Lý do nhà đầu tư nước ngoài quan tâm đến điện gió ngoài khơi Việt Nam?

Tháo gỡ nút thắt

Theo nghiên cứu của các tổ chức quốc tế, Việt Nam là quốc gia sở hữu tiềm năng điện năng lượng tái tạo rất lớn, trong đó, điện gió ngoài khơi có tiềm năng ước tính từ 160 GW đến gần 500 GW, đặc biệt ở khu vực miền Trung và miền Nam, nơi có tốc độ gió ổn định trên 10 m/giây. Điều này đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường hấp dẫn nhất khu vực Đông Nam Á đối với các nhà đầu tư năng lượng tái tạo.

Theo Quy hoạch điện VIII, mục tiêu đến 2030, phấn đấu sẽ đạt 6.000 MW điện gió ngoài khơi, song do nhiều yếu tố, trong đó có chính sách giá điện nên nhiều nhà đầu tư nước ngoài đến từ Đan Mạch, Na Uy, Nhật Bản, Hàn Quốc… dù rất quan tâm nhưng cũng rất e dè.

Với quyết tâm thúc đẩy phát triển ngành điện, đặc biệt là năng lượng tái tạo, ngay cuối năm 2024, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Luật Điện lực, trong đó có nhiều nội dung khuyến khích phát triển điện gió ngoài khơi.

Ngày 03 tháng 3 năm 2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định 58/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới. Theo đó có hẳn một chương quy định về phát triển điện gió ngoài khơi, trong đó nêu chi tiết các chính sách ưu đãi, hỗ trợ; quy định khảo sát; điều kiện nhà đầu tư thực hiện dự án; quản lý dự án, công trình điện gió ngoài khơi; chuyển nhượng dự án, cổ phần, phần vốn góp trong dự án điện gió ngoài khơi…

Một trong những cơ chế ưu đãi được nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia như dự án được miễn tiền sử dụng khu vực biển trong thời gian xây dựng cơ bản nhưng không quá 03 năm tính từ ngày khởi công xây dựng. Giảm 50% tiền sử dụng khu vực biển trong thời hạn 12 năm sau thời gian được miễn của thời gian xây dựng cơ bản.

Miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong thời gian xây dựng cơ bản nhưng không quá 03 năm tính từ ngày khởi công xây dựng. Sau thời gian được miễn của thời gian xây dựng cơ bản, việc miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được thực hiện theo quy định pháp luật về đầu tư và đất đai.

Sản lượng điện hợp đồng tối thiểu dài hạn là 80% trong thời hạn trả nợ gốc vốn vay nhưng không quá 15 năm đối với dự án bán điện lên hệ thống điện quốc gia, trừ trường hợp nhà đầu tư và bên mua điện có thỏa thuận khác. Không áp dụng cơ chế này trong trường hợp dự án không phát được sản lượng tối thiểu cam kết do nguyên nhân từ phía dự án hoặc do nhu cầu của phụ tải hoặc điều kiện kỹ thuật của hệ thống điện không tiêu thụ được hết sản lượng.

Điện gió Tân Thuận Cà Mau (Ảnh minh họa)

Nhiều kỳ vọng mới

Đánh giá về cơ chế mới, nhiều chuyên gia năng lượng và nhà đầu tư cho rằng, Nghị định 58 của Chính phủ khiến doanh nghiệp vui mừng, nhất là các điều kiện về sản lượng điện sẽ được Tập đoàn Điện lực Việt Nam đảm bảo mua với mức dài hạn hoặc có thể thỏa thuận với bên mua.

Chuyên gia Phan Xuân Dương cho rằng, với sản lượng điện hợp đồng tối thiểu dài hạn là 80% trong thời hạn trả nợ gốc vốn vay nhưng không quá 15 năm sẽ giúp chủ đầu tư lên kế hoạch tính toán phương án tài chính.

Ngoài yếu tố sản lượng, nhà đầu tư nước ngoài cũng có thể hợp tác với doanh nghiệp trong nước để thực hiện dự án. Với tinh thần mới trong cải cách thể chế, cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân phát triển thì đây là các yếu tố quan trọng để điện năng lượng tái tạo nói chung, điện gió ngoài khơi phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.

Có lẽ ngay sau khi Luật Điện lực có hiệu lực, nhiều nhà đầu tư nước ngoài đã bày tỏ sự quan tâm tới lĩnh vực điện gió ngoài khơi của Việt Nam. Bằng chứng là từ đầu năm tới nay, Bộ Công Thương đã tiếp hàng chục đoàn công tác là cơ quan chính phủ, đối tác, tập đoàn năng lượng đến từ các quốc gia như Pháp, Đức, Bỉ, Nhật Bản, UAE… đều bày tỏ sự quan tâm đến hợp tác phát triển năng lượng tái tạo, trong đó có điện gió ngoài khơi. Các nội dung này còn được đề cập tại các cuộc làm việc của lãnh đạo cấp cao Việt Nam, cũng như của Bộ trưởng Bộ Công Thương trong các chuyến công tác tại nước ngoài gần đây.

Trên thực tế, ngành công nghiệp điện gió còn tương đối mới tại Việt Nam, do vậy thị trường khá rộng mở. Khi các dự án triển khai, các lĩnh vực như sản xuất tuabin, cánh quạt, cáp ngầm, trạm biến áp, các thiết bị xây dựng, cấu kiện và các dịch vụ liên quan; đào tạo nguồn nhân lực; phát triển các loại hình năng lượng sạch khác... cũng sẽ phát triển theo.

Hiện nhiều doanh nghiệp trong nước đang mở rộng lĩnh vực đầu tư vào điện gió ngoài khơi, vừa đáp ứng nhu cầu điện trong nước vừa phục vụ xuất khẩu... Từ đó sẽ tạo sự cạnh tranh trên thị trường. Vì vậy, các nhà đầu tư nước ngoài cũng không muốn thấy mình trở thành "trâu chậm uống nước đục".

Nhiều ý kiến cho rằng, chính sách đã tương đối rõ ràng cùng với sự đầu tư mạnh mẽ các dự án hạ tầng lưới điện, đơn giản hóa thủ tục hành chính, xây dựng chính sách giá điện cạnh tranh và các cam kết mạnh mẽ về đồng hành, đảm bảo tạo điều kiện cho các nhà đầu tư… tin rằng năng lượng tái tạo, nhất là điện gió ngoài khơi sẽ phát triển mạnh mẽ hơn nữa, đạt được mục tiêu đề ra, vừa đáp ứng nhu cầu điện cho tăng trưởng kinh tế; vừa thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Đình Dũng