỹ đang tăng theo những cách có thể khiến FED chấm dứt hoạt động tăng lãi suất lịch sử của mình.

Lợi suất cao hơn có thể thắt chặt các điều kiện tài chính thông qua định giá cổ phiếu thấp hơn, đồng Đô la mạnh hơn và chênh lệch giãn rộng hơn giữa lợi suất trái phiếu kho bạc và lãi suất cho vay tư nhân.

Một nền kinh tế kiên cường đe dọa làm chậm tiến độ gần đây về lạm phát, khiến những tác động của lợi suất cao hơn đối với nền kinh tế sẽ trở thành chủ đề nổi bật trong các cuộc thảo luận tại cuộc họp chính sách hai ngày của FED, bắt đầu vào thứ Ba, 31/10.

Ngân hàng trung ương Mỹ đã nâng lãi suất ngắn hạn chuẩn lên mức cao nhất trong 22 năm vào tháng 7, dự kiến sẽ giữ ổn định trong tuần này. Kể từ tháng 3/2022, FED đã tăng lãi suất với tốc độ nhanh nhất trong bốn thập kỷ để chống lại lạm phát tăng vọt.

Mức độ mà chi phí vay cao hơn làm chậm nền kinh tế phụ thuộc vào lý do tại sao chúng tăng lên. Lợi suất có thể tăng vì các nhà đầu tư kỳ vọng FED sẽ phải tăng lãi suất ngắn hạn nhiều hơn để giảm lạm phát, hoặc vì họ kỳ vọng lạm phát sẽ tăng. Cả hai đều là trường hợp đã diễn ra trong hai năm qua.

Nếu lợi suất cao hơn đang thắt chặt các điều kiện tài chính vì các nhà đầu tư kỳ vọng FED sẽ phải tăng lãi suất cao hơn, FED sẽ phải tuân theo hoặc có nguy cơ nới lỏng các điều kiện tài chính, điều này có thể thúc đẩy lạm phát.

Nhưng các quan chức FED, bao gồm cả Chủ tịch Jerome Powell, không nghĩ rằng điều đó là nguyên nhân dẫn tới đợt bán tháo của thị trường gần đây. Điều đó cho thấy lợi suất tăng đang được thúc đẩy chủ yếu bởi sự gia tăng phí bảo hiểm kỳ hạn hoặc khoản bồi thường bổ sung mà các nhà đầu tư yêu cầu để nắm giữ các khoản đầu tư dài hạn hơn. Ông Powell thừa nhận, phí bảo hiểm kỳ hạn cao hơn có thể thay thế cho việc FED tăng lãi suất ngắn hạn.

Shamik Dhar - Kinh tế trưởng tại BNY Mellon Investment Management, cho biết: "Thị trường trái phiếu đang mang lại sự thắt chặt mà FED muốn, có nghĩa là FED có thể thận trọng hơn một chút".

Mô hình hóa cú sốc tỷ lệ

Các nhà kinh tế tại Deutsche Bank ước tính, với lợi suất tăng kể từ tháng 9, các điều kiện tài chính đã đủ thắt chặt để giảm hoạt động kinh tế xuống 0,6 điểm phần trăm trong năm tới, điều mà các nhà kinh tế ước tính tương đương với khoảng ba lần tăng lãi suất, mỗi lần tăng một phần tư điểm.

Một phân tích tương tự của Tilda Horvath - cựu nhà kinh tế học của FED, hiện đang làm việc tại Underlying Inflation - một công ty nghiên cứu có trụ sở tại Geneva cho thấy, mức tăng phí bảo hiểm kỳ hạn gần đây có thể thay thế cho mức tăng lãi suất một phần tư điểm cuối cùng mà hầu hết các quan chức FED đã dự kiến tại cuộc họp tháng 9 của họ.

Theo phân tích của Horvath, các mô phỏng mô hình máy tính của FED cho thấy, phí bảo hiểm kỳ hạn cao hơn có thể kêu gọi ngân hàng trung ương cắt giảm lãi suất trong hai năm tới nhiều hơn khoảng 0,5 điểm so với dự kiến.

Phố Wall dường như đã chấp nhận chiến lược lãi suất cao hơn trong thời gian dài hơn của FED. Ảnh: Reuters

Lợi suất trái phiếu kho bạc 10 năm đã tăng một điểm phần trăm kể từ đầu tháng 8 phù hợp với mức tăng được thấy vào giữa năm 2013. Tại cuộc họp chính sách tháng 7/2013 của FED, các nhà kinh tế đã nói với các quan chức rằng, mức tăng 0,75 điểm phần trăm duy trì trong lợi suất trái phiếu 10 năm có thể cho phép hạ thấp lãi suất quỹ liên bang chuẩn của FED khoảng 0,6 điểm phần trăm so với dự báo cơ bản của họ trong 2,5 năm tiếp theo.

