Luật Thủ đô (sửa đổi): Lực đẩy kinh tế đất nước 'cất cánh' trong kỷ nguyên số
Luật Thủ đô (sửa đổi) chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, mang theo nhiều kỳ vọng về sự phát triển mạnh mẽ của Thủ đô Hà Nội, với những điểm nhấn đầy ý nghĩa. Đây cũng sẽ là động lực quan trọng thúc đẩy nền kinh tế đất nước phát triển, tăng tốc, bứt phá trong kỷ nguyên vươn mình.
Động lực tăng trưởng kinh tế Thủ đô…
Đánh giá về tầm quan trọng của Luật Thủ đô (sửa đổi), Luật sư Nguyễn Phú Thắng - Đoàn Luật sư TP Hà Nội nhấn mạnh: “Theo quan điểm của tôi, những điểm nhấn nổi bật của Luật này bao gồm việc mở rộng các cơ chế đặc thù, giúp Hà Nội có thêm quyền tự chủ trong nhiều lĩnh vực quan trọng như quy hoạch đô thị, quản lý tài chính - ngân sách, thu hút đầu tư và phát triển hạ tầng”. Theo Luật sư Thắng, cụ thể các điểm mới đó bao gồm:
Thứ nhất, Luật mới quy định việc phân cấp, ủy quyền giữa các cấp chính quyền của TP Hà Nội, đồng thời bổ sung cơ chế phân cấp, ủy quyền từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành cho các cơ quan của TP Hà Nội. Điều này nhằm cụ thể hóa chủ trương đẩy mạnh phân cấp và ủy quyền, tạo điều kiện cho TP chủ động hơn trong quản lý và phát triển. Ngoài ra, các đơn vị công lập thuộc TP Hà Nội, cũng như các đơn vị sự nghiệp công lập tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc và Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, được phép sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng đơn vị;
Thứ hai, về tài chính - ngân sách, Luật đã tăng cường quyền hạn cho Hà Nội trong việc huy động nguồn vốn, sử dụng ngân sách linh hoạt hơn để đầu tư cho các dự án trọng điểm, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và nhất là an sinh xã hội, chẳng hạn lĩnh vực Bảo hiểm xã hội (BHXH). Hiện nay, theo phụ lục 04 ban hành kèm Nghị quyết 03/2022/NQ-HĐND Hà Nội, bên cạnh mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện cho hộ nghèo là 30%, hộ cận nghèo là 25% và các đối tượng khác 10% thì TP Hà Nội hỗ trợ thêm 30% cho người thuộc hộ nghèo, thêm 25% cho người thuộc hộ cận nghèo và thêm 10% cho các đối tượng khác;
Thứ ba, thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm. Luật cho phép TP Hà Nội thí điểm thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm sử dụng ngân sách Nhà nước để đầu tư vào các doanh nghiệp (DN) công nghệ cao, DN khoa học và công nghệ, DN khởi nghiệp sáng tạo trong các lĩnh vực trọng điểm. Điểm hay của Luật sửa đổi lần này là hoạt động của Quỹ chấp nhận rủi ro theo nguyên tắc thị trường;
Thứ tư, phát triển hạ tầng và giao thông. Luật Thủ đô 2024 tạo điều kiện để Hà Nội đẩy mạnh đầu tư và hiện đại hóa hệ thống hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông. Việc bổ sung loại hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT) giúp TP huy động nguồn vốn xã hội hóa để triển khai các dự án quan trọng, giải quyết bài toán thiếu hụt vốn trong thời gian qua. Bên cạnh đó, Luật cũng đề ra những cơ chế, chính sách đặc thù nhằm thu hút các nhà đầu tư chiến lược, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển hệ thống đường sắt đô thị (TOD), góp phần giảm tải áp lực giao thông, hạn chế ô nhiễm môi trường và nâng cao chất lượng sống của người dân. Tại Chương III của Luật cũng đã sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến quy hoạch đô thị, trao quyền chủ động hơn cho Hà Nội trong việc phê duyệt và triển khai các dự án phát triển hạ tầng, sử dụng đất đai linh hoạt hơn để mở rộng khu đô thị mới và cải tạo các khu dân cư cũ. Những điều chỉnh này giúp TP tháo gỡ nhiều “điểm nghẽn” về hạ tầng, giảm thiểu tình trạng ùn tắc giao thông và cải thiện môi trường đô thị theo hướng bền vững;
Thứ năm, Luật cho phép Hà Nội toàn quyền chủ động nghiên cứu, quy định và xem xét xây dựng các trung tâm công nghiệp văn hóa trên bãi sông, bãi nổi sông Hồng và các vị trí khác có lợi thế về không gian văn hóa mà không cần phải được sự phê duyệt, chấp thuận của các cơ quan chức năng.
