'Lùm xùm' tại KCN Sơn Mỹ I Bình Thuận: Những điểm mấu chốt cần làm sáng tỏ!

Kiến nghị phù hợp thực tế

Khu đất rộng hơn 67ha của Công ty TNHH TM Đại Thanh bị thu hồi để triển khai Dự án khu công nghiệp Sơn Mỹ 1. Ảnh: Thạc Hiếu

Liên quan đến vấn đề giải quyết các kiến nghị của các tổ chức bị thu hồi đất để thực hiện Dự án khu công nghiệp Sơn Mỹ I, từ 10 năm trước (ngày 28/5/2014), UBND tỉnh Bình Thuận có Văn bản số 1839/UBND-KTN gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) đề nghị hướng dẫn về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Tại văn bản trên, UBND tỉnh Bình Thuận nêu tên 7 tổ chức đang sử dụng đất theo hình thức thuê đất để thực hiện các dự án nuôi trồng thủy sản, trồng rừng sinh thái. Trong đó, Công ty TNHH Thương mại Đại Thuận Phát (Công ty Đại Thuận Phát) có diện tích bị thu hồi hơn 98.392m2, Công ty TNHH TM Đại Thanh (Công ty Đại Thanh) có diện tích bị thu hồi hơn 589.934m2.

Theo UBND tỉnh Bình Thuận, ngoài các chế độ chính sách bồi thường đã được quy định, áp dụng, các doanh nghiệp còn đề nghị bồi thường, hỗ trợ chi phí về nhân công, chi phí thiết kế các hạng mục hạ tầng, xây dựng công trình phục vụ sản xuất; các dự án này có phần đất do chủ đầu tư chi trả tiền bồi thường về đất, tài sản gắn liền với đất cho các hộ gia đình, cá nhân hoặc tự thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất từ các hộ gia đình cá nhân… khoản kinh phí bồi thường, hỗ trợ này không được khấu trừ vào tiền thuê đất. Các doanh nghiệp đề nghị Nhà nước hoàn trả lại số tiền đã bồi thường hoặc tự thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất…

Tại văn bản trên, UBND tỉnh Bình Thuận nêu: "Các đề nghị trên của doanh nghiệp là hoàn toàn phù hợp thực tế. Tuy nhiên, hiện tại các quy định, thông tư chưa quy định bồi thường, hỗ trợ nội dung này nên không có cơ sở để xem xét bồi thường, hỗ trợ theo đề nghị của doanh nghiệp. UBND tỉnh Bình Thuận đề nghị Bộ TN-MT hướng dẫn giải quyết".

Khu đất (khoanh đỏ) của Công ty TNHH TM Đại Thuận Phát bị thu hồi nhưng không được bồi thường về đất. Ảnh: Thạc Hiếu

Đối với các vấn đề trên, ngày 23/10/2014, Bộ TN-MT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã có văn bản phúc đáp: Về chi phí nhân công, chi phí thiết kế các hạng mục hạ tầng, xây dựng các công trình phục vụ sản xuất và hỗ trợ do việc thu hồi đất trước thời hạn... bị ngừng sản xuất; kinh doanh thì được hỗ trợ theo quy định tại khoản 2 Điều 20 Nghị định số 69/2009/NĐ-CP.

Về khấu trừ tiền bồi thường về đất, tài sản gắn liền với đất mà nhà đầu tư ứng trước vào tiền thuê đất phải nộp chỉ được thực hiện khi Nghị định số 197/2004/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực thi hành. Đối với các doanh nghiệp trên đã chi tiền tiền đền bù về đất, tài sản gắn liền với đất theo phương án bồi thường được cấp có thẩm quyền phê duyệt trước thời điểm Nghị định 197/2004/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực thì không được khấu trừ số tiền đã chi trả vào tiền thuê đất phải nộp.

Thu hồi đất và ban hành mức bồi thường so với thực tế thế nào?

