Mái lá Trung quân dệt lòng kiên trung

Trở lại lịch sử cách mạng Việt Nam những năm tháng chống Mỹ cứu nước, sau phong trào Đồng Khởi, nhất là sau khi thành lập Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cách mạng miền Nam có những bước chuyển biến mạnh mẽ, đẩy Mỹ - ngụy vào thế bị động. Song, chúng vẫn điên cuồng ra sức phá hoại, gây nhiều tổn thất cho cách mạng Việt Nam.

Trước tình thế cấp bách, Trung ương Đảng chủ trương củng cố, xây dựng lại đội ngũ cán bộ an ninh miền Nam, nhằm bảo đảm an ninh, phá thế kìm kẹp của địch. Để thực hiện chủ trương này, vấn đề trước mắt phải tổ chức các lớp học để kịp thời bồi dưỡng, huấn luyện cho số cán bộ an ninh chủ chốt ở miền Nam.

Trước yêu cầu đó, ngày 09/10/1963, lịch sử ngành Công an ghi dấu một sự kiện đặc biệt: Sự ra đời của Trường An ninh Trung ương Cục miền Nam theo Chỉ thị số 69/CT của Thường vụ Trung ương Cục. Trụ sở đóng quân của Nhà trường ban đầu đặt tại khu rừng Đồi Thơ, xã Hòa Hiệp, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh. Dưới những tán rừng rậm che phủ, ngôi trường gần con sông Vàm Cỏ Đông đã tổ chức lớp học đầu tiên với nhiệm vụ giảng dạy chính trị, huấn luyện nghiệp vụ an ninh cho 51 học viên ưu tú đến từ lực lượng An ninh Sài Gòn - Chợ Lớn và các địa bàn lân cận.

Đội ngũ giảng viên là lãnh đạo Ban An ninh Trung ương Cục miền Nam, như: Đồng chí Cao Đăng Chiếm, Huỳnh Việt Thắng, Ngô Quang Nghĩa, Cao Đức Hoàn, Từ Đức Lưu, Bùi Thiện Ngộ và giáo viên Trường Công an Trung ương chi viện, như: Đồng chí Lê Minh Đốc (Sáu Học), Phan Minh Điện (Mười Quang), Nguyễn Hóa (Ba Dân)...

Trường Đại học An ninh nhân dân hôm nay

Thiếu tướng, Tiến sĩ Đoàn Minh Lý - Bí thư Đảng ủy, Hiệu trưởng Trường Đại học An ninh nhân dân trong một hội nghị cùng lãnh đạo nhà trường

Trong 14 năm kháng chiến, để vượt qua bom đạn và sự tấn công dã man của Mỹ - ngụy, Trường đã phải di dời đến 8 địa điểm khác nhau, trong đó có 3 lần di dời sang đất bạn Campuchia. Cơ sở vật chất của Trường là những lán trại dã chiến được làm từ lá Trung quân đơn sơ, bàn ghế được làm từ những nhánh cây rừng ghép lại; lương thực là những củ khoai mì, những đọt rau rừng, nhiều khi phải vượt hàng chục cây số, cán bộ, giáo viên Nhà trường mới mót kiếm được để sống và bám trường, bám lớp.

Từ khi thành lập, những bài học đầu tiên về trấn áp bọn phản cách mạng, gián điệp, bảo vệ an ninh vùng giải phóng, nghiệp vụ điều tra... được giảng dạy là những tài liệu chép tay thô mộc hay những "giáo án sống" là trí nhớ của chính những người thầy.

Trải qua nhiều giai đoạn với các tên gọi khác nhau, như: Trường An ninh Trung ương Cục miền Nam (1963 - 1976); Trường Bổ túc Sĩ quan Công an nhân dân (1976 - 1984); Trường Cao đẳng An ninh nhân dân II (1984 - 1989); Trường Đại học An ninh nhân dân cơ sở phía Nam (1989 - 1995); Phân hiệu Đại học An ninh nhân dân (1995 - 2001); Phân hiệu Học viện An ninh nhân dân (2001 - 2003).

Một sự kiện đặc biệt trong lịch sử của Nhà trường là vào ngày 30/7/2003, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 154/2003/QĐ-TTg thành lập Trường Đại học An ninh nhân dân. Từ đây, Nhà trường trở thành trường đại học độc lập trong hệ thống giáo dục quốc dân và của ngành Công an, với đầy đủ những chứng tích về cội nguồn và dấu ấn của một cơ sở đào tạo hình thành từ trong chiến trường miền Nam kháng chiến chống Mỹ.

