Lớp học đặc biệt cho người lầm lỡ

Sáng thứ 2 đầu tuần, khi Cơ sở cai nghiện ma túy vẫn còn tĩnh lặng trong làn sương sớm, những âm thanh ngập ngừng, gượng gạo vọng ra từ căn phòng nhỏ, nơi 40 học viên đang chăm chú tập đọc, tập viết. Phía góc lớp, học viên 34 tuổi vẫn mải miết lần từng nét chữ. Đó là Lường Văn Phi, quê ở phường Mường Lay.

Với thầy Phan Văn Hiệp, lớp học không đơn thuần là dạy chữ mà còn là hành trình đồng hành, chắp lại niềm tin cho các học viên từ những điều nhỏ nhất.

Như bao học viên khác của lớp học, Phi mang theo không chỉ quá khứ nhiều lầm lỗi, mà còn cả một chặng đời bỏ dở chữ nghĩa. Hoàn cảnh gia đình nghèo khó, bố mẹ vất vả, lam lũ, Phi nghỉ học từ nhỏ, chưa từng biết thế nào là tấm bằng... tiểu học. Lớn lên giữa nơi rẻo cao thiếu thốn, Phi lạc vào con đường nghiện ngập. Những năm tháng vùi mình trong ma túy khiến Phi không còn khái niệm về tương lai cho đến khi được đưa vào điều trị bắt buộc tại Cơ sở cai nghiện ma túy đầu tháng 4/2025.

“Ở tuổi này mà còn phải tập đọc, tập viết, nhiều lúc tôi thấy xấu hổ lắm. Nhưng nhìn quanh, thấy ai cũng cố gắng, tôi tự nhủ thà muộn còn hơn không bao giờ...” - Lường Văn Phi ngập ngừng, ánh mắt nhìn xuống tấm bảng đen còn dang dở những dòng chữ nguệch ngoạc.

Lãnh đạo Công an tỉnh, Sở Giáo dục và Đào tạo đến thăm, động viên những học viên đầu tiên tham gia lớp học xóa mùa chữ tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh.

Trực tiếp đứng lớp, thầy Phan Văn Hiệp có hôm phải dành trọn cả tiết chỉ để hướng dẫn học viên cách cầm bút, cách viết chữ “A” sao cho đúng, hay giải thích vì sao chữ “Ng” đi với âm nào thì đọc thế nào cho chuẩn. Thầy Hiệp bảo, dạy người lớn khó hơn nhiều so với trẻ nhỏ, bởi bên cạnh việc truyền đạt kiến thức, còn phải xóa bỏ mặc cảm, sự tự ti đã hằn sâu trong tâm lý học viên.

“Có người vừa học vừa rưng rưng nước mắt, có người ban đầu không dám giơ tay phát biểu vì sợ sai. Mình phải động viên từng chút, lấy sự kiên nhẫn, thấu hiểu làm gốc, làm nền tảng để học viên dám học, dám sửa, dám tiến bộ...” - thầy Hiệp tâm sự.

Thầy Phan Văn Hiệp hướng dẫn học viên viết bảng chữ cái.

Với thầy Hiệp, mỗi tiếng đánh vần ngập ngừng, mỗi nét chữ còn đều là những tín hiệu đáng mừng. Đằng sau đó là một hành trình không hề dễ dàng. Bởi mỗi học viên là một câu chuyện, một hoàn cảnh, một quá khứ khác nhau. Có người chưa từng được cắp sách đến trường, có người từng biết đọc nhưng đã quên sau những năm tháng trượt dài trong nghiện ngập. Chính vì vậy, mỗi buổi lên lớp, với thầy không chỉ là công việc giảng dạy mà còn là hành trình đồng hành, chắp lại niềm tin cho các học viên.

Nói lớp xóa mù chữ ở Cơ sở cai nghiện ma túy là lớp học đặc biệt cũng không quá. Đặc biệt không những bởi học viên là người nghiện mà giáo án giảng dạy của lớp cũng được thiết kế riêng, phù hợp với trình độ và tâm lý của người trưởng thành, nhất là với những người đã rời xa con chữ quá lâu. Hơn nữa, mỗi bài học trên lớp cũng được sử dụng hình ảnh minh họa trực quan, ví dụ gần gũi, tăng cường thực hành và giao tiếp để học viên dễ tiếp thu, không bị áp lực. Cách truyền đạt nhẹ nhàng, kiên nhẫn và khích lệ khiến những học viên chưa từng cầm phấn, cầm bút cũng dần quen với con chữ, dãy số.

Khi điều trị tại Cơ sở cai nghiện ma túy, học viên không chỉ được học chữ mà còn được dạy nghề.

Đại úy Trần Anh Ninh, Phó trưởng Cơ sở cai nghiện ma túy là người trực tiếp theo dõi và hỗ trợ quá trình tổ chức lớp học. Anh cho biết, việc tổ chức lớp xóa mù chữ cho học viên là một phần trong chương trình phục hồi toàn diện mà đơn vị đang thực hiện. Mục tiêu không chỉ dừng lại ở việc giúp học viên cắt cơn mà còn mở ra cơ hội để họ dần thích nghi, tự tin hòa nhập cộng đồng.

“Đây là lần đầu tiên chúng tôi phối hợp với ngành Giáo dục xây dựng một mô hình giảng dạy bài bản, có giáo viên chuyên trách, giáo trình phù hợp và tài liệu riêng. Trong môi trường đặc thù như thế này, mỗi tiết học đều mang ý nghĩa rất lớn, tiếp thêm động lực và là bước đệm để học viên thay đổi và làm lại cuộc đời...” - Đại úy Trần Anh Ninh chia sẻ.

Lớp học xóa mù chữ cho học viên tại Cơ sở cai nghiện ma túy chính thức được mở sau khi Công an tỉnh và Sở Giáo dục và Đào tạo ký kết chương trình phối hợp giai đoạn 2025 - 2030.

Những con chữ đơn sơ, những buổi học giản dị... nhưng lại mang trong mình giá trị đặc biệt. Đó không chỉ là hành trình đi tìm kiến thức mà còn là bước khởi đầu để học viên thay đổi tư duy, xây lại niềm tin vào bản thân và cuộc sống. Với nhiều người trong số họ, đây có thể là lần đầu tiên cầm bút viết tên mình một cách rõ ràng; cũng có thể là lần đầu cảm nhận tri thức là chỗ dựa vững chắc... để từ đó đứng dậy sau những vấp ngã. Và điều ý nghĩa hơn cả, lớp học xóa mù chữ không đơn thuần chỉ là dạy chữ mà đang mở ra cánh cửa để những người từng lạc lối bắt đầu lại từ nền tảng kiến thức tối thiểu với khát vọng trở thành người có ích cho gia đình và cộng đồng.

Lớp học xóa mù chữ tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh chính thức khai giảng từ ngày 4/7/2025, theo chương trình phối hợp giữa Công an tỉnh và Sở Giáo dục và Đào tạo. Mỗi lớp dự kiến kéo dài từ 6 - 12 tháng, tùy khả năng tiếp thu của học viên.Hiện tại, Cơ sở có 86/535 học viên không biết chữ, phần lớn là người dân tộc thiểu số, tuổi đời từ 35 trở lên. Theo kế hoạch giảng dạy, học viên được bố trí học vào các buổi sáng và chiều, mỗi tuần 3 buổi, đan xen với thời gian lao động trị liệu và các hoạt động phục hồi chức năng.

Quang Long