Tài liệu (kèm theo Quyết định số 2793/QĐ-UBND ngày 9/10/2012 của UBND huyện Hàm Tân), thể hiện số tiền bồi thường 615.472m2 đất bị thu hôìlà 0 đồng. Ảnh: Quang Phương

Liên quan đến việc thực hiện chi trả bồi thường cho các doanh nghiệp, từ năm 2012 đến nay các đơn vị tại huyện Hàm Tân đã có nhiều văn bản, quyết định liên quan. Trong đó, có phúc đáp cho doanh nghiệp về vấn đề "bồi thường đất 0 đồng"...

Mới đây, ngày 26 và 28/2/2025, Trung tâm Phát triển Quỹ đất (PTQĐ) huyện Hàm Tân có Văn bản số 41 và 46/PTQĐ gửi Công ty Đại Thanh, Công ty Đại Thuận Phát.

Theo đó, đơn vị này giải thích, thời điểm thu hồi đất và phê duyệt phương án bồi thường về đất áp dụng Luật Đất đai năm 2003. Điều kiện để được bồi thường về đất được quy định tại Điều 8 Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 3/12/2004 của Chính phủ (các trường hợp được quy định tại khoản 11, gồm: đất được Nhà nước giao có thu tiền sử dụng đất mà tiền sử dụng đất đã nộp không có nguồn gốc từ ngân sách Nhà nước (NSNN); đất nhận chuyển nhượng của người sử dụng đất hợp pháp mà tiền trả cho việc chuyển nhượng không có nguồn gốc từ NSNN; đất sử dụng có nguồn gốc hợp pháp từ hộ gia đình, cá nhân).

Tại các văn bản trên, Trung tâm PTQĐ huyện Hàm Tân khẳng định: "Công ty Đại Thanh và Công ty Đại Thuận Phát được UBND tỉnh Bình Thuận cho thuê đất để làm dự án. Về mặt pháp lý, Công ty sử dụng đất theo hình thức thuê đất của Nhà nước, nộp tiền thuê đất hàng năm nên không thuộc trường hợp được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất… vì thế phương án bồi thường, hỗ trợ trước đây cũng như điều chỉnh (hiện nay) đã không tính toán bồi thường về đất cho Công ty Đại Thanh là đúng quy định của pháp luật".

Quyết định bồi thường, hỗ trợ do UBND huyện Hàm Tân ban hành thể hiện số tiền bồi về đất đối với Công ty Đại Thuận Phát là 0 đồng. Ảnh: Quang Phương

Trước giải thích trên, Công ty Đại Thuận Phát cho rằng, Trung tâm PTQĐ giải thích nhưng không áp dụng đúng thực tế. Cụ thể, tổng diện tích đất sạch mà UBND tỉnh Bình Thuận cho thuê (tại 2 quyết định năm 2004 và 2005) là 86.264m2. Tại Quyết định 260/QĐ/UBBT ngày 27/1/2005 ghi rõ: “Công ty Đại Thuận Phát được quyền thực hiện bồi thường, nhận chuyển nhượng với diện tích 1.266m2 của các hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng nằm trong vùng dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư”.

Đến ngày 28/5/2008, Công ty được cấp giấy chứng nhận đối với diện tích là 74.758m2. Ngoài ra, Công ty Đại Thuận Phát còn nhận chuyển nhượng phần đất ngoài ranh dự án là 13.000m2. Tổng diện tích đất thực tế mà Công ty Đại Thuận Phát đã và đang quản lý, sử dụng hiện nay tại 2 dự án trên là hơn 99.264m2.

Do đó, diện tích đất Công ty Đại Thuận Phát đang sử dụng trên thực tế lớn hơn nhiều so với diện tích được giao tại 2 quyết định cho thuê đất. Phần diện tích lớn hơn là do Công ty Đại Thuận Phát chi trả cho các hộ gia đình. Do đó, căn cứ theo Điểm e khoản 1 Điều 95 Luật Đất đai 2024 thì Công ty Đại Thuận Phát thuộc trường hợp được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi.

