Luật Phòng bệnh: Giảm gánh nặng kinh tế khổng lồ do bệnh tật

Dự thảo Luật Phòng bệnh đang được đưa ra tại Kỳ họp Quốc hội để thảo luận và thông qua.

Luật Phòng bệnh được xây dựng trên cơ sở kế thừa 5 điều, sửa đổi 39 điều còn phù hợp của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007 đã góp phần khắc phục những khó khăn, vướng mắc, đặc biệt là trong công tác phòng, chống dịch, đáp ứng yêu cầu thực tiễn về phòng, chống bệnh truyền nhiễm trong tình hình mới.

Chuyển từ chữa bệnh sang chủ động phòng bệnh

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, qua rà soát hệ thống pháp luật của Việt Nam, Bộ Y tế nhận thấy có 63 Luật có các quy định liên quan đến lĩnh vực phòng bệnh, nâng cao sức khỏe. Các quy định này được thể hiện thành ba nhóm chính bao gồm: Nhóm quy định trực tiếp về lĩnh vực y tế; Nhóm quy định liên quan đến nội dung chăm sóc sức khỏe; Nhóm liên quan yếu tố tác động đến sức khỏe. Để thể chế hóa các quy định của công tác phòng bệnh theo quan điểm của Đảng ban hành trong Nghị quyết 20 và Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị, dự án Luật Phòng bệnh nhấn mạnh trọng tâm là chuyển tư duy từ chữa bệnh sang chủ động phòng bệnh, lấy người dân là trung tâm và phòng bệnh suốt đời, phòng bệnh từ sớm, từ xa.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Bộ trưởng Bộ Y tế cho hay trọng tâm của Luật Phòng bệnh là: "Chuyển từ chữa bệnh sang chủ động phòng bệnh, lấy người dân làm trung tâm, phòng bệnh suốt đời, phòng bệnh từ sớm, từ xa". Trong quá trình xây dựng Luật, Chính phủ đã tập trung phạm vi điều chỉnh với các nội dung trọng tâm của dự án Luật, gồm: vấn đề phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm; các rối loạn sức khỏe tâm thần; các yếu tố nguy cơ khác; vấn đề dinh dưỡng trong phòng bệnh; và các điều kiện bảo đảm phòng bệnh.

Ông Phạm Đức Mạnh - Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) khẳng định, trong bối cảnh đất nước vẫn đang đối mặt với gánh nặng kép từ cả bệnh truyền nhiễm và sự gia tăng đáng báo động của các bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần cũng như dinh dưỡng không hợp lý dẫn đến hạn chế phát triển thể lực, tầm vóc người Việt, các điều kiện bảo đảm cho công tác phòng bệnh còn nhiều hạn chế... việc xây dựng, ban hành Luật Phòng bệnh với phạm vi điều chỉnh bao quát toàn diện về phòng bệnh hết sức cần thiết.

Luật Phòng bệnh ra đời sẽ thể chế hóa đầy đủ, toàn diện đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về phòng bệnh, được khẳng định trong Hiến pháp: “Mọi người có quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, bình đẳng trong việc sử dụng các dịch vụ y tế và có nghĩa vụ thực hiện các quy định về phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh.” Đặc biệt là Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 9/9/2025 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân và Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ Sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới.

Đầu tư cho phát triển bền vững

Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh cho hay Dự thảo Luật Phòng bệnh gồm 6 chương, 41 điều, dựa trên năm chính sách lớn đã được Chính phủ phê duyệt, bao gồm phòng, chống các bệnh truyền nhiễm, phòng, chống các bệnh không lây nhiễm, phòng chống rối loạn sức khỏe tâm thần, dinh dưỡng trong phòng bệnh và các điều kiện bảo đảm trong phòng bệnh.

Luật Phòng bệnh sẽ thay thế Luật Phòng chống các bệnh truyền nhiễm khi có hiệu lực, kế thừa năm điều và sửa đổi 39 điều của Luật năm 2007, khắc phục vướng mắc trong phòng chống dịch COVID-19. Các nội dung cơ bản của dự thảo luật gồm 2 nhóm chính. Nhóm thứ nhất là sửa đổi, hoàn thiện Luật Phòng chống các bệnh truyền nhiễm. Nhóm thứ hai là các bổ sung mới so với quy định hiện hành.

Ông Phạm Đức Mạnh - Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế). (Ảnh: T.M/Vietnam+)

Thứ nhất, với nhóm nội dung sửa đổi, hoàn thiện của Luật phòng chống bệnh truyền nhiễm: Dự thảo Luật đã quy định rõ về cách thức phân loại bệnh, dịch bệnh truyền nhiễm và thanh toán, loại trừ một số bệnh truyền nhiễm lưu hành. Đồng thời, quy định các biện pháp phòng, chống bệnh, dịch bệnh truyền nhiễm (như giám sát bệnh truyền nhiễm; cách ly y tế; kiểm dịch y tế; bảo đảm an toàn, an ninh sinh học trong xét nghiệm; vaccine, sinh phẩm và tiêm chủng...).

Dự thảo Luật đã bổ sung các biện pháp khác theo quy định của pháp luật về tình trạng khẩn cấp và phòng thủ dân sự khi dịch bệnh vượt quá khả năng, điều kiện ứng phó, khắc phục hậu quả; quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Thứ hai, với nhóm nội dung bổ sung mới so với quy định hiện hành: Dự thảo Luật đã chú trọng công tác phòng, chống bệnh không lây nhiễm, quy định các biện pháp phòng, chống bệnh, các yếu tố nguy cơ gây bệnh; phát hiện sớm, dự phòng bệnh và quản lý bệnh tại cộng đồng. Trong đó, dự thảo Luật Phòng bệnh bổ sung quy định về khám sức khỏe định kỳ và khám sàng lọc để thể chế Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị: “Người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm một lần từ năm 2026”.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng bổ sung quy định về phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần, coi sức khỏe tâm thần là một phần không thể tách rời của sức khỏe toàn diện; quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong phát hiện, quản lý và phòng ngừa sớm rối loạn tâm thần trong cộng đồng.

Về dinh dưỡng trong phòng bệnh, Luật xác định đây là nội dung xuyên suốt theo vòng đời, đặc biệt chú trọng 1.000 ngày đầu đời từ khi mang thai đến trẻ dưới 24 tháng tuổi, giai đoạn vàng quyết định thể lực và tầm vóc trẻ em.

Dự thảo cũng quy định rõ các điều kiện bảo đảm cho công tác phòng bệnh, trong đó, nhấn mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong phòng bệnh; đào tạo nguồn nhân lực; bảo đảm kinh phí, cũng như thành lập Quỹ Phòng bệnh, tạo nguồn tài chính bền vững cho công tác này.

“Đầu tư cho phòng bệnh chính là đầu tư cho phát triển bền vững, là “khoản đầu tư thông minh nhất” để giảm gánh nặng kinh tế khổng lồ do bệnh tật gây ra. Với ý nghĩa đó, Luật Phòng bệnh khi được ban hành được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng pháp lý toàn diện, góp phần nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần, tầm vóc và chất lượng cuộc sống của người Việt Nam,” Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh Phạm Đức Mạnh nhấn mạnh./.

Hà Nội gia tăng trẻ nhập viện do dịch bệnh truyền nhiễm. (Ảnh: Minh Quyết/TTXVN)

(Vietnam+)