Nhận xét về những điểm sáng tích cực của Luật, Luật sư Đoàn Thu Nga - Giám đốc Công ty Luật LAWPRO cho rằng: “Điểm nhấn mà tôi cảm thấy tâm đắc nhất trong sự thay đổi của Luật mới so với Luật cũ chính là việc tăng cường sự tham gia của các thành phần kinh tế tư nhân và nước ngoài trong các dự án đầu tư, đồng thời khuyến khích phát triển các ngành công nghiệp sáng tạo, công nghệ cao. Điều này giúp Thủ đô không chỉ phát triển về mặt hạ tầng mà còn thúc đẩy sự chuyển mình mạnh mẽ về kinh tế số, kinh tế tri thức. Thêm vào đó, các quy định liên quan đến việc thu hút đầu tư và cải cách các cơ chế quản lý cũng sẽ giúp giảm thiểu những vướng mắc, tạo ra một môi trường đầu tư hiệu quả hơn.
Luật Thủ đô (sửa đổi) cũng mang lại tiềm năng rất lớn trong việc phát triển các khu công nghiệp, các trung tâm nghiên cứu và các lĩnh vực đột phá như công nghệ, tài chính, logistics, góp phần biến Thủ đô trở thành một trung tâm kinh tế hàng đầu của cả nước. Luật Thủ đô (sửa đổi) sẽ là nền tảng quan trọng giúp Hà Nội vượt qua những thách thức hiện tại, đồng thời phát triển bền vững trong tương lai. Các DN cần nhận thức và tận dụng tối đa cơ hội mà Luật mới mang lại để phát triển mạnh mẽ hơn trong môi trường kinh doanh đầy tiềm năng này!” - Luật sư Thu Nga khẳng định.

“Đòn bẩy” phát triển KT - XH đất nước
Cũng theo nhận định của Luật sư Nguyễn Phú Thắng: “Luật Thủ đô được đánh giá là đòn bẩy phát triển KT - XH không những cho Hà Nội mà còn cho cả nước”. Để Luật Thủ đô (sửa đổi) thực sự đi vào cuộc sống và phát huy tối đa hiệu quả, theo Luật sư Thắng, việc tổ chức thực thi Luật một cách đồng bộ đảm bảo hiệu năng, hiệu suất, hiệu quả là điều hết sức quan trọng. Theo đó, chúng ta tận dụng tốt nhất những lợi thế của Thủ đô.
Cụ thể, cần có các văn bản hướng dẫn chi tiết để triển khai các quy định của Luật, giúp các cơ quan chức năng, DN và người dân dễ dàng áp dụng vào thực tế. Nếu không có hướng dẫn rõ ràng, có thể dẫn đến tình trạng mỗi nơi thực hiện một kiểu, gây khó khăn trong quá trình thực thi. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, phổ biến Luật cần được đẩy nhanh, mạnh, sâu, rộng. Những hội nghị, hội thảo phạm vi của TP, cả nước cần triển khai nhiều trong thời gian tới. Đối với những Hội nghị, hội thảo quốc tế liên quan đến đầu tư, phát triển Thủ đô cũng cần lồng ghép những điểm mạnh, ưu việt của Luật tới các đại biểu, nhà đầu tư, DN các tỉnh, thành và quốc tế. Khi người dân, DN, nhà đầu tư nắm bắt rõ nội dung của Luật, họ sẽ có thể tận dụng các cơ chế mới một cách hiệu quả, đồng thời cũng có thể giám sát quá trình thực thi.
Cùng với đó, Hà Nội nên tích cực chủ động kêu gọi các DN, nhà đầu tư tham gia vào các lĩnh vực được ưu tiên phát triển như công nghệ cao, hạ tầng giao thông, đô thị thông minh. Đồng thời, TP có thể xây dựng các cơ chế đối thoại định kỳ với DN và người dân để kịp thời lắng nghe, tháo gỡ vướng mắc trong quá trình thực thi luật. Đặc biệt, cần chú trọng cơ chế kiểm tra, giám sát việc thực hiện Luật. Việc trao quyền tự chủ cao hơn cho Hà Nội đòi hỏi phải có hệ thống kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo các chính sách được thực hiện đúng theo tinh thần của Luật, tránh tình trạng lạm quyền, tham nhũng, hoặc thực hiện không đồng bộ, thiếu quyết liệt. Các cơ quan chức năng cần có những biện pháp giám sát, đánh giá thường xuyên, kịp thời điều chỉnh khi có vấn đề phát sinh. Khi tất cả các yếu tố trên được đảm bảo, Luật Thủ đô (sửa đổi) sẽ phát huy tối đa hiệu quả, tạo động lực quan trọng giúp Hà Nội vươn mình và phát triển mạnh mẽ, vượt trội trong những năm tới.
