Mafia 'vũ khí hóa' các vụ cháy rừng ở miền Nam Italia như thế nào?

Hơn một nửa trong số các vụ cháy rừng gần đây ở miền Nam Italia là hành vi cố ý vì nhiều lý do

Miền Nam Italia luôn có cháy rừng, nhưng chỉ trong năm 2021 đã hứng chịu hơn 8.000 vụ cháy vào mùa hè. Thực tế nghiêm trọng đến mức Ủy ban chống mafia khu vực đã mở một cuộc điều tra về nguyên nhân tội phạm tiềm ẩn đằng sau.

Ủy ban phát hiện ra rằng, đặc điểm thời tiết kết hợp với địa hình rừng rậm không thể tiếp cận đã tạo điều kiện cho các vụ cháy nhanh và không thể kiểm soát. Nhưng các hoạt động tội phạm mới là yếu tố “nguy hiểm nhất”.

“Ngành công nghiệp chữa cháy”

Bà Laura Biffi, làm việc cho tổ chức phi lợi nhuận về môi trường Legambiente, nơi đã ghi lại hành vi phạm pháp về sinh thái của mafia trong nhiều thập kỷ cho biết, đây không đơn thuần là hoạt động làm ăn mà còn hình thành “ngành công nghiệp chữa cháy” ở miền Nam Italia.

Một biển báo chống mafia ở thị trấn Capaci, Sicily

Nhà nghiên cứu Lauren Pearson của Đại học California, Berkeley (Mỹ) đã mất nhiều tháng để thu thập thông tin từ các công tố viên, cảnh sát, các nhóm bảo vệ môi trường và người dân địa phương ở Sicily. Theo nhà nghiên cứu này, mafia đang biến các đám cháy trong khu vực thành vũ khí để kiểm soát và thu lợi nhuận.

Theo đó, hơn một nửa trong số các vụ cháy rừng gần đây là hành vi cố ý vì nhiều lý do, từ việc khai hoang cho đến trả thù cá nhân. Cháy rừng có thể xảy ra do những công nhân thời vụ muốn kéo dài hợp đồng chữa cháy, những người nông dân muốn phá rừng để chăn thả gia súc, những người biểu tình hoặc những người có mối thù truyền kiếp gây ra.

Ông Vincenzo Linarello, người sáng lập GOEL, một mạng lưới nông dân đấu tranh chống lại ảnh hưởng của mafia, cho biết vào năm 2023, hơn một nửa trong số gần 3.700 vụ cháy xảy ra ở Sicily, Puglia, Calabria và Campania, thành trì của 4 đế chế mafia trong lịch sử vùng này.

Sergio Nazzaro, một nhà báo và cựu phát ngôn viên của Chủ tịch Ủy ban Nghị viện Chống Mafia, cho biết: “Đó là vấn đề logic đơn giản”: Mafia lợi dụng cháy nhằm 2 mục đích chính: quyền lực và lợi nhuận.

Theo ông Sergio Nazzaro, lửa là tiền. Nó tạo ra tình trạng khẩn cấp cần phải giải quyết và lợi nhuận cho các công ty tham gia chữa cháy, dọn dẹp và cải tạo lại.

Khó chặt đứt “chân rết” của mafia

Trong khi, mafia vùng này vốn hoạt động ngầm và có mức độ kiểm soát cao đối với cộng đồng nên tìm được bằng chứng chứng tỏ mối liên hệ giữa chúng với các vụ cháy rất khó xác định.

Đó có thể là đường dây tội phạm nhiều lớp, từ lực lượng lao động đốt lửa đến đấu thầu xây dựng trên đất bị cháy. Nhà nghiên cứu Lauren Pearson cho biết, cũng có bằng chứng cho thấy các tổ chức mafia có thể đang sử dụng cháy rừng để môi giới mua bán đất cho các cơ sở hạ tầng năng lượng mặt trời và gió, với hy vọng khai thác được các quỹ chuyển đổi năng lượng sạch.

Trong báo cáo của Ủy ban chống mafia, một nông dân xác nhận ông được các công ty sản xuất tấm pin mặt trời tiếp cận sau khi đất của ông bị cháy. “Mafia Italia là bậc thầy trong việc tìm ra cách kiếm tiền bất hợp pháp”, bà Lauren Pearson nói.

Đội bảo vệ rừng khống chế đám cháy gần Palermo, Sicily, năm 2023

Việc lợi dụng cháy rừng ngoài mục địch kiếm lợi cũng phù hợp với văn hóa bạo lực của mafia. Theo bà Pearson, đó là vũ khí “đe dọa và khủng bố”, một cách để tuyên bố rằng vùng đất này vẫn là của họ.

Cố ý gây hỏa hoạn là hành vi rất khó xử lý. Nếu như dễ dàng chứng minh một vụ cháy do có kẻ đốt phá thì khó nhất chính là xác định thủ phạm và đặc biệt là những kẻ chủ mưu.

Italia có một số luật ngăn chặn hành vi đốt phá bằng cách cấm chăn thả hoặc sau một thời hạn nhất định mới được phép xây dựng trên khu đất cháy nhưng các quy định đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ.

Ông Pietro Ciulla, đại biểu của Quỹ Động vật hoang dã Thế giới tại Sicily, cho biết vấn đề lớn ở một số vùng của Italia là thiếu chiến lược chống cháy. Họ có thể có nguồn lực dành cho việc chữa cháy nhưng không tìm cách ngăn ngừa và tái trồng rừng trên đất. Điều này có thể khiến mafia dễ dàng xâm nhập và kinh doanh hơn.

Yên Vũ