Lưu ý ôn tập từ khác biệt mấu chốt trong đề thi tốt nghiệp THPT Ngữ văn

Giờ học tại Trường THPT Trần Quang Khải.

Kì thi tốt nghiệp năm 2025, cấu trúc đề thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn cơ bản kế thừa giai đoạn trước. Bài thi chia thành 2 phần: Đọc hiểu và Viết (gồm viết đoạn văn, bài văn nghị luận).

Điểm khác biệt mấu chốt nằm ở mục tiêu Chương trình GDPT 2018 nhằm phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh, tránh tư duy lối mòn, khuôn mẫu. Do đó, giáo viên, học sinh cần lưu ý để có phương pháp ôn tập, cách thức làm bài thi đạt hiệu quả cao.

Ôn tập, làm bài phần Đọc hiểu

Với phần Đọc hiểu (4 điểm), cô Nguyễn Thị Giang Hương cho rằng, giáo viên cần rèn cho học sinh thật nhuần nhuyễn kỹ năng đọc hiểu một số văn bản tương đương với văn bản được học trong Chương trình GDPT 2018 ở cả 3 bộ sách giáo khoa để tạo nguồn tư liệu tham khảo phong phú.

Thầy cô bám sát đặc trưng của văn bản học sinh được học để phân tích sâu, giúp thí sinh ôn tập hiệu quả; hướng dẫn học sinh trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa và hệ thống ngân hàng đề tham khảo Bộ GD&ĐT đã công bố để làm chuẩn, định hướng cho quá trình dạy và học ở giai đoạn chạy nước rút.

Khi thiết kế câu hỏi, giáo viên cần kiểm tra năng lực đọc hiểu của học sinh, tránh ra câu hỏi quá dễ, quá khó hoặc câu vụn vặt, không đúng định dạng yêu cầu mức độ…

Thầy cô giúp học sinh phân tích, tìm hiểu, cách trình bày từng dạng câu với mức độ khác nhau một cách thường xuyên để các em luyện tập đạt hiệu quả.

Với thí sinh, hãy đọc kỹ câu hỏi, văn bản, gạch chân từ khóa; đặt câu văn, câu thơ trong ngữ cảnh để hiểu đúng nội dung, trả lời sẽ không bị sót ý.

Ôn tập, làm bài phần Viết

Phần Viết (6 điểm) có sự đổi mới khi linh hoạt trong yêu cầu viết đoạn/bài ở cả hai dạng nghị luận văn học và nghị luận xã hội.

Theo cô Nguyễn Thị Giang Hương, nếu ngữ liệu đọc hiểu là văn bản văn học, thì phần Viết sẽ viết đoạn văn nghị luận văn học, viết bài văn nghị luận xã hội.

Nếu ngữ liệu đọc hiểu là văn bản thông tin hoặc văn bản nghị luận, thì phần Viết sẽ viết đoạn văn nghị luận xã hội, viết bài văn nghị luận văn học.

Do đó, thầy cô cần giúp học sinh nhận diện bản chất, cấu trúc của bài văn, đoạn văn để triển khai cách làm bài hợp lý, khoa học.

Muốn làm phần Viết nghị luận văn học hiệu quả, giáo viên dạy kỹ đặc trưng từng thể loại văn học (thơ, truyện, kí, kịch…), yêu cầu học sinh tìm hiểu tổng thể Chương trình GDPT 2018, đọc, cảm nhận các tác phẩm văn học ngoài chương trình, trau dồi ngôn ngữ làm giàu vốn từ khi làm bài.

Ở từng dạy viết đoạn, viết bài, học sinh cần được thầy cô chỉ rõ cách thức cụ thể, hướng khai thác kiến thức trọng tâm từng dạng đề; cách chuyển ý, chuyển đoạn, nối ý; cách liên hệ, so sánh, kết nối; gạch ra những luận điểm trọng tâm của đề… để các em luyện tập, vận dụng thường xuyên giúp bài thi sinh động, thuyết phục, sâu sắc.

Thầy cô chấm, chữa bài chi tiết, chỉ rõ ưu điểm, hạn chế trong bài của học sinh, có giải pháp giúp đỡ, khắc phục kịp thời.

Phần Viết nghị luận xã hội muốn bài làm tốt, học sinh không chỉ được trang bị về kỹ năng, thao tác lập luận (giải thích, phân tích, bình luận, chứng minh, bác bỏ…) mà còn cần cập nhật thường xuyên kiến thức, hiểu biết xã hội có tính thời sự giúp cho phần trình bày bài thi hiệu quả hơn.

Đồng thời, thầy cô hướng dẫn các em nắm được bản chất của kiểu bài nghị luận xã hội cần bày tỏ quan điểm, đánh giá của cá nhân về vấn đề bàn luận, xác lập rõ ràng quan điểm, vốn sống, năng lực ngôn ngữ của bản thân. Hiểu, nắm bắt cách thức triển khai vấn đề theo hình thức viết đoạn, viết bài theo yêu cầu của đề thi…

Phân bố thời gian hợp lý cho từng phần: Đọc hiểu khoảng 20 đến 25 phút; phần Viết, đoạn văn dành khoảng 30 đến 35 phút, bài văn tối thiểu 55 phút. Trong buổi thi, cần dành lại ít nhất 3 phút để rà soát thông tin cá nhân, kịp thời bổ sung ý nếu thiếu sót…

Trình bày bài làm thí sinh cần viết chữ rõ ràng, hạn chế tẩy xóa, chỉ dùng một màu mực, đảm bảo đúng quy tắc, thể thức trình bày đoạn văn, bài văn.

Hải Bình