Ở góc độ DN, để góp phần đưa Luật Thủ đô (sửa đổi) vào thực tế, bà Dương Quỳnh Liên - Phó Chủ tịch HĐTV; Giám đốc điều hành Công ty TNHH Truyền thông & Marketing MacKey cho rằng: DN cần chủ động nghiên cứu, tìm hiểu kỹ lưỡng các quy định của Luật Thủ đô (sửa đổi), đặc biệt là những quy định liên quan đến lĩnh vực hoạt động của mình; Nắm bắt các cơ hội, lợi ích mà Luật mới mang lại, đồng thời nhận diện những thách thức, khó khăn có thể phát sinh; Chủ động tham gia đóng góp ý kiến vào quá trình xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành Luật. Về hành động: Xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp với các định hướng phát triển của Thủ đô theo Luật mới; Đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu của thị trường; Tuân thủ pháp luật, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế và các nghĩa vụ khác đối với Nhà nước; Tích cực tham gia các hoạt động xúc tiến đầu tư, thương mại, kết nối với các đối tác trong và ngoài nước; Nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.
“Luật Thủ đô (sửa đổi) đã tháo gỡ nhiều “điểm nghẽn”, xóa bỏ các rào cản nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của Hà Nội. Trước đây, một trong những hạn chế lớn nhất là việc Hà Nội phải tuân thủ quá nhiều quy định chung của cả nước, khiến quá trình ra quyết định bị kéo dài, mất đi cơ hội. Đặc biệt, các vấn đề liên quan đến quy hoạch đô thị, cải tạo chung cư cũ, phát triển giao thông công cộng hay thu hút đầu tư đều gặp không ít khó khăn do chưa có cơ chế đặc thù vượt trội. Với Luật mới, Hà Nội được trao quyền chủ động hơn trong nhiều lĩnh vực quan trọng. TP có thể linh hoạt hơn trong việc lập và triển khai các dự án phát triển hạ tầng, cải thiện giao thông, phát triển đô thị theo hướng hiện đại, thông minh hơn.
Việc phân cấp, ủy quyền từ Trung ương về cho chính quyền TP giúp giảm thiểu các thủ tục hành chính rườm rà, rút ngắn thời gian ra quyết định. Điều này đặc biệt quan trọng với các dự án đầu tư lớn hay các chương trình phát triển hạ tầng đô thị, vốn thường bị chậm tiến độ vì phải xin ý kiến nhiều cấp. Đơn cử là việc Luật giao nhiệm vụ quy định, hướng dẫn cụ thể một số điều cho HĐND TP Hà Nội đã tạo điều kiện cho việc ban hành quy định nhanh chóng, sát với thực tế, đảm bảo tính chủ động tuyệt đối cho chính quyền Thủ đô”.
Luật sư Nguyễn Phú Thắng - Đoàn Luật sư TP Hà Nội
“Luật Thủ đô (sửa đổi) có những thay đổi quan trọng trong nhiều khía cạnh khác nhau để thúc đẩy cho sự chuyển mình về mặt tổ chức chính quyền, phát triển kinh tế và an sinh xã hội, đây sẽ là một “cú hích” cho sự phát triển của kinh tế Thủ đô trong nhiều năm tới.
Trong lĩnh vực đầu tư, kinh doanh, chính sách ưu đãi với nhà đầu tư chiến lược tại Hà Nội là vô cùng tốt với các dự án đầu tư thuộc danh mục ngành, nghề ưu tiên như miễn tiền thuê đất, thuê mặt nước 10 năm và giảm 50% tiền thuê đất, thuê mặt nước cho thời gian còn lại đối với cá nhân, tổ chức kinh tế. Ngoài ra, DN còn được hưởng chế độ ưu tiên về thủ tục hải quan và thủ tục về thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu cùng nhiều ưu đãi, hỗ trợ khác. Chính điều này sẽ khiến các DN yên tâm đầu tư vốn theo hướng lâu dài vào những ngành nghề theo định hướng phát triển của đất nước.