Những câu hỏi hóc búa

Các quan chức FED kiểm soát lãi suất ngắn hạn, nhưng thị trường xác định lãi suất đối với khoản vay dài hạn. Vào những năm 2000, Chủ tịch FED lúc đó là Alan Greenspan đã gọi đó là một câu hỏi hóc búa mà lãi suất dài hạn ngoan cố không tăng khi FED tăng lãi suất ngắn hạn.

Ông Powell đã phải đối mặt với một biến thể của vấn đề này vào nhiều thời điểm trong 15 tháng qua, thường là vì các nhà đầu tư dự đoán lạm phát sẽ giảm nhanh hơn FED. Thật không chính đáng, điều này đã khiến các điều kiện tín dụng nới lỏng, làm giảm bớt những nỗ lực của ngân hàng trung ương nhằm làm chậm nền kinh tế.

Các nhà chiến lược lãi suất đã chỉ ra 4 yếu tố thúc đẩy lợi suất cao hơn trong những tháng gần đây. Đầu tiên, các dấu hiệu của hoạt động kinh tế có khả năng phục hồi tốt hơn vào mùa hè này đã khiến các nhà đầu tư kết luận rằng, FED sẽ cắt giảm lãi suất chậm hơn so với dự đoán của các nhà đầu tư trước đây.

Vào tháng 8, việc phát hành trái phiếu kho bạc cao hơn đối với chứng khoán có ngày dài hơn, xếp hạng tín dụng của Mỹ bị Fitch Ratings hạ cấp và các báo cáo về nhu cầu nợ trái phiếu suy yếu có thể đã góp phần khiến các nhà đầu tư suy nghĩ lại về rủi ro khi nắm giữ trái phiếu kho bạc dài hạn.

"Những gì chúng ta đã thấy trong tháng trước là nhận thức cuối cùng rằng, vấn đề lạm phát vẫn còn khó giải quyết. FED đã chỉ ra rủi ro này trong một thời gian dài, nhưng các thị trường thực sự không coi trọng điều đó, hoặc ít nhất, không nghiêm túc như họ nên làm" - Dhar nói.

Thứ hai, các yếu tố kỹ thuật có thể đã làm trầm trọng thêm việc bán tháo. Giá trái phiếu và lợi suất di chuyển nghịch đảo. Với lợi suất trên lãi suất qua đêm trên lợi suất trên trái phiếu kho bạc có ngày dài hơn kể từ cuối năm ngoái, các nhà đầu tư trả nhiều tiền hơn để sở hữu chứng khoán có ngày dài hơn so với số tiền họ kiếm được khi nắm giữ nó, một điều kiện được gọi là carry âm.

Các nhà đầu tư có thể sẵn sàng chấp nhận khó khăn trong 6 tháng nếu họ nghĩ rằng lợi suất sau đó có thể giảm vì FED sẽ cắt giảm lãi suất, hoặc nền kinh tế suy yếu đáng kể. Nhưng viễn cảnh 12 hoặc 18 tháng khó khăn sẽ khiến các nhà đầu tư miễn cưỡng hơn nhiều khi sở hữu chứng khoán có ngày dài hơn.

Matthew Hornbach, người đứng đầu chiến lược vĩ mô toàn cầu tại Morgan Stanley cho biết: "Điểm khởi đầu cho đợt bán tháo thị trường trái phiếu này là cách FED hướng dẫn các nhà đầu tư suy nghĩ về kết quả có khả năng xảy ra nhất cho con đường chính sách của mình. Các nhà đầu tư chỉ không muốn trả tiền tiêu cực".

Thứ ba, những lo ngại về sự gia tăng nguồn cung của trái phiếu có ngày dài hơn - có thể cần thiết để bù đắp cho thâm hụt ngân sách lớn hơn của Mỹ - xuất hiện cùng thời điểm các nhà đầu tư kết luận rằng cũng có thể có ít nhu cầu hơn đối với những chứng khoán đó.

Cuối cùng, một số nhà đầu tư có thể kết luận rằng ngay cả khi FED và các ngân hàng trung ương khác có thể làm giảm lạm phát trong ngắn hạn, sự biến động lạm phát cao hơn sẽ khiến trái phiếu trở thành một hàng rào kém hấp dẫn hơn so với cổ phiếu trước đây.

Trong ba thập kỷ qua, toàn cầu hóa và đổi mới công nghệ là những động lực mạnh mẽ trong việc giảm lạm phát. Để đạt được mục tiêu lạm phát của họ, kết quả là các ngân hàng trung ương sẽ phải giữ lãi suất cao hơn.

Hoàng Lê (theo The Wall Street Journal)