Lương đóng bảo hiểm xã hội khu vực doanh nghiệp: Vì sao tăng chậm?

Đóng bảo hiểm xã hội thấp nên khi về hưu đa phần người lao động có mức lương hưu thấp.

Tiền lương đóng bảo hiểm gia tăng

Ông Nguyễn Duy Cường - Phó Vụ trưởng Bảo hiểm xã hội, Bộ LĐTB&XH, cho biết, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 đã có lộ trình, từ năm 2018 trở đi, tiền lương tháng đóng BHXH ở khu vực DN bao gồm mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác. Nhờ đó, tiền lương tháng đóng BHXH ở khu vực này thời gian qua đã được cải thiện từng bước, song vẫn chưa tiếp cận với thu nhập thực tế của người lao động.

Lý giải, ông Cường cho hay, một số DN vẫn còn tình trạng tách các khoản phụ cấp, bổ sung khác để nhằm không tính đóng BHXH bắt buộc. Việc này ít nhiều ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động, nhất là liên quan đến chế độ hưu trí khi tính tỷ lệ hưởng lương hưu, do tính trên nền tiền lương đóng. “Khi chúng tôi xây dựng phương án tiền lương lấy ý kiến, có DN trưng hơn 100 loại phụ cấp lẫn phúc lợi và gần như không thể tính đóng BHXH” - ông Cường dẫn chứng.

Thống kê từ Bộ LĐTB&XH cho biết, hiện nay, tiền lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc của người lao động là khoảng 5,6 triệu đồng, tăng hơn 33% so với mức của năm 2016. Mức này bằng 86% so với thu nhập bình quân của lao động làm công hưởng lương.

Trong khi đó, khu vực DN nhà nước có mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho người lao động cao nhất (6,5 triệu đồng), tiếp sau là khu vực DN có vốn đầu tư nước ngoài (6,1 triệu đồng), cuối cùng là khu vực DN ngoài quốc doanh (5,1 triệu đồng).

Quy định cụ thể những khoản đóng BHXH

Nhằm cải thiện lương hưu cho người lao động, tại dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã đề xuất, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc đối với khu vực DN sẽ được quy định cụ thể hơn.

Theo đó, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là tiền lương tháng, bao gồm mức lương, phụ cấp lương, các khoản bổ sung khác, được trả thường xuyên và ổn định trong mỗi kỳ trả lương. Trên cơ sở đó, Chính phủ quy định chi tiết nhằm xác định cụ thể các khoản phải đóng, không phải đóng BHXH bắt buộc; việc xác định tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH đối với trường hợp thỏa thuận trả lương theo giờ, ngày, tuần và theo sản phẩm, khoán.

Trong góp ý Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, dự thảo đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn khuyến khích người lao động. Tuy nhiên, VCCI cũng đề xuất không nên tăng tỷ lệ đóng BHXH lên mức 27% mà giảm xuống còn 20% do lo ngại mức đóng cao hơn sẽ làm giảm sức chống chịu của DN.

Lý giải cho đề xuất này, ông Phạm Tấn Công - Chủ tịch VCCI cho rằng, tỷ lệ đóng này hiện nay là 17% đối với DN, cộng cả phần đóng của người lao động là 25%, cộng thêm các khoản bảo hiểm y tế và các khoản khác thì lên đến 32%. Trong khi đó, nhiều nước trong khu vực có tỷ lệ thấp hơn rất nhiều, như Indonesia chỉ 10%, Philippines 8%, Thái Lan 5%.

“Tỷ lệ đóng BHXH cao hơn khiến cho sức cạnh tranh của DN khó hơn khi các đơn hàng ít đi và như vậy, việc làm, thu nhập của người lao động cũng bị ảnh hưởng” - ông Công lập luận.

Tại báo cáo thẩm tra ban đầu về dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) của Ủy ban Xã hội của Quốc hội, Thường trực Ủy ban đồng tình với quy định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc đối với khu vực ngoài nhà nước bao gồm: mức lương, phụ cấp lương, các khoản bổ sung khác, được trả thường xuyên và ổn định trong mỗi kỳ trả lương. Đây là quy định tiến bộ trong việc xác định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc đối với người lao động, đặc biệt dự thảo Luật đã bổ sung yếu tố “thường xuyên và ổn định” làm căn cứ xác định tiền lương đóng BHXH.

Tuy nhiên, Ủy ban Xã hội đề nghị, Chính phủ cần làm rõ trong trường hợp trả lương theo giờ, ngày, tuần thì xác định “lương tháng” để làm căn cứ tính tiền lương đóng BHXH bắt buộc như thế nào. Trường hợp tiền lương theo giờ, ngày, tuần khi tính thành lương tháng mà thấp hơn quy định về mức tiền lương đóng BHXH thấp nhất thì xử lý ra sao…

Cùng với đó, cân nhắc bổ sung nội dung quy định về các chế độ, phúc lợi không được tính làm căn cứ đóng BHXH, trên cơ sở cụ thể hóa quy định của Thông tư 06/2021 của Bộ LĐTB&XH theo hướng: Tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc không bao gồm tiền thưởng theo quy định của Bộ luật Lao động; tiền ăn giữa ca; các khoản hỗ trợ xăng xe, điện thoại, đi lại, tiền nhà ở, tiền giữ trẻ, nuôi con nhỏ và các chế độ, phúc lợi khác theo quy định của Chính phủ.

Lan Hương