Với đặc thù là một cơ sở giáo dục đại học trong Công an nhân dân, Trường Đại học An ninh nhân dân luôn đặt mục tiêu chiến lược là không ngừng đổi mới, phát triển theo hướng hiện đại nhằm tiến tới hội nhập với các trường đại học trong nước và quốc tế. Tiếp tục phát huy truyền thống của ngôi trường Anh hùng, thời gian qua, Nhà trường không ngừng nỗ lực phấn đấu vượt qua những thách thức, chủ động, linh hoạt nắm bắt thời cơ để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học, tham mưu chiến lược, huấn luyện lực lượng dự bị chiến đấu, phục vụ cộng đồng; bám sát các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước và Bộ Công an về giáo dục, đào tạo qua đó đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về chất lượng giáo dục, đào tạo trong tình hình mới.

Qua 60 năm xây dựng và phát triển, Trường An ninh Trung ương Cục miền Nam - Trường Đại học An ninh nhân dân đã vinh dự được Đảng, Nhà nước ghi nhận thành tích và tặng nhiều phần thưởng cao quý, tiêu biểu như: Huân chương Quân công hạng Ba (năm 1985); Huân chương Độc lập hạng Nhất (1998); Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang thời kỳ chống Mỹ cứu nước (2003); Huân chương Hồ Chí Minh (2008); Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất (2018); Huân chương Chiến công hạng Nhì (2021) và Huân chương Hữu nghị Sahametrei hạng Sena của Chính phủ Vương quốc Campuchia.

Thật vinh dự và tự hào cho thầy và trò Trường Đại học An ninh nhân dân nói riêng, lực lượng Công an nhân dân nói chung đã có một ngôi trường sinh ra trong lửa đạn của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Trải qua bao khó khăn, thăng trầm, Nhà trường vẫn không ngừng phát triển, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước, ngành Công an và Nhân dân tin tưởng giao phó, thể hiện "sức sống" mãnh liệt, trở thành nét đẹp văn hóa truyền thống, mang dấu ấn đậm đà của văn hóa đất phương Nam.

Từ những mái lá Trung quân đến giảng đường hiện đại, những thành tích của Nhà trường đã góp phần tô thắm trang sử vàng của lực lượng Công an nhân dân qua các giai đoạn lịch sử. Bằng tất cả tình cảm sâu sắc với Nhà trường và niềm tin vào sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng ủy, Ban Giám hiệu, tập thể cán bộ, giảng viên, nhân viên và học viên toàn trường sẽ tiếp tục kế thừa và phát huy những thành quả tốt đẹp đã đạt được, quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, viết tiếp những trang sử hào hùng của Trường Đại học An ninh nhân dân Anh hùng, với tầm nhìn đến năm 2030 là Trường Đại học An ninh nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại và hội nhập; là trung tâm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu khoa học, tham mưu chiến lược có uy tín cao của lực lượng Công an nhân dân.

Trung quân là một loại lá rừng dài chừng 40 - 45cm, rộng 5 - 6cm, gần giống lá cây ngọc lan. Lá được hái về chằm thành tấm tranh dài hơn 2m, ép các tấm tranh qua một, hai đêm cho phẳng rồi lợp. Sau khoảng nửa tháng, lá Trung quân khô chuyển màu nâu sáng, giống như màu ngói mới lợp. Việc làm những căn nhà này trong thời kỳ kháng chiến đã góp thêm một nét độc đáo về kỹ năng ngụy trang và nghệ thuật quân sự Việt Nam. Lá Trung quân không bén lửa và rất khó cháy. Lá khô, đồng màu với màu đất của núi rừng Đông Nam Bộ. Đó là những yếu tố thuận lợi để xây dựng căn cứ kháng chiến với tinh thần "Rừng che bộ đội, rừng vây quân thù”.

Dưới những mái lá Trung quân ở Khu Di tích lịch sử Căn cứ Trung ương Cục miền Nam các đồng chí Nguyễn Văn Linh, Nguyễn Chí Thanh và Phạm Hùng cùng nhiều đồng chí lãnh đạo cấp cao khác như: Võ Văn Kiệt, Phạm Thái Bường, Phan Văn Đáng, Phạm Văn Xô, Trần Nam Trung... đã từng sống và làm việc.

Đại tá, PGS, TS Đặng Ngọc Toàn - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học ANND