Lý do người lớn tuổi vẫn có thể mắc Covid-19 dù tiêm đủ vaccine?

Một người đàn ông lớn tuổi được tiêm Vaccine ở Kuala Lumpur ngày 7/6/2021.

Theo National Geographic, các dữ liệu thống kê cho thấy những người lớn tuổi có nguy cơ mắc bệnh nặng cao hơn do nhiễm Covid-19 đột phá.

Mối quan tâm về sự lây nhiễm đột phá lại bùng lên trong tuần qua sau khi cái chết của Ngoại trưởng Colin Powell do nhiễm Covid-19. Powell đã 84 tuổi, nhưng nguyên nhân cái chết của ông phức tạp hơn: Cựu Ngoại trưởng Mỹ mắc bệnh đa u tủy, một loại ung thư bạch cầu. Những người mắc dạng ung thư này có xu hướng không đáp ứng tốt với vaccine.

Nhưng ngoài những người bị suy giảm miễn dịch, các quan chức y tế đang thấy bằng chứng đáng lo ngại rằng các nhóm tuổi lớn hơn tiếp tục có nguy cơ cao hơn từ đại dịch. Theo dữ liệu mới nhất từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, những người trên 65 tuổi chiếm tới 67% số ca nhập viện và 85% số ca tử vong. Và báo chí truyền thông gần đây, trích dẫn dữ liệu từ Seattle, Washington và Vương quốc Anh cho thấy những người lớn tuổi đã được tiêm chủng đối mặt với những nguy cơ tương tự - và trong một số trường hợp, nguy cơ mắc bệnh nặng hơn so với những người trẻ (hoặc trẻ em) chưa được tiêm chủng.

Theo William Petri, nhà miễn dịch học tại Đại học Virginia: “Yếu tố nguy cơ lớn là tuổi tác. Đó là lý do tại sao Hoa Kỳ ưu tiên tiêm chủng cho người lớn tuổi và những người ở các cơ sở chăm sóc dài hạn khi lần đầu tiên triển khai tiêm vaccine Covid-19. "Nếu bạn dưới 45 tuổi, cơ hội chết của bạn gần như không có, và sau đó nó tăng lên theo cấp số nhân", Petri cho biết.

Bên cạnh đó, mối lo ngại về các bệnh nhiễm trùng đột phá cũng là lý do tại sao các cơ quan quản lý Hoa Kỳ đã phê duyệt liều tăng cường của vaccine Pfizer cho những người trên 65 tuổi - và sẵn sàng phê chuẩn đối với vaccine khác của hai công ty Moderna và Johnson & Johnson.

Tờ National Geographic đã tổng hợp một số lý do được các nhà khoa học cho rằng vaccines Covid-19 vẫn có hiệu quả rõ rệt đối với mọi người ở mọi lứa tuổi:

Hệ thống miễn dịch lão hóa

Các chuyên gia cho biết họ vẫn chưa có lời giải thích đầy đủ về lý do tại sao người cao tuổi lại dễ bị nhiễm Covid-19 hơn ngay cả trước khi có vaccine. Deepta Bhattacharya, một nhà miễn dịch học tại Đại học Arizona cho biết: “Đó là một trong những bí ẩn lớn của virus.

Các nhà khoa học nghiên cứu về lão hóa cho biết có thể liên quan đến một số dấu hiệu của việc già đi. Ví dụ, cơ thể con người thường loại bỏ các tế bào đã bị hư hại do bệnh tật, chấn thương hoặc căng thẳng. Nhưng khi cơ thể già đi, quá trình này trở nên kém hiệu quả hơn, và nó bắt đầu tích tụ cái gọi là tế bào lão hóa, bị hư hại nhưng sẽ không chết. Các tế bào này tiết ra các chất hóa học làm tổn thương các tế bào khỏe mạnh lân cận và kích hoạt tình trạng viêm. Do đó, các tế bào hình lưỡi liềm làm cơ thể suy yếu và khó chống lại nhiễm trùng.

Nhưng nếu các tế bào trên tích tụ lâu với số lượng nhiều có khả năng liên kết với nhau để làm suy yếu sự phản ứng miễn dịch, Eric Verdin, Chủ tịch và Giám đốc điều hành Viện Buck nghiên cứu về lão hóa, một nhóm nghiên cứu y sinh có trụ sở tại California cho biết.

Theo vị Chủ tịch này, ở những người lớn tuổi, có hai bất thường lớn của hệ thống miễn dịch: phản ứng bẩm sinh hiếu động và phản ứng thích nghi kém hiếu động.

Khả năng miễn dịch bẩm sinh là hệ thống phòng thủ mà bạn được sinh ra - và là hệ thống đầu tiên phản ứng với những kẻ xâm lược. Nó không nhắm vào một tác nhân gây bệnh cụ thể, mà thay vào đó là một phản ứng viêm chung. Khi phản ứng đó ở cường độ không thích hợp, như xảy ra ở người lớn tuổi, nó có thể gây ra một loạt tổn thương khắp cơ thể, từ phổi đến tim đến thận.

