Lời thú thật phía sau những khoản lãi và thua lỗ

Khi tâm lý mạnh hơn con số

Theo nhiều nghiên cứu về tài chính hành vi, cảm xúc và thiên kiến nhận thức thường chi phối quyết định đầu tư nhiều hơn là các con số phân tích. Báo cáo từ Cerulli Associates (công ty nghiên cứu độc lập của Mỹ trong lĩnh vực tài chính và quản lý tài sản - được barrons.com trích dẫn) cho thấy, ngay cả nhóm nhà đầu tư có tài sản lớn cũng thừa nhận họ bị tác động mạnh bởi các bias:

- 88% chịu ảnh hưởng bởi thông tin dễ nhớ

- 78% chỉ tìm thông tin ủng hộ quan điểm của mình

- 67% ngại thua lỗ

Một nghiên cứu khác từ QAIB của Dalbar – tổ chức nghiên cứu hành vi tài chính tại Mỹ (được hartfordfunds.com trích dẫn)ghi nhận: Trong 30 năm, nhà đầu tư cá nhân trung bình thua thị trường hơn 2% mỗi năm, chủ yếu do các quyết định vội vàng, bán khi sợ hãi và mua khi hưng phấn. Điều này lý giải vì sao nhiều người dù tham gia lâu năm vẫn khó tạo lợi nhuận bền vững.

“Thành công hay thất bại

nằm ở cách chúng ta kiểm soát cảm xúc.”

Thực tế tại Việt Nam

Tại Việt Nam, nhà đầu tư cá nhân hiện chiếm tỷ trọng áp đảo. Báo cáo của GTJAS Việt Nam cho thấy, năm 2023 nhóm này chiếm tới 67% khối lượng giao dịch toàn thị trường. Số lượng tài khoản chứng khoán cá nhân cũng bùng nổ, đạt hơn 9,2 triệu tài khoản cuối năm 2024, tương đương khoảng 9% dân số.

Sự tham gia đông đảo này khiến các biến động tâm lý càng trở nên quan trọng. Khi đám đông hưng phấn, dòng tiền có thể đẩy giá cổ phiếu tăng vọt. Nhưng khi nỗi sợ lan nhanh, cũng chính đám đông lại khiến thị trường rơi mạnh. Đây chính là “lời thú thật” ít ai nói ra: Thành công hay thất bại nhiều khi không nằm ở cổ phiếu, mà nằm ở cách chúng ta kiểm soát cảm xúc.

Khi thất bại trở thành tri thức

Những thua lỗ tưởng chừng vô ích thực ra có thể trở thành bài học đắt giá: cách đặt stop-loss, cách phân bổ vốn hợp lý, hay đơn giản là sự kiên nhẫn. Vấn đề là làm thế nào để những kinh nghiệm riêng lẻ ấy được lan tỏa, để người đi sau không lặp lại sai lầm của người đi trước.

Talkshow “Chứng khoán Luận bàn” – biến thất bại thành tri thức

Để đáp ứng nhu cầu này, Chứng khoán AIS triển khai Talkshow “Chứng khoán Luận bàn”, chương trình ra mắt số đầu tiên từ tháng 9/2025 dưới hình thức phát sóng online trên kênh Youtube chính thức của Chứng khoán ÁI và được thiết kế xoay quanh 4 mạch nội dung:

● Đầu tư bớt âu lo: chiến lược quản trị rủi ro.

● Tâm sự tài chính: câu chuyện thật từ nhà đầu tư.

● Thời sự chứng khoán: cập nhật và phân tích tin tức nóng.

● Giao dịch đầu tiên của tôi: kiến thức nền tảng cho người mới.

Điểm khác biệt là khai thác những “lời thú thật” phía sau lãi và lỗ, để biến chúng thành bài học cộng đồng. Đây cũng là cơ hội để nhà đầu tư Việt tiếp cận kiến thức tài chính hành vi – lĩnh vực vốn được các thị trường phát triển coi trọng.

Talkshow Chứng khoán Luận bàn sẽ phát sóng định kỳ ngày 15 hàng tháng trên Youtube Chứng khoán AIS Official

Thành Duy