Mạng xã hội đưa ngôn ngữ con người tới đâu?

Minh họa. Ảnh: 5minuteenglish.

Được biết đến là kẻ mọt sách, nhà sáng tạo nội dung tốt nghiệp Harvard, đồng sáng lập kiêm lãnh đạo Hội Ngôn ngữ học Đại học Harvard, đã tìm hiểu sâu về nguồn gốc của từ ngữ từ năm 2016.

Ông đã xây dựng được một lượng khán giả đông đảo với các video TikTok giáo dục ngắn gọn, giải thích nguồn gốc của những từ ngữ thịnh hành và cách chúng lan truyền.

Thuật ngữ “algospeak” ghép từ “thuật toán- algorithm” và speak là khái niệm không chính thống ám chỉ cách nói, cách viết và hệ thống từ vựng mà người dùng mạng xã hội sáng tạo ra trong nỗ lực vượt qua hệ thống kiểm duyệt nội dung tự động bằng thuật toán trí tuệ nhân tạo (AI).

Thuật ngữ này đã được nhà báo công nghệ kiêm tác giả sách Taylor Lorenz đề cập và phổ biến rộng trong bối cảnh ảnh hưởng của mạng xã hội ngày càng lan rộng.

Thế giới ngôn từ trực tuyến phong phú

Aleksic viết: “Các nền tảng mạng xã hội muốn quảng bá nội dung hấp dẫn nhất có thể, vì vậy, nhiều từ ngữ mới đang đến được với cộng đồng thông qua các phương thức hấp dẫn nhất, chẳng hạn như meme. Mọi người thích những điều mới mẻ thay vì những ngôn ngữ nghiêm túc hơn. Ví dụ “unalive” (tạm dịch: không còn sống) có khả năng lan truyền rộng rãi hơn nhiều so với những từ ngữ cũ nhàm chán, chẳng hạn như “pass away” (đã qua đời)”, Aleksic viết.

Cuốn sách ra mắt ngày 26/6. Ảnh: Arab News.

Từ “unalive” là một ví dụ cho thấy cách ngôn ngữ trực tuyến nhanh chóng len lỏi vào không gian đời thường, từ lớp học trung học đến các sân chơi, thường đi kèm với các biểu tượng meme. Aleksic lưu ý: “Ngôn ngữ, meme cùng siêu dữ liệu đang định hình vốn từ vựng và bản sắc của chúng ta”.

Trong cuốn Algospeak, tác giả đề cập đến một loạt chủ đề, từ các nhóm ngôn ngữ nội bộ và phổ biến, nội dung bị kiểm duyệt, chủ nghĩa cực đoan trực tuyến, các tiểu xu hướng, vấn đề câu view và sự chia rẽ giữa các thế hệ người dùng. Các chương được kết nối với nhau và từ vựng được giới thiệu chi tiết đến mức có thể so sánh với sách giáo khoa.

Aleksic cũng nghiên cứu các cách cụm từ mới xuất hiện và cách chúng được mã hóa để vượt qua kiểm duyệt trực tuyến. Những sự kết hợp mới này không chỉ là ngôn từ mà còn là những biểu tượng cảm xúc hay ký hiệu thay thế chữ cái.

Theo Aleksic, những từ ngữ giới trẻ đang sử dụng có thể lạ lẫm, thậm chí như tiếng lóng đối với người lớn, nhưng chúng vẫn đáng được chú ý ngay cả khi chúng chỉ là xu hướng trong một khoảng thời gian ngắn. Những từ ngữ đó giúp mọi người hiểu mình là ai, mình đang nói về điều gì và mình nhìn nhận bản thân như thế nào.

Thuật toán góp phần định hình ngôn ngữ

Trong khi giới trẻ từ lâu dường như đã có một bộ “mã” riêng để giao tiếp trong đời sống hàng ngày, thì với sự phát triển của mạng xã hội, bộ “mã” của họ được ghi lại, phát triển, lan tỏa và được áp dụng rộng rãi trên mạng.

Ngoài các nội dung bình thường, những ngôn từ mới còn được sử dụng một cách chiến lược đối với các bối cảnh rủi ro cao, thậm chí cả nhiều nội dung nhạy cảm. Và theo Aleksic, những bộ “mã” này hiệu quả.

Tác giả Aleksic cũng khẳng định, đây không phải là sự diệt vong của ngôn ngữ, mà là sự tiến hóa của nó. Các meme, biểu tượng cảm xúc và các từ ngữ tinh tế và mới mẻ cho thấy cách các cộng đồng cùng nhau đổi mới và sáng tạo, liên tục tìm ra cách biểu đạt mới dù đối mặt nhiều hạn chế của nền tảng và bối cảnh liên quan.

Thông qua Algospeak, Aleksic cho thấy ngôn ngữ là một hệ thống sống động, đang phát triển và được định hình mạnh mẽ bởi các thuật toán, văn hóa và những người sử dụng nó.

Đánh giá Algospeak, hãng tin AP cho biết giọng văn của Aleksic mang tính học thuật nhưng dễ hiểu, táo bạo nhưng thực tế, đồng thời khai thác đầy đủ các góc độ phản biện.

Đồng thời Algospeak kết hợp rất hấp dẫn giữa từ nguyên học, tâm lý học và phân tích văn hóa theo góc nhìn ngôi thứ nhất của tác giả. Về tổng thể, cuốn sách không chỉ là một bức tranh về xã hội hiện tại, nơi mạng xã hội đã có ảnh hưởng sâu rộng, mà còn cho thấy sự ảnh hưởng của không gian số cho sự phát triển ngôn ngữ trong tương lai.

Minh Hoa