Phản ứng miễn dịch thích ứng nhắm vào một mầm bệnh xâm nhập cụ thể. Vaccine cung cấp bản xem trước của vi trùng và dạy cơ thể cách tạo ra các kháng thể nhận biết và bám vào virus và ngăn chặn xâm nhập vào bất kỳ tế bào nào của cơ thể. Nếu virus có thể đột nhập, tế bào T sẽ tham gia và tiêu diệt tế bào bị nhiễm. Verdin ví nó như một đội quân bảo vệ cơ thể khỏi những kẻ tấn công. Nếu số lượng virus nhỏ, các kháng thể và tế bào T có thể dễ dàng đánh bại nó.

Tuy nhiên, một lượng virus lớn hơn có thể áp đảo hệ thống miễn dịch thích ứng khiến những người lớn tuổi, những người ít có khả năng phản ứng thích ứng mạnh mẽ đặc biệt dễ bị nhiễm trùng đột phá. Bhattacharya nói: “Mọi thứ trở nên tồi tệ hơn theo tuổi tác, đó là điểm mấu chốt.

Nhiễm trùng đột phá

Các đợt tiêm phòng cúm hàng năm cho thấy tuổi tác có thể làm giảm hiệu quả của một số loại vaccine. Verdin cho biết một phần ba số người trên 70 tuổi hoàn toàn không phản ứng với vaccine cúm, đó là lý do tại sao vaccine không hạn chế được một số lượng lớn người Mỹ lớn tuổi chết hàng năm.

Mặt khác, phản ứng với vaccine Covid-19 đã mạnh hơn rất nhiều. Bhattacharya nói: “Tôi nghĩ một trong những điều đáng ngạc nhiên hơn là vaccine mRNA đã hoạt động tốt như thế nào với những quần thể già hơn đó. “Nếu bạn nhìn vào các phản ứng miễn dịch ban đầu, chúng không khác nhau nhiều lắm giữa những người trên 65 tuổi và những người dưới đây. Vì vậy, đó là một bất ngờ khá thú vị”.

Tuy nhiên, vào tháng 9, CDC Hoa Kỳ đã có báo cáo rằng vaccine chỉ có hiệu quả khoảng 78% trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng ở mọi lứa tuổi sau sáu tháng. Không rõ chính xác nguyên nhân gây ra sự sụt giảm hiệu quả này là gì. Bhattacharya cho biết một số nghiên cứu cho thấy khả năng miễn dịch đang suy giảm ở những người trên 65 tuổi, nhưng ông chỉ ra rằng nó cũng có thể do sự gia tăng của biến thể Delta, đã được chứng minh là có khả năng né tránh phản ứng miễn dịch của cơ thể tốt hơn.

Cuối tháng 9 vừa, tạp chí David Wallace-Wells của New York đã có bài viết với nhan về “sự chênh lệch tuổi tác quá lớn của căn bệnh này” ngay cả ở những người được tiêm chủng, trích dẫn dữ liệu từ Anh cho thấy những người trên 60 tuổi được tiêm chủng tử vong do Covid-19 với tỷ lệ cao hơn những người không được tiêm chủng dưới 50 tuổi. Thời báo New York gần đâycũng có bài viết vềtỷ lệ nhập viện ở khu vực Seattle, trong đó cho thấy rủi ro đối với những người được tiêm chủng ở độ tuổi 50 tương tự như rủi ro đối với trẻ em dưới 15 tuổi chưa được tiêm chủng.

Bhattacharya nói rằng ông không thích so sánh hai nhóm tuổi, lập luận việc so sánh rủi ro giữa những người chưa tiêm chủng và những người đã tiêm chủng là quan trọng hơn nhiều cho dù họ ở độ tuổi nào. Những dữ liệu này cho thấy rõ ràng tất cả mọi người đều được hưởng lợi từ vaccine: Ví dụ, ở Anh, tỷ lệ tử vong ở người lớn chưa được tiêm vaccine cao hơn nhiều lần so với người lớn được tiêm chủng ở mọi lứa tuổi.

Và mặc dù giảm hiệu quả trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng, vaccine Pfizer vẫn có hiệu quả 90% trong việc ngăn ngừa nhập viện, điều này cho thấy nó vẫn là một biện pháp bảo vệ vững chắc chống lại bệnh tật nghiêm trọng và tử vong. Một báo cáo gần đây của Bộ Y tế và Dịch vu nhân sinh Hoa Kỳ cho biết vaccine “có thể đã giúp ngăn ngừa hàng trăm nghìn ca nhiễm Covid-19 mới và hàng chục nghìn ca tử vong ở người cao tuổi”.

Bhattacharya nói rằng các cơ quan quản lý liên bang ở Hoa Kỳ đã phê duyệt liều tiêm tăng cường cho những người trên 65 tuổi - chứ không phải dân số nói chung - vì những rủi ro có thể xuất hiện. Ông và các nhà khoa học khác nhấn mạnh các bệnh nhiễm trùng đột phá cao và việc chấp thuận các mũi tiêm nhắc lại không nên coi là khuyến khích. Ngược lại, nó phải được coi là xác nhận rằng vaccine có tác dụng.

(theo National Geographic)