Lý do người thành phố dễ viêm mũi dị ứng

Cứ mỗi đợt giao mùa hay khi không khí ô nhiễm tăng cao, nhiều người sống ở các thành phố lớn lại khổ sở vì hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi kéo dài. Viêm mũi dị ứng gần như đã trở thành bệnh quốc dân của dân đô thị. Ít ai biết, chính nhịp sống hiện đại, môi trường sinh hoạt và thói quen làm việc nơi thành phố lại là những yếu tố âm thầm khiến bệnh này trở nên phổ biến và khó dứt điểm.

Ảnh minh họa/ Nguồn internet

Ô nhiễm không khí là kẻ giấu mặt kích hoạt dị ứng

Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có mức ô nhiễm không khí cao. Các thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng… thường xuyên ghi nhận chỉ số AQI (chỉ số chất lượng không khí) ở mức kém hoặc xấu, đặc biệt là vào mùa hanh khô hoặc giai đoạn giao mùa.

Nguồn phát thải chủ yếu đến từ giao thông, các công trình xây dựng, khí thải công nghiệp, rác thải sinh hoạt. Trong đó, bụi mịn PM2.5 được xem là thủ phạm nguy hiểm nhất vì kích thước siêu nhỏ, dễ dàng xâm nhập sâu vào đường hô hấp, làm tổn thương niêm mạc mũi, kích thích phản ứng viêm và dị ứng.

Ngoài ra, các hợp chất hóa học độc hại như SO2, NO2, CO… cũng góp phần làm gia tăng tỷ lệ viêm mũi dị ứng, hen suyễn và các bệnh lý đường hô hấp khác.

Không gian sống chật chội, thiếu thoáng khí

Đặc điểm dễ thấy của đô thị là nhà cửa san sát, chung cư mọc lên dày đặc, không gian xanh bị thu hẹp. Phòng ốc kín mít, ít lưu thông không khí là môi trường lý tưởng cho nấm mốc, bụi nhà, lông động vật tích tụ.

Nhiều gia đình nuôi chó mèo trong nhà nhưng không vệ sinh kỹ lưỡng cũng vô tình làm tăng dị nguyên trong không khí. Thảm trải sàn, rèm cửa, giường nệm… nếu không được giặt giũ thường xuyên sẽ tích tụ bụi bẩn, tạo ổ cho mạt bụi phát triển. Đây là tác nhân dị ứng phổ biến nhưng thường bị bỏ qua.

Thói quen sống lệ thuộc điều hòa

Điều hòa gần như là vật bất ly thân của người thành phố, nhất là trong mùa nóng kéo dài hoặc thời tiết nồm ẩm. Không khí lạnh và khô từ điều hòa làm niêm mạc mũi bị khô, giảm khả năng tiết dịch nhầy bảo vệ, khiến mũi dễ bị kích ứng.

Đặc biệt, nếu điều hòa không được vệ sinh định kỳ, bụi bẩn, nấm mốc sẽ phát tán theo luồng gió lạnh, xâm nhập trực tiếp vào đường thở, trở thành nguồn dị nguyên tiềm ẩn mà ít người để ý.

Áp lực công việc, căng thẳng tinh thần

Cuộc sống ở thành phố mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng kéo theo nhịp làm việc căng thẳng, áp lực học hành, tắc đường, khói bụi, tiếng ồn… Tất cả làm tăng tình trạng stress mãn tính.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, căng thẳng kéo dài làm hệ miễn dịch hoạt động kém hiệu quả, dễ kích hoạt các phản ứng viêm quá mức trong đó có phản ứng dị ứng. Đây là lý do nhiều người dù không tiếp xúc dị nguyên quá mạnh nhưng chỉ cần mất ngủ, stress cũng có thể tái phát viêm mũi dị ứng.

Thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh

Người thành phố thường ít vận động ngoài trời, ngại tiếp xúc thiên nhiên, thậm chí trẻ em cũng ít được chơi đùa bên ngoài do lo ngại khói bụi, an toàn giao thông. Chính lối sống ít tiếp xúc với môi trường tự nhiên này lại khiến cơ thể dễ nhạy cảm hơn với các yếu tố dị nguyên.

Ngoài ra, thói quen ăn uống nhiều thức ăn nhanh, chất bảo quản, thiếu rau xanh, thiếu vitamin C… những yếu tố quan trọng giúp duy trì sức đề kháng cũng gián tiếp làm viêm mũi dị ứng dễ phát triển hơn.

Khó tránh khỏi yếu tố di truyền

Viêm mũi dị ứng có tính di truyền nhất định. Nếu trong gia đình có người mắc hen suyễn, viêm mũi dị ứng hoặc các bệnh lý dị ứng khác (như viêm da cơ địa) thì khả năng con cháu mắc viêm mũi dị ứng cũng cao hơn.

Tuy nhiên, yếu tố môi trường đô thị ô nhiễm và lối sống kém khoa học lại là chất xúc tác mạnh, làm những yếu tố di truyền này có cơ hội bùng phát thành bệnh.

Người thành phố nên làm gì để tránh viêm mũi dị ứng?

Viêm mũi dị ứng thường không nguy hiểm ngay lập tức nhưng gây nhiều phiền toái, giảm chất lượng cuộc sống, làm tăng nguy cơ biến chứng thành viêm xoang, hen phế quản. Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh, người dân thành phố nên:

Vệ sinh nhà cửa thường xuyên, giặt giũ chăn màn, rèm cửa định kỳ.

Sử dụng máy lọc không khí, vệ sinh điều hòa đều đặn.

Trồng thêm cây xanh phù hợp để lọc bụi, làm mát không gian.

Đeo khẩu trang khi ra đường, nhất là khi không khí ô nhiễm nặng.

Tắm gội, thay quần áo sau khi đi ngoài đường về để hạn chế mang bụi bẩn vào phòng ngủ.

Tập thể dục đều đặn, ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, uống đủ nước để tăng sức đề kháng.

Chủ động đi khám chuyên khoa Tai Mũi Họng nếu các triệu chứng hắt hơi, sổ mũi kéo dài để được tư vấn điều trị đúng cách, tránh tự ý lạm dụng thuốc xịt co mạch, kháng histamin không theo chỉ định.

Viêm mũi dị ứng là hệ quả tất yếu khi môi trường đô thị ngày càng ô nhiễm, không gian sống chật hẹp, lối sống hiện đại nhưng thiếu lành mạnh. Hiểu rõ nguyên nhân và có biện pháp phòng ngừa, chăm sóc sức khỏe hô hấp sẽ giúp người thành phố sống chung với khói bụi một cách an toàn hơn và bảo vệ lá phổi, lá mũi khỏe mạnh lâu dài.

Trương Hiền