Một hồ nuôi thủy sản tại khu đất của Công ty Đại Thuận Phát. Ảnh: Quang Phương

Cũng theo Công ty Đại Thuận Phát, theo Quyết định số 2764/QĐ-UBND ngày 22/12/2011, UBND tỉnh thu hồi diện tích 100.892m2 (tức lớn hơn tổng diện tích cho Công ty thuê là 86.264m2); tại Công văn số 1839/UBND-KTN ngày 28/5/2014, UBND tỉnh Bình Thuận lại ghi nhận diện tích bị thu hồi của Công ty Đại Thuận Phát là 98.329m2. Còn tại Quyết định số 509/QĐ-UBND ngày 20/3/2025, UBND huyện Hàm Tân ghi nhận diện tích bị thu hồi: 87.530m2.

Tương tự, Công ty Đại Thanh phản ánh, tổng diện tích đất UBND tỉnh Bình Thuận cho thuê năm 2001 và 2004 là 566.000m2. Trong quá trình triển khai thực hiện dự án, Công ty còn thỏa thuận, nhận chuyển nhượng đất từ các hộ gia đình, cá nhân, nâng tổng diện tích đất đã và đang quản lý, sử dụng hơn 672.400m2.

Quyết định số 2766/QĐ-UBND ngày 22/12/2011, UBND tỉnh Bình Thuận thu hồi 615.472m2 đất của Công ty Đại Thanh (vượt hơn 49.472m2 đất mà tỉnh đã cho thuê). Nhưng tại Công văn số 1839/UBND-KTN ngày 28/5/2014, UBND tỉnh Bình Thuận lại ghi nhận diện tích bị thu hồi là 589.934m2.

Hệ thống đường điện được thi công xây dựng trên phần đất của Công ty Đại Thanh (ảnh chụp năm 2014)

Trước các số liệu về diện tích bị thu hồi trên, Công ty Đại Thanh và Đại Thuận Phát cho rằng: “So sánh các số liệu trên rõ ràng diện tích đất bị thu hồi theo quyết định của UBND tỉnh lớn hơn tổng diện tích mà UBND tỉnh đã cho thuê. Tức là UBND tỉnh thu hồi luôn luôn phần đất hai đơn vị đã nhận chuyển nhượng của các hộ gia đình. Đó là chưa kể trong phần diện tích đất Nhà nước cho thuê chúng tôi phải bỏ tiền để tự bồi thường cho các hộ gia đình, cá nhân. Như vậy tại sao chúng tôi không được bồi thường về đất?”.

Bên cạnh đó, cả hai đơn vị còn ý kiến: không hiểu lý do vì sao mà phương án bồi thường, hỗ trợ của huyện Hàm Tân lại liên tục “nhảy múa” về nội dung bồi thường, hỗ trợ đối với phần bồi thường tài sản trên đất, các khoản hỗ trợ khác…

Theo tài liệu, ngày 24/10/2023, UBND huyện Hàm Tân ban hành Quyết định số 1853/QĐ-UBND điều chỉnh, bổ sung nội dung của 8 quyết định thu hồi đất do UBND tỉnh ban hành trong các năm 2011, 2012 (trong đó có các quyết định thu hồi đất của 2 doanh nghiệp trên).

Tại quyết định này, UBND huyện Hàm Tân điều chỉnh tên dự án đầu thành “Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng KCN Sơn Mỹ I”; hủy bỏ nội dung tiêu đề “Cho Tổng Công ty Đầu tư phát triển đô thị và KCN Việt Nam thuê đất”; điều chỉnh tên tổ chức kinh tế thực hiện dự án đầu tư thành “Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng KCN Sơn Mỹ”.

Ngoài ra, còn hủy bỏ khoản 2 Điều 1 của một số quyết định nêu trên. Lý do: “Các diện tích thu hồi này chưa thực hiện chi trả xong tiền bồi thường, hỗ trợ; các tổ chức kinh tế có đất bị thu hồi chưa bàn giao đất cho Nhà nước”.

Quang Phương