Theo tôi, các DN cần nhìn nhận đây là một cơ hội lớn nhưng cũng là một thách thức, do đó cần sự nghiêm túc và kiên trì để nắm bắt. Mỗi DN cần tìm hiểu kỹ về cơ chế chính sách, các thủ tục triển khai cũng như chứng minh được sự nghiêm túc trong việc đầu tư lâu dài cùng với năng lực về tài chính, công nghệ và có kinh nghiệm đầu tư dự án trong lĩnh vực tương tự. Đồng thời cũng cần sự định hướng rõ ràng trong việc đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm sản xuất cũng như đáp ứng các yêu cầu về quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật Việt Nam để duy trì được sự ưu đãi của chính quyền trong dài hạn”.
Thạc sĩ Nguyễn Trung Kiên - Viện trưởng Viện Chiến lược Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (VNS Capital); Tổng Giám đốc Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam Singapore (STI):
“Tôi rất kỳ vọng vào Luật Thủ đô (sửa đổi), bởi nó không chỉ tạo ra môi trường đầu tư thuận lợi hơn mà còn mở ra nhiều cơ hội cho DN, đặc biệt là các DN khởi nghiệp sáng tạo như chúng tôi.
Điểm tôi tâm đắc nhất chính là những chính sách thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội. Theo Luật mới, Hà Nội sẽ có các tổ chức trung gian hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo như trung tâm xúc tiến, vườn ươm, quỹ đầu tư (Điều 3). Đây là yếu tố rất quan trọng giúp startup dễ dàng tiếp cận vốn, công nghệ và mạng lưới cố vấn chất lượng cao. Bên cạnh đó, Luật cũng nhấn mạnh Hà Nội sẽ trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số hàng đầu (Điều 23). Điều này có nghĩa là TP sẽ ưu tiên nguồn lực cho các lĩnh vực công nghệ cao, tự động hóa, công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo - những lĩnh vực mà DN khởi nghiệp đang hướng tới.
Tôi tin rằng, với những chính sách này, Hà Nội sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn cho startup, giúp chúng tôi không chỉ phát triển trong nước mà còn vươn ra thị trường quốc tế. Để tận dụng tối đa những cơ hội mà Luật mới mang lại, mỗi DN cần chủ động thay đổi và thích nghi.
Thứ nhất, cần nắm rõ các chính sách hỗ trợ mới: Các DN khởi nghiệp nên tìm hiểu kỹ về những ưu đãi tài chính, thuế, quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo để có thể tận dụng nguồn lực này một cách hiệu quả; Thứ hai, đầu tư mạnh vào công nghệ và chuyển đổi số: Với định hướng xây dựng Hà Nội thành trung tâm công nghệ cao, DN nào nắm bắt sớm xu hướng này sẽ có lợi thế cạnh tranh lớn; Thứ ba, kết nối với các tổ chức trung gian và hệ sinh thái khởi nghiệp: Hà Nội đang phát triển nhiều trung tâm hỗ trợ startup, quỹ đầu tư, vườn ươm DN (Điều 3). DN cần chủ động tham gia để tìm kiếm cơ hội hợp tác, mở rộng thị trường; Cuối cùng, tôi nghĩ rằng DN cần tư duy dài hạn và hướng đến thị trường quốc tế. Với những chính sách đổi mới, Hà Nội không chỉ là thị trường tiềm năng mà còn là cầu nối để DN vươn xa hơn”.
ThS.Lê Thị Dung - Viện trưởng Viện Doanh Trí; Tổng Giám đốc Công ty CP Đào tạo và Phát triển nhân lực Dgroup
“Luật Thủ đô (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 phân quyền mạnh mẽ cho TP Hà Nội, giúp chính quyền thành phố chủ động hơn về tổ chức bộ máy, biên chế để có thể đảm đương hiệu quả vai trò, nhiệm vụ hết sức đặc thù là Thủ đô của cả nước, đây được xem như “kim chỉ nam” để Thủ đô bứt phá mạnh mẽ trong giai đoạn tới.
Luật sửa đổi sẽ là một bước tiến quan trọng, đặc biệt trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế của Thủ đô Hà Nội. Việc sửa đổi này sẽ mở ra nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư và DN, tạo ra môi trường thuận lợi hơn cho việc kinh doanh, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Đặc biệt, với nhiều đột phá về mặt thể chế, các DN trong lĩnh vực thương mại cũng kỳ vọng tiếp tục mở rộng đầu tư, kinh doanh, qua đó đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển của Thủ đô, hướng tới một Thủ đô văn minh, giàu đẹp và hiện đại.
