'Mảnh ghép' còn thiếu trong chiến lược thu hút vốn ngoại

Bảng giá chứng khoán trực tuyến tại Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Trần Trung/Bnews/vnanet.vn

Theo các chuyên gia nhận định, nếu có công cụ bảo hiểm tỷ giá hiệu quả, dòng vốn ngoại sẽ ổn định hơn, góp phần hỗ trợ tỷ giá, củng cố kinh tế vĩ mô và niềm tin của nhà đầu tư dài hạn.

Áp lực tỷ giá và chuỗi bán ròng của khối ngoại

Thị trường chứng khoán, ngày 10/11, tiếp tục diễn biến kém tích cực khi VN-Index giảm hơn 18 điểm, tương đương 1,16%, xuống còn 1.580 điểm. Đây là phiên giảm thứ ba liên tiếp, đánh dấu chuỗi điều chỉnh kéo dài kể từ khi chỉ số này lập đỉnh lịch sử 1.794,58 điểm vào ngày 14/10. Tính từ thời điểm đó, VN-Index đã “bốc hơi” hơn 214 điểm, với nhiều phiên biến động mạnh phản ánh tâm lý thận trọng của giới đầu tư.

Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân chính khiến thị trường chịu áp lực là diễn biến bất lợi của tỷ giá và xu hướng bán ròng kéo dài của khối ngoại.

Số liệu của Cục Thống kê cho thấy, dù chỉ số giá USD tháng 10/2025 giảm 0,34% so với tháng trước. Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ số giá USD đã tăng 5,54% và tăng 3,62% so với cuối năm 2024. Bình quân 10 tháng/2025, chỉ số giá USD đã tăng 3,98% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, diễn biến tỷ giá trên thị trường không chính thức gần đây đã gây ít nhiều thách thức lên thị trường tài chính.

Trong báo cáo vĩ mô công bố ngày 10/11, Ngân hàng UOB (Singapore) cho biết, đồng VND hiện đang dao động quanh mức thấp kỷ lục, trong bối cảnh Ngân hàng Nhà nước tiếