Luật An ninh mạng: Nền tảng pháp lý bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian số

Sáng 10/12, Quốc hội thông qua Luật An ninh mạng với 434/443 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành. Luật gồm 8 chương, 45 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026.

Không gian mạng trở thành mặt trận môi trường tác chiến thứ năm

Luật An ninh mạng cơ bản kế thừa các quy định của Luật An toàn thông tin mạng năm 2015 và Luật An ninh mạng năm 2018, thể hiện rõ nỗ lực của Ban soạn thảo trong việc hoàn thiện khung pháp lý bảo vệ không gian mạng quốc gia. Việc kịp thời cập nhật, bổ sung các hành vi vi phạm trong luật đã khắc phục khoảng trống pháp lý, bảo vệ người dân và củng cố niềm tin vào môi trường của công nghệ số.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) cho rằng, không gian mạng đã trở thành hạ tầng chiến lược của an ninh quốc gia, kinh tế số và quản trị hiện đại. Mọi gián đoạn hay lỗ hổng đều có thể lan truyền tức thời, tác động dây chuyền đến người dân, doanh nghiệp và Nhà nước. Luật An ninh mạng là đạo luật nền tảng để hợp nhất khung pháp lý, chuẩn hóa khái niệm, thẩm quyền, quy trình thiết lập, quản trị rủi ro theo chuẩn quốc tế, đồng thời, bảo đảm nguyên tắc cần thiết, tương xứng, minh bạch và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân.

Theo đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Quảng Ngãi), Luật An ninh mạng là một đạo luật vừa tạo hàng rào pháp lý vững chắc bảo vệ an ninh quốc gia, lợi ích chính đáng của người dân, vừa kiến tạo và tôn trọng các quyền của các chủ thể trên không gian mạng.

Sáng 10/12, Quốc hội thông qua Luật An ninh mạng với 434/443 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành. (Ảnh: Quốc hội )

Còn đại biểu Nguyễn Quốc Duyệt (đoàn TP Hà Nội) nêu ý kiến, không gian mạng đã trở thành một vùng lãnh thổ mới, một không gian chiến lược không thể tách rời chủ quyền quốc gia, là môi trường tiềm ẩn những nguy cơ thách thức an ninh vô cùng phức tạp. Không gian mạng đã trở thành mặt trận môi trường tác chiến thứ năm, bên cạnh các môi trường tác chiến truyền thống trên bộ, trên không, trên biển và không gian vũ trụ. Không gian mạng được coi là một phần lãnh thổ quốc gia, có vị trí đặc biệt trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng là nhiệm vụ cấp bách, thường trực và lâu dài, gắn liền với công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Theo đại biểu, tính chất xuyên biên giới, phi đối xứng, phi truyền thống của các mối đe dọa tấn công mạng khiến công tác bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng trở nên phức tạp, đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng, đặc biệt là lực lượng giữ vai trò nòng cốt trong Bộ Quốc phòng, Bộ Công an.

Tăng cường hợp tác quốc tế, phối hợp hành động giữa cấp quốc gia

Đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long) cho rằng, việc xây dựng Luật An ninh mạng theo hướng tiếp cận Công ước Hà Nội 2025 là bước đi cần thiết, nhằm khẳng định vai trò tiên phong của nước ta trong hợp tác pháp lý đa phương của Liên Hợp Quốc, bảo vệ chủ quyền số dữ liệu quốc gia và xây dựng môi trường số an toàn, minh bạch vì con người và phát triển bền vững. Công ước Hà Nội 2025 là dấu mốc pháp lý toàn cầu trong quản trị an ninh mạng, phản ánh xu hướng gắn kết giữa an ninh phát triển và quyền con người. Việc nội lực hóa các quy định cốt lõi của công ước vào Luật An ninh mạng không chỉ giúp đảm bảo tương thích quốc tế mà còn tạo cơ sở để nước ta trở thành trung tâm khu vực về quản trị không gian mạng an toàn, tin cậy của nhân dân.

Đại biểu Bế Trung Anh (đoàn Vĩnh Long) cũng nhận xét, trong thời đại số, an ninh mạng là hạ tầng của lòng tin, luật đã hướng đến mục tiêu này.

“Công ước Hà Nội mới đây đã khuyến khích chuẩn hóa mở, chia sẻ dữ liệu có bảo vệ. Đây là triết lý của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), của EU và gần với chúng ta là Singapore và Nhật Bản. Theo đó, an ninh mạng trong Công ước Hà Nội tạo nền để thị trường số phát triển và an toàn. Luật An ninh mạng xác lập nền tảng cho một mô hình phát triển mới, trong đó an ninh mạng không chỉ là lá chắn mà phải trở thành hạ tầng của tăng trưởng kinh tế số”, đại biểu Bế Trung Anh nêu ý kiến.

ĐBQH tại hội trường ngày 10/12/2025. (Ảnh: Quốc hội )

Trình bày trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang nhận định, bản chất của đảm bảo an ninh mạng là đấu tranh phòng, chống tội phạm trên không gian mạng. Trong khi đó việc chia sẻ thông tin, thu thập chứng cứ, dữ liệu điện tử giữa các quốc gia là yếu tố quyết định hiệu quả của công tác này. Nhiều ứng dụng, nền tảng xuyên biên giới mà Việt Nam đang sử dụng có máy chủ đặt ở nước ngoài.

Cơ quan đầu mối của Việt Nam về đấu tranh phòng, chống tội phạm cần phải phối hợp chặt chẽ với các quốc gia khác để chia sẻ thông tin, thu thập chứng cứ, dữ liệu điện tử để tổ chức công tác phòng ngừa, điều tra, khám phá tội phạm trên không gian mạng.

“Trong giai đoạn hiện nay, nếu nói về an ninh mạng thì không một quốc gia nào có thể tự mình bảo đảm được an ninh mạng, vì đây là thách thức mang tính toàn cầu. Bởi vậy, vấn đề tăng cường hợp tác quốc tế, chia sẻ thông tin, phối hợp hành động giữa cấp quốc gia là yêu cầu tất yếu”, Bộ trưởng Bộ Công an khẳng định.

Đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng phải "ngay và luôn"

Theo Bộ trưởng Bộ Công an, trước đây, Việt Nam có hợp tác quốc tế, có kế hoạch hằng năm, nhưng bản chất hợp tác của an ninh mạng hiện nay là hợp tác mang tính hành động, đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng phải "ngay và luôn". Công ước Hà Nội được ký với mục tiêu là mang tính hành động này. Ở Việt Nam cũng không một bộ, ngành, địa phương, tổ chức, doanh nghiệp nào có thể tự mình bảo vệ an ninh mạng mà cần phải có sự tham gia, phối hợp, cộng tác trách nhiệm của tất cả các bộ, ngành, địa phương, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân, dưới sự chủ trì, điều phối của một đầu mối thống nhất.

Bộ trưởng Bộ Công an phân tích, hiện nay hầu hết các hệ thống thông tin của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đều có sự kết nối, liên thông để thực hiện công tác quản lý, cung cấp dịch vụ, giao dịch trực tuyến... Do vậy, khi một hệ thống thông tin bị tấn công, chiếm quyền điều khiển thì không chỉ ảnh hưởng đến hệ thống thông tin của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đó mà còn ảnh hưởng đến an ninh, an toàn của toàn bộ hệ thống thông tin trong phạm vi cả nước hoặc toàn cầu.

Theo phân công của Chính phủ, Bộ Công an giữ vai trò chủ trì, điều phối liên minh ứng phó, khắc phục sự cố an ninh mạng quốc gia gồm các cơ quan, doanh nghiệp, sẵn sàng được huy động để ứng phó kịp thời các sự cố, tình huống nguy hiểm về an ninh mạng xảy ra tại các hệ thống thông tin của bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, doanh nghiệp kinh tế trọng yếu.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang. (Ảnh: Quốc hội )

Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng được 72 quốc gia ký kết tại Hà Nội vừa qua, với tính ràng buộc pháp lý trên toàn cầu đã ghi nhận mỗi quốc gia thành viên chỉ định một đầu mối liên lạc sẵn sàng 24/7 nhằm bảo đảm việc cung cấp sự hỗ trợ ngay lập tức cho các hoạt động điều tra, truy tố, xét xử hoặc cho việc thu thập chứng cứ là dữ liệu điện tử.

Theo phân công, Bộ Công an là cơ quan đầu mối của Việt Nam có nhiệm vụ tổ chức thực hiện Công ước. Với vai trò là cơ quan đầu mối có trách nhiệm quản lý về bảo đảm an ninh mạng trong phạm vi cả nước thì Bộ Công an chủ trì xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, hướng dẫn tổ chức, cá nhân bảo đảm an ninh mạng cho các hệ thống thông tin quan trọng về an ninh quốc gia thuộc các lĩnh vực, trừ hệ thống thông tin quân sự.

Việc Quốc hội thông qua Luật An ninh mạng không chỉ đáp ứng yêu cầu cấp bách trong bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia trên không gian mạng mà còn thể hiện tư duy quản trị hiện đại, hài hòa giữa bảo đảm an ninh và thúc đẩy phát triển. Với cách tiếp cận phù hợp chuẩn mực quốc tế, đề cao hợp tác, chia sẻ và trách nhiệm chung, đạo luật này được kỳ vọng sẽ trở thành nền tảng xây dựng môi trường số an toàn, củng cố lòng tin xã hội và tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế số bền vững.

Minh Thư/VOV.VN