Tôi cũng kỳ vọng Luật mới sẽ mang lại những thay đổi tích cực, đặc biệt trong việc cải thiện các chính sách, thủ tục hành chính, giảm bớt các rào cản pháp lý và tạo điều kiện cho các DN phát triển mạnh mẽ hơn. Cụ thể, việc cải cách thủ tục đầu tư, tăng cường minh bạch hóa trong quản lý Nhà nước và khuyến khích các mô hình kinh tế sáng tạo là những yếu tố đáng chú ý.
Để Luật Thủ đô (sửa đổi) đi vào cuộc sống và phát huy tác dụng, các DN cần nhận thức và hành động theo một số hướng đi cụ thể sau: Cập nhật và hiểu rõ các quy định mới; Chủ động trong việc cải cách nội bộ và tối ưu hóa quy trình (đầu tư vào công nghệ và tự động hóa)...; Tận dụng các cơ hội đầu tư, phát triển ngành nghề mới; Chú trọng đến bảo vệ môi trường và phát triển bền vững (áp dụng các giải pháp xanh); Tạo ra môi trường khởi nghiệp sáng tạo; Chủ động tham gia vào các hoạt động cộng đồng và xã hội…”.
Luật sư Đoàn Thu Nga - Giám đốc Công ty Luật LAWPRO
“Với những điểm nhấn đầy tích cực, Luật Thủ đô (sửa đổi) sẽ tạo ra một môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, minh bạch và hấp dẫn hơn, thu hút được nhiều nguồn lực trong và ngoài nước để phát triển kinh tế Thủ đô. Luật mới cần tạo ra những cơ chế, chính sách đột phá, đặc thù, vượt trội so với các quy định chung của pháp luật, nhằm giải quyết những “điểm nghẽn”, tháo gỡ khó khăn, tạo động lực cho sự phát triển của Thủ đô.
Theo tôi, Luật Thủ đô (sửa đổi) có những ưu điểm sau: Thứ nhất, việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn: Luật cũ: Quyền hạn của thành phố Hà Nội còn hạn chế, nhiều quyết định quan trọng phải trình lên Trung ương, gây chậm trễ và thiếu linh hoạt. Luật mới: Tăng cường phân cấp, phân quyền, cho phép Hà Nội chủ động hơn trong việc quyết định các vấn đề về quy hoạch, đầu tư, quản lý đô thị. DN sẽ được hưởng lợi từ việc thủ tục hành chính nhanh gọn hơn, các quyết định đầu tư được thông qua nhanh chóng hơn, giảm thiểu chi phí thời gian và cơ hội;
Thứ hai, cơ chế, chính sách đặc thù: Luật cũ: Thiếu các cơ chế, chính sách ưu đãi đặc biệt để thu hút đầu tư, phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn. Luật mới: Quy định các cơ chế, chính sách đặc thù cho Hà Nội, bao gồm ưu đãi đầu tư, hỗ trợ DN khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, phát triển các ngành công nghệ cao, tài chính, du lịch, dịch vụ chất lượng cao. DN có cơ hội tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi, các chính sách hỗ trợ về thuế, đất đai, đào tạo nguồn nhân lực, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các dự án đầu tư;
Thứ ba, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh: Luật cũ: Môi trường đầu tư kinh doanh còn nhiều rào cản, thủ tục hành chính phức tạp, thiếu minh bạch. Luật mới: Đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường tính minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho DN hoạt động. DN sẽ giảm thiểu được chi phí tuân thủ, tiết kiệm thời gian và nguồn lực, tập trung vào hoạt động sản xuất kinh doanh;
Thứ tư, phát triển kinh tế xanh, bền vững: Luật cũ: Chưa chú trọng đến phát triển kinh tế xanh, bảo vệ môi trường. Luật mới: Đặt ra các yêu cầu cao hơn về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững, khuyến khích các dự án đầu tư xanh. DN sẽ được hưởng lợi từ các chính sách khuyến khích đầu tư xanh, có cơ hội tham gia vào các dự án phát triển bền vững, nâng cao uy tín và trách nhiệm xã hội…”.
Bà Dương Quỳnh Liên - Phó Chủ tịch HĐTV; Giám đốc điều hành Công ty TNHH Truyền thông & Marketing MacKey