Thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá đã được chỉnh lý, hài hòa các mục tiêu

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp sáng 25/3. (Ảnh: DUY LINH)

Sáng 26/3, các đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách cho ý kiến về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Một trong những vấn đề được quan tâm trong quá trình thảo luận, hoàn thiện dự thảo là quy định thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá.

Báo cáo của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính (cơ quan thẩm tra) cho biết, một số ý kiến đề nghị cân nhắc quy định về đơn vị để tính mức thuế tuyệt đối đối với thuốc lá điếu, tránh tình trạng tăng số lượng điếu trong một bao thuốc lá.

Về nội dung này, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo giải thích, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá quy định số lượng điếu thuốc lá trong bao, gói. Tuy nhiên, chỉ giới hạn số lượng điếu tối thiểu phải có trong bao thuốc lá. Do đó, tiếp thu ý kiến đại biểu, để bảo đảm tính chặt chẽ, bao quát, tránh việc lợi dụng để nâng số lượng điếu trong từng bao thuốc lá, dự thảo được chỉnh lý theo hướng bổ sung quy định mức thuế tuyệt đối áp dụng đối với bao thuốc lá 20 điếu và xì gà có trọng lượng 20g/điếu. Đối với các bao thuốc lá có số lượng khác 20 điếu hoặc xì gà có trọng lượng khác 20g/điếu, giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết để có phương án quy đổi tương ứng.

Về mức thuế với thuốc lá, Thường trực Cơ quan thẩm tra phản ánh một số ý kiến đề nghị cần quy định mức thuế cao hơn so với phương án đề xuất. Tuy nhiên, nếu tăng thuế quá cao có thể gia tăng thuốc lá lậu, ảnh hưởng tới hoạt động của các doanh nghiệp, người nông dân ở vùng trồng nguyên liệu và các doanh nghiệp phụ trợ, do đó, đề nghị cân nhắc mức thuế phù hợp. Một số ý kiến đề nghị có lộ trình tăng thuế đối với thuốc lá phù hợp hơn để không gây sốc đối với doanh nghiệp, giảm bớt tác động đối với người có thu nhập thấp. Có ý kiến đề xuất phương án tăng hài hòa hơn…

Quang cảnh phiên họp. (Ảnh: DUY LINH)

Thường trực Ủy ban thẩm tra và Cơ quan soạn thảo giải thích, trên cơ sở bám sát mục tiêu đề ra trong sửa đổi, bổ sung các nội dung liên quan đến thuế tiêu thụ đặc biệt và tham khảo kinh nghiệm của các quốc gia có điều kiện tương tự như Việt Nam, dự thảo Luật đã đưa ra các phương án tăng thuế đối với thuốc lá. Việc áp mức thuế cao ngay từ năm đầu tiên Luật có hiệu lực có thể sẽ tác động, làm giảm nhu cầu tiêu thụ thuốc lá, góp phần hướng tới đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá đã đề ra.

Tuy nhiên, việc quy định mức thuế quá cao (năm 2027 đến năm 2030 áp thuế 80%, 90%, 100% cộng với mức tuyệt đối, đến năm 2030 là 15.000 đồng/bao) có thể góp phần tích cực trong việc phòng, chống ảnh hưởng của thuốc lá đến môi trường, sức khỏe người dân, nhưng sẽ có tác động lớn hơn nhiều đến doanh nghiệp sản xuất thuốc lá và các doanh nghiệp phụ trợ. Do đó, để bảo đảm hài hòa các mục tiêu, dự thảo Luật đã tiếp thu theo hướng quy định mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá như phương án 2 thể hiện tại dự thảo Luật.

Phương án 2 tại dự thảo Luật quy định mức thuế tuyệt đối từ 2026 là 5.000 đồng/bao, từ năm 2027-2029, mỗi năm tăng thêm 1.000 đồng, đến năm 2030 là 10.000 đồng/bao. Với xì gà từ năm 2026 là 50.000 đồng/điếu, từ năm 2027-2029, mỗi năm tăng thêm 10.000 đồng, đến năm 2030 là 100.000 đồng/điếu.

Với thuốc lá sợi, thuốc lào hoặc các dạng khác, từ năm 2026 là 50.000 đồng/100g hoặc 100ml, từ năm 2027-2029, mỗi năm tăng 10.000 đồng, đến năm 2030 là 100.000 đồng.

Góp ý kiến vào dự thảo Luật, đại biểu Đỗ Thị Lan (đoàn Quảng Ninh) bày tỏ tán thành với việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng bổ sung quy định mức thuế tuyệt đối áp dụng đối với bao thuốc lá 20 điếu và xì gà có trọng lượng 20 gam/điếu. Đối với các bao thuốc lá có số lượng khác với quy định trên, giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết, sau khi báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Đại biểu Đỗ Thị Lan phát biểu ý kiến. (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu cũng thống nhất phương pháp tính thuế tuyệt đối đối với thuốc lá và lộ trình tăng thuế theo phương án 2 của dự thảo thảo Luật, vì các lý do đã được phân tích trong báo cáo của Ủy ban Kinh tế và Ngân sách nêu trên.

Theo đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn TP Hà Nội), thuốc lá có 2 loại thuế: thuế tuyệt đối đánh trên bao thuốc không cần quan tâm giá trị bao nhiêu, và thuế tương đối. Đây là cách tính thuế khá tích cực để hạn chế tiêu dùng sản phẩm giá rẻ.

Tuy nhiên, thuế tiêu thụ tuyệt đối hiện nay ở mức 10.000 đồng/bao thuốc lá sản xuất trong nước, trong khi giá xuất xưởng vào khoảng 6.000 đồng, như vậy cộng cả 2 loại thuế thì tỷ lệ thuế/giá thuốc lá bán ra là trên 200%. Trong khi một bao thuốc lá ngoại có giá đắt hơn (khoảng 50.000-60.000 đồng/bao) nhưng cũng chỉ bị đánh thuế 10.000 đồng/bao.

“Như vậy, người tiêu dùng thuốc lá nhập ngoại thì chịu mức thuế rất thấp, người tiêu dùng thuốc lá sản xuất trong nước chịu mức thuế rất cao. Vô hình chung, việc này không khuyến khích tiêu dùng trong nước mà khuyến khích tiêu dùng ngoại nhập, có thể dẫn tới nguy cơ nhập lậu”, đại biểu Cường lo ngại.

Đại biểu đồng tình việc đánh thuế tuyệt đối và thuế tương đối với sản phẩm thuốc lá nhưng cần có mức cân đối giữa hai thuế suất này, tránh tình trạng khuyến khích tiêu dùng nhập ngoại, không dùng sản phẩm trong nước.

VĂN TOẢN