Lớp nội trú đặc biệt ở Trà Linh: Nơi 'con chữ' nương tựa tình người

Nơi "con chữ" nương tựa tình người.

Tan hoang ngôi trường lưng chừng núi

Tấm biển đỏ chót: “Khu vực nguy hiểm cấm vào” được dán ngay ngắn phía bên dưới cánh cổng xô lệch của điểm trường Tak Ngo - Trường tiểu học Ngọc Linh, xã Trà Linh. Bên trong là sân trường nứt gãy thành từng mảng cùng những lớp học sụt lún trong màu sơn mới… nằm chênh vênh trên triền núi đã sạt mất một phần. Mới được nâng cấp chưa đầy một năm, nơi đây từng là nguồn cảm hứng tới trường của 34 học sinh người dân tộc Xơ Đăng sinh sống tại địa phương.

Điểm trường Tak Ngo "vắt vẻo" một mình ở lưng chừng núi.

Thầy Võ Hồng Lợi - Phó Hiệu trưởng Trường tiểu học Ngọc Linh không giấu nổi sự xót xa: “Điểm trường này được đầu tư rất bài bản. Chúng tôi mới cho xây lại dãy lớp học kiên cố, rất đẹp, có đầy đủ máy chiếu, ti-vi… Từng có 2 lớp học ở đây với thầy cô là người địa phương nên việc dạy và học rất hiệu quả”.

Theo thầy giáo Lợi, sau những trận lũ quét và mưa lớn liên tục hồi cuối tháng 10, đến ngày 30/10 thì ngôi trường như bị bóp nát. “Không phải chỉ các em học sinh, thầy cô giáo cũng bàng hoàng, nhiều người không cầm được nước mắt. Mới hôm qua còn là lớp, là trường, là nơi vẫn ngân vang những tiếng đánh vần, đọc chữ… nay đã cách vực sâu có khi chỉ là một trận mưa” - Đôi mắt người thầy vùng cao đỏ hoe trong làn sương núi.

Ngôi trường như bị "bóp nát" sau những trận lũ.

Sau khi nhận được báo cáo của điểm trường, Ban Giám hiệu Trường tiểu học Ngọc Linh đã ngay lập tức báo cáo chính quyền địa phương. Trong bối cảnh mưa, lũ và sạt lở diễn ra ở hàng trăm điểm lớn-nhỏ tại xã miền núi xa xôi của thành phố Đà Nẵng, tinh thần của nhà trường được khẳng định: Điểm trường Tắk Ngo buộc phải đóng cửa khẩn cấp vì không bảo đảm an toàn, nhưng việc dạy và học, việc tới trường của 34 em học sinh là không thể gián đoạn…

Lớp học bằng tất cả tình yêu thương

Sau đợt mưa lũ, thật khó để xác định khoảng cách giữa trường điểm trường Tak Ngo và trường chính Ngọc Linh, bởi nhiều tuyến đường nối giữa hai ngôi trường đã trong cảnh sạt lở nghiêm trọng.

Một đoạn đường từ điểm trường Tak Ngo về trường tiểu học Ngọc Linh.

Di chuyển giữa 2 địa điểm bằng ô-tô, chúng tôi phải đi hết gần 1 giờ, vượt qua hơn 4 điểm sạt lở lớn, cá biệt có những điểm mặt đường nứt toác, bên dưới là vực sâu. Từ những ngày đầu tháng 11, dù vừa lo chống mưa lũ, vừa bảo đảm việc dạy-học… Ban Giám hiệu nhà trường vẫn song song khích lệ tập thể giáo viên lập ra 2 tổ: Một tổ lo việc vận động, gặp gỡ phụ huynh học sinh và một tổ chuẩn bị cơ sở vật chất để đón học sinh từ Tak Ngo về trường chính. Sau hơn 10 ngày học tập ở ngôi trường mới, 2 lớp Tak Ngo đến nay đã hòa nhập và thích nghi tốt dù các em mới chỉ ở độ tuổi tiểu học vốn còn nhạy cảm với những sự đổi thay.

Trong phòng hội đồng, cô Đinh Thị Học say sưa với những bài giảng. Theo các học sinh từ điểm trường của mình về đây, cô cũng ngạc nhiên bởi mọi điều kiện đã được nhà trường chuẩn bị chu đáo.

Cô giáo Học say sưa tiết dạy trong phòng hội đồng ở ngôi trường mới.

Cô Học chia sẻ: “Em thấy bất ngờ vì chỉ trong một-hai buổi mà các thầy cô ở đây đã chuẩn bị sẵn sàng bàn ghế, bảng. Như các anh thấy, trong phòng này hiện có cả máy chiếu. Nếu không có tấm biển treo trên cửa thì chẳng ai nghĩ đây từng là phòng hội đồng. Nhờ thế nên các cháu cũng thích trường mới, cô giáo dậy cũng thuận lợi”.

Là người địa phương, gia đình cô Học sinh sống tại thôn Tak Ngo, trước kia đường đi dạy chỉ vài phút thì nay mỗi ngày mất cả thảy 2 giờ vừa đi vừa về. Đó là 2 giờ trong sương sớm, gió lạnh, mưa dày… vượt qua những điểm sạt lở mà nhìn bằng mắt cũng khiến nhiều người cầm lái phải run tay. “Học sinh của em ở đâu thì em sẽ đi theo tới đó. Các bé quen với em rồi, nhìn thấy em, các bé sẽ yên tâm học hành hơn…”, cô giáo người Xơ Đăng mỉm cười khi được hỏi về những khó khăn mà mình đối mặt mỗi ngày.

Lớp học trong phòng hội đồng của học sinh điểm trường Tak Ngo tại Trường tiểu học Ngọc Linh.

Hiệu trưởng Trường tiểu học Ngọc Linh là một thầy giáo đã hơn 25 năm công tác ở vùng cao - thầy Nguyễn Trần Vỹ. Đi giữa học sinh, thầy cười và chào từng em. Cứ một tiếng “con chào thầy” thì lại có một nụ cười nồng hậu “thầy chào con” khúc khích cả một góc sân trường. Chia sẻ về “2 lớp học Tak Ngo”, giọng thầy có phần trầm xuống và khẽ run: “Phải nội trú, phải cho các em ở lại. Mỗi ngày đi xa như vậy, đường sạt lở như vậy, học sinh của mình gặp chuyện gì thì sao? Các con không đến trường nữa thì sao?”.

Từ những câu hỏi đầy trách nhiệm ấy, 34 em học sinh đã được bố trí học nội trú hoàn toàn miễn phí trong vòng tay yêu thương của các thầy cô.

Thầy Nguyễn Trần Vỹ trong một lớp học.

Việc cho con em học tập xa nhà ở lứa tuổi tiểu học khiến nhiều phụ huynh vùng cao lo lắng. Ban Giám hiệu nhà trường đã nhiều lần cùng các thầy cô trong trường đến từng nhà thuyết phục. Thậm chí là tổ chức cả một cuộc gặp gỡ tại trường chính Ngọc Linh, đón các gia đình Tak Ngo xuống thăm nơi học tập, ăn ở mới của con em mình.

“Mưa dầm thấm lâu thôi, cuối cùng thì đa số họ cũng đồng ý. Chỉ có một hai trường hợp đặc biệt, hiện nhà trường vẫn đang thuyết phục. Với các em này, nhà trường bố trí cán bộ mỗi ngày hỗ trợ đưa đi, đón về, chứ cũng không để các em tự đi vì quá nguy hiểm”, vị hiệu trưởng ngôi trường vùng cao chia sẻ.

