Luật Thủ đô 2024: tăng phân cấp, phân quyền, động lực để bứt phá trong phát triển

Tổ chức chính quyền tinh gọn, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả

Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 05/5/2022 của Bộ Chính trị "về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" xác định nhiệm vụ “Hoàn thiện tổ chức, bộ máy chính quyền Thủ đô theo hướng tinh gọn, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, liên thông, phù hợp với vai trò, vị trí và yêu cầu phát triển, quản lý Thủ đô trong giai đoạn phát triển mới. Tăng cường phân cấp, phân quyền cho Thủ đô trên một số lĩnh vực nhằm tạo sự chủ động, tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ gắn với cơ chế kiểm soát quyền lực”.

Luật Thủ đô 2024 tạo thêm những bước đột phá trong phân cấp, ủy quyền. Ảnh: Phạm Hùng

Luật Thủ đô 2024 đã thể chế hóa đầy đủ những yêu cầu then chốt của Nghị quyết số 15-NQ/TW về nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện tổ chức chính quyền Thủ đô đồng thời luật hóa các quy định đã được qua kiểm nghiệm thực tế là phù hợp của các nghị quyết của Quốc hội về thí điểm mô hình tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và một số địa phương khác.

Trích dẫn

Trích dẫn 1

"Luật Thủ đô 2024 với nhiều quy định mới về cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội cũng như phân cấp, phân quyền mạnh mẽ sẽ góp phần quan trọng khắc phục những khó khăn, vướng mắc, bất cập về thể chế phát sinh trong thực tiễn, tạo cơ sở pháp lý xây dựng và phát triển Thủ đô. Đây được xem là động lực, không gian mới để Hà Nội tập trung nguồn lực, bứt phá phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới" - TS Phạm Văn Minh (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh).

Về mô hình tổ chức: tổ chức chính quyền ở Hà Nội được tổ chức theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả…

Về nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp chính quyền Thủ đô: Luật Thủ đô 2024 phân quyền mạnh mẽ cho TP Hà Nội, giúp chính quyền TP chủ động hơn về tổ chức bộ máy, biên chế để có thể đảm đương hiệu quả vai trò, nhiệm vụ hết sức đặc thù là Thủ đô. Trong đó, có quy định một số nội dung đặc thù.

Cụ thể, HĐND TP được chủ động trong việc quyết định thành lập, giải thể cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND TP, xác định số lượng biên chế cán

Cùng với đó, Luật cho phép Thường trực HĐND TP trong thời gian HĐND hành phố không họp được quyết định một số nhiệm vụ và báo cáo HĐND TP tại kỳ họp gần nhất nhằm bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của TP.

Luật quy định 1 điều riêng về phân cấp, ủy quyền của UBND, Chủ tịch UBND và cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND. Bổ sung một số quy định nhằm làm rõ hơn chủ thể, đối tượng, phạm vi được phân cấp, ủy quyền so với các quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương; giao UBND TP quy định việc điều chỉnh trình tự, thủ tục, thẩm quyền của các cơ quan có liên quan khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp ủy quyền (Điều 14).

Theo Bộ Tư pháp, các quy định về phân cấp, phân quyền là “hồn cốt” và cơ bản nhất trong Luật Thủ đô (sửa đổi). Trong các quy định về phân cấp, phân quyền, Luật đẩy mạnh phân quyền cho chính quyền TP trong việc quyết định một số nội dung thuộc lĩnh vực tổ chức bộ máy. Đây là bước đột phá quan trọng, tạo tiền đề, cơ sở để TP có thể chủ động hoàn thiện bộ máy tổ chức và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, bảo đảm thực hiện có hiệu quả các cơ chế, chính sách đặc thù được giao trong Luật…

Tiếp tục xây dựng nền hành chính Thủ đô kiến tạo phát triển

GS.TS Trần Ngọc Đường - nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng, mục tiêu tổng quát của việc xây dựng chính quyền Thủ đô là xây dựng nền hành chính Thủ đô thực sự dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, có năng lực kiến tạo phát triển, liêm chính, phục vụ Nhân dân.

