Lượng hóa tốt các tình huống...

13 dự án, chuỗi dự án trọng điểm trong lĩnh vực điện, than, dầu khí chậm tiến độ; 19 dự án chậm triển khai, có khó khăn, vướng mắc để đất đai hoang hóa, lãng phí; 880 dự án, công trình không đưa đất vào sử dụng hoặc chậm đưa đất vào sử dụng. Đến nay, theo Báo cáo do Bộ trưởng Bộ Tài chính thừa ủy quyền Thủ tướng báo cáo Quốc hội, các bộ, ngành, địa phương đã chủ động rà soát, phân loại, làm rõ trách nhiệm đối với tổ chức, đơn vị, cá nhân liên quan dự án không hiệu quả hoặc lãng phí, chậm tiến độ, không hoặc chậm đưa đất vào sử dụng. Các đơn vị cũng xây dựng kế hoạch, giải pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện và hoàn thành dự án, tránh thất thoát, lãng phí.

Cụ thể, với 51 dự án, cụm dự án sử dụng vốn đầu tư công, vốn nhà nước không hiệu quả, lãng phí, có khoảng 16/51 dự án, chiếm khoảng 30% tổng dự án được xử lý. Trong đó có 8 dự án khắc phục tồn tại và đưa vào hoạt động; 1 dự án đã thực hiện thu hồi, thanh lý tài sản, 1 dự án gia hạn tiến độ thực hiện, 4 dự án điều chỉnh chủ trương đầu tư, 2 dự án đơn vị thực hiện bàn giao cho đơn vị khác sử dụng, các dự án khác đang rà soát, xem xét xử lý theo quy định.

Với 19 dự án chậm triển khai, có khó khăn vướng mắc, để đất đai hoang hóa, lãng phí đang triển khai thực hiện 2 dự án, gia hạn 3 dự án, chấm dứt 2 dự án, còn lại đang rà soát, xem xét xử lý. Với hơn 880 dự án, công trình không hoặc chậm đưa đất vào sử dụng, đã chấm dứt hơn 22 dự án, thu hồi đất 126 dự án, gia hạn tiến độ 93 dự án, rà soát thu hồi đất 25 dự án, điều chỉnh 10 dự án, đưa vào hoạt động 41 dự án, còn lại đang rà soát, xử lý...

"Nôm na", đây có thể coi là các dự án "treo". Và càng đáng chú ý hơn, tình trạng này hiện khá phổ biến tại nhiều địa phương, gây nhiều hệ lụy, thiệt hại, khó khăn cho người dân, doanh nghiệp, nhà nước. Làm hạn chế quyền khai thác sử dụng đất, kìm hãm phát triển kinh tế - xã hội, thậm chí làm méo mó hình ảnh về môi trường đầu tư và niềm tin vào hệ thống, khả năng thực thi pháp luật của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có ý kiến cho rằng, đó là do một số bộ, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị, cá nhân có chức năng liên quan thiếu trách nhiệm, năng lực yếu kém; buông lỏng quản lý, sử dụng đất đai hoặc cố tình thực hiện trái pháp luật.

Một số địa phương giao dự án cho các nhà đầu tư không đủ năng lực tài chính dẫn đến dự án chậm tiến độ, kéo dài thời gian thực hiện. Có địa phương chưa thực hiện theo dõi, thống kê và báo cáo thực trạng sử dụng đất đai theo quy định, dẫn đến tình trạng không quản lý và xử lý kịp thời sai phạm.

Phân tích cụ thể hơn về tình trạng này, một đại biểu Quốc hội cho rằng, có nhiều nguyên nhân nhưng suy cho cùng là bắt đầu từ khâu lập quy hoạch. Đó là lập quy hoạch nhưng đánh giá, nghiên cứu chưa kỹ, xác định nguồn lực chưa đúng; không lường trước được các vướng mắc phát sinh. Cái khó thứ hai là bước triển khai, khi đã có quy hoạch nhưng lại không có nguồn lực đầu tư. Và cuối cùng là khâu giải phóng mặt bằng.

Như vậy có thể thấy, việc dự án treo, chậm tiến độ; dự án, công trình không đưa đất vào sử dụng có nhiều nguyên nhân, trong đó đáng chú ý là khâu chuẩn bị đầu tư dự án chưa bài bản, kỹ lưỡng. Chưa đánh giá cụ thể, toàn diện những vấn đề liên quan. Chưa lượng hóa được các tình huống, lường trước các rủi ro có thể xảy ra trong quá trình thực hiện để có giải pháp xử lý từ sớm...

Cho nên, cùng với việc "chỉ mặt, điểm tên", điều cốt lõi sau đó là cần xác định rõ trách nhiệm của cá nhân cũng như các cơ quan chức năng liên quan; ngoài ra, cần sớm sửa đổi, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật cho phù hợp với thực tiễn. Có như vậy mới từng bước hạn chế, tiến tới chấm dứt tình trạng này.

Ninh Hà