Suất ăn tối ở Trường tiểu học Ngọc Linh có thịt rang, rau xanh và canh bí đỏ. Một bữa ăn đủ chất với học sinh và ấm lòng với các thầy cô giáo. Kết thúc bữa ăn, các em sinh hoạt chung, cùng hát, múa trước khi về phòng ngủ tập thể nghỉ ngơi sau một ngày học tập. Trong tiếng gió rít của miền núi, thi thoảng lắng tai ta sẽ nghe thấy những tiếng lạch cạch mở-đóng cửa cùng những lời thì thầm: “ngủ đi con ơi… ngủ ngon con ơi…”. Đó là tình yêu thương của những người mẹ, người cha - những người ban ngày đứng trên bục giảng.

Buổi tối ở lớp học đặc biệt.

Để những lớp học yêu thương bền vững

Phía sau “2 lớp Tak Ngo” là những nỗ lực phi thường bởi bảo đảm việc học tập, sinh hoạt nội trú của học sinh ở một trường như tiểu học Ngọc Linh vốn chỉ có chức năng bán trú là không hề đơn giản.

Ủy ban nhân dân xã Trà Linh đánh giá cao giải pháp của nhà trường và tinh thần, nhiệt huyết của các thầy cô giáo. Ông Trần Ngọc Hiền, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã cho biết: Xã đã nhanh chóng bố trí nguồn kinh phí khẩn cấp để hỗ trợ nhà trường ổn định việc ăn ở cho 34 học sinh. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tình thế cho một điểm trường. Việc tạo điều kiện để học sinh tham gia nội trú là vô cùng quan trọng, nhất là trong những thời điểm mưa lũ, giao thông thường xuyên bị chia cắt.

Thầy Nguyễn Trần Vỹ - Hiệu trưởng Trường tiểu học Ngọc Linh, xã Trà Linh, thành phố Đà Nẵng.

Về vấn đề này, tuy hiện tại đang được đánh giá là ở mức “lo được” nhưng nhìn xa về tương lai, về những năm tiếp theo, thầy Nguyễn Trần Vỹ xót xa:

"Thực ra hiện nay hoạt động theo cơ chế bán trú bản chất là ăn một bữa trưa thôi. Khi nhà trường phải 'xoay sở' để lo cả ba bữa ăn (sáng, trưa, tối) cho học sinh từ nguồn kinh phí vốn chỉ dành cho một bữa, có nghĩa là một suất ăn mà chia ra làm ba… thì cũng... gặp rất nhiều khó khăn”.

Sự thiếu hụt về chính sách này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng bữa ăn của học sinh mà còn tác động đến chế độ của giáo viên. "Nội trú thì chế độ cho các thầy cô giáo tham gia chăm sóc cho các em cũng khác... Bán trú thấp hơn rất nhiều. Các thầy cô làm việc của nội trú nhưng chỉ hưởng chính sách của bán trú thực sự cũng rất thiệt thòi. Hiện đúng nghĩa là làm bằng tình yêu thương thuần túy các trò thôi", thầy Vỹ chỉ rõ.

Điều các trường miền núi cần không phải là sự châm chước tạm thời, mà là một chính sách rõ ràng. Nguyện vọng tha thiết của các thầy cô lúc này là: "Mong muốn rằng Chính phủ, Bộ Giáo dục Đào tạo sẽ có một chính sách hợp lý hơn, tốt hơn cho các mô hình mang tính đặc thù ở miền núi như trường Ngọc Linh hiện tại. Vì thực ra, trường đã hoạt động như một mô hình trường nội trú rồi".

Giấc ngủ ngon của những em học sinh "2 lớp Tak Ngo" trong tình yêu thương và sự quan tâm của các thầy cô giáo.

Một cơ chế đặc thù, công nhận mô hình "nội trú" thay vì "bán trú" cho các trường vùng cao sẽ giúp các em học sinh hưởng chế độ tốt hơn, có bữa ăn ngon hơn, đầy đủ hơn. Đó là cách duy nhất để các em thực sự được bảo đảm quyền lợi và các thầy cô giáo cũng yên tâm công tác, thay vì phải liên tục "xoay sở" trong sự eo hẹp hiện tại.

Phan Hải Tùng Lâm