Luật Thủ đô 2024 đã quy định các cơ chế đặc thù dành cho Thủ đô. Vì vậy, nâng cao năng lực thể chế hóa, cụ thể hóa của HĐND và UBND các cấp, nhất là cấp TP đối với các cơ chế đặc thù dành cho Thủ đô phù hợp với từng cấp chính quyền là nhiệm vụ hàng đầu để thực hiện Luật Thủ đô...

Theo TS Trần Anh Tuấn - Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, trong các chính sách đột phá, vượt trội để phát triển TP Hà Nội, thì các quy định về mô hình tổ chức chính quyền Thủ đô theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả cùng với chế độ công vụ, công chức; thu hút, trọng dụng người có tài năng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền là những điểm nhấn chính sách quan trọng bậc nhất.

Những chính sách này được thực hiện tốt, hiệu quả thì sẽ là đòn bẩy, là động lực và là nền tảng để thực hiện các chính sách về xây dựng, phát triển, quản lý và bảo vệ Thủ đô.

Một góc Thủ đô Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Nếu bộ máy chính quyền hoạt động hiệu lực, hiệu quả, hiện đại, mới có thể thu hút và sử dụng được hết các nguồn lực - không những nguồn lực của Nhà nước, mà còn nguồn lực ngoài xã hội để phục vụ cho phát triển đất nước. Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và kể cả cán bộ bán chuyên trách có vai trò rất quan trọng trong việc triển khai thực hiện các chính sách phát triển Thủ đô.

"Chính sách, thể chế đã rất đột phá, rất vượt trội, đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh phát triển hiện nay, nhưng muốn đi vào cuộc sống, muốn được thực thi có hiệu quả, thì không thể thiếu người giỏi, người tài và nguồn nhân lực chất lượng cao. Vì vậy, chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là rất cần thiết" - TS Trần Anh Tuấn nhấn mạnh.

Vận dụng cơ chế đặc thù, tạo đột phá phát triển mới

Đại sứ Trần Đức Mậu - nguyên Vụ trưởng vụ chính sách đối ngoại, Bộ Ngoại giao cho biết, cơ chế chính sách đặc thù được ban hành và vận dụng nhằm mục đích là phát triển toàn diện và mạnh mẽ Thủ đô và các đô thị khác của đất nước. Sự phát triển mà các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm tới là sự phát triển mạnh mẽ và thực chất, lớn về số lượng và cao về chất lượng, cụ thể trước mắt và bền vững lâu dài, hay có thể khái quát thành sự phát triển mang tính đột phá.

Vận dụng cơ chế chính sách đặc thù cho Thủ đô Hà Nội về phân cấp, phân quyền sẽ giúp các cấp chính quyền đô thị của Thủ đô có được đủ mức độ tự chủ và chủ động, tự tin và sáng tạo trong công việc quản lý và phát triển Thủ đô; đề ra và triển khai thực hiện những chính sách, chương trình, kế hoạch và sáng kiến nhằm phát triển mạnh mẽ và toàn diện Thủ đô Hà Nội.

Theo đó, Luật Thủ đô 2024 trao cho Hà Nội những quyền hạn sâu rộng trong tổ chức bộ máy chính quyền các cấp đô thị, trong sử dụng và tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, đãi ngộ đội ngũ cán bộ, công chức để quản lý hiệu quả đô thị và thực hiện thành công những chủ trương, chính sách, định hướng và chương trình, kế hoạch phát triển Thủ đô. Tổ chức bộ máy công quyền hợp lý và nguồn nhân lực chất lượng cao là hai tiền đề không thể thiếu đối với việc kiến tạo nên những đột phá phát triển cho Thủ đô.

Cơ chế, chính sách đặc thù trên những phương diện này giúp Thủ đô luôn có thể chủ động và sáng tạo, mạnh dạn và triệt để hoàn thiện và hợp lý hóa bộ máy, hệ thống các cấp hành chính trong đô thị và phát triển, bồi dưỡng nguồn nhân lực cần thiết cho phát triển Thủ đô hiện tại cũng như lâu dài.

Cùng với đặc thù về phân cấp, phân quyền, cơ chế, chính sách đặc thù liên quan đến quyền quyết định những biện pháp, chính sách lớn về quản lý và phát triển Thủ đô; đặc biệt là việc quy hoạch phát triển Thủ đô, chuyển đổi cơ cấu kinh tế, liên kết phát triển vùng... Đột phá chung cho phát triển Thủ đô là kết quả cộng hưởng của những đột phá phát triển trên mọi lĩnh vực. Nhờ những cơ chế, chính sách đặc thù mà chính quyền Thủ đô mới có thể gây dựng nên và hội tụ được nhiều nhất mọi điều kiện và tiền đề cần và đủ cho việc tạo dựng những đột phá phát triển mới.

Luật Thủ đô 2024 dành cho Thủ đô Hà Nội nhiều cơ chế, chính sách đặc thù liên quan đến việc sử dụng và tận dụng những nguồn lực phục vụ cho phát triển. Muốn đạt được đột phá về phát triển phải có được những nguồn lực dồi dào cần thiết. Thủ đô Hà Nội được dành cho cơ chế, chính sách đặc thủ về huy động, quản lý và sử dụng nhiều nguồn tài chính phục vụ cho việc quản lý và phát triển Thủ đô, bao gồm các nguồn nội lực và ngoại lực.

Các cơ chế, chính sách đặc thù về tài chính và vốn đầu tư giúp chính quyền Thủ đô có thể huy động được nhiều hơn, kịp thời hơn mọi nguồn nội lực trong Thủ đô và tranh thủ được tối đa mọi nguồn nội lực, phân bổ những nguồn lực này hợp lý nhất theo địa bàn và lĩnh vực, cho chương trình và kế hoạch, đồng thời có thể sử dụng chúng với hiệu quả thiết thực nhất, làm cho việc đạt được những đột phá phát triển mới cho Thủ đô trở nên khả thi.

Luật Thủ đô 2024 xác định Thủ đô Hà Nội là trung tâm lớn về hội nhập quốc tế của đất nước. Vì thế, các cơ chế, chính sách đặc thù cho Thủ đô liên quan đến hội nhập quốc tế đóng vai trò cũng hết sức quan trọng đối với việc kiến tạo đột phá phát triển mới cho Thủ đô. Chủ động gây dựng và vận hành các mối quan hệ quốc tế và hội nhập quốc tế sâu rộng giúp Thủ đô phát huy cao độ sức mạnh mềm của Thủ đô trên mọi phương diện, tranh thủ được những nguồn ngoại lực phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội, kinh tế đối ngoại, trao đổi thương mại, chuyển giao công nghệ hiện đại, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, tăng cường trao đổi văn hóa với thế giới bên ngoài.

Thủ đô phải trở thành một điểm sáng của Việt Nam trong thế giới hiện đại. Phải vận dụng các cơ chế, chính sách đặc thù có thể đưa lại cho Thủ đô Hà Nội nhiều đột phá phát triển thông qua khai thác, tận dụng và phát huy vị thế, uy tín của Thủ đô trên thế giới.

"Việc cụ thể hóa cơ chế, chính sách đặc thù thành biện pháp, công việc cụ thể cần phải được tiến hành kịp thời và chủ động, điều chỉnh hoặc thay đổi khi cần thiết để thực sự phát huy được tác dụng của cơ chế, chính sách đặc thù, giải phóng được mọi nguồn lực, sức mạnh và tiền đề thuận lợi tiềm tàng ở bên trong cũng như bên ngoài nhằm kiến tạo nên những đột phá quyết định mới trong công cuộc phát triển Thủ đô" - Đại sứ Trần Đức Mậu nhấn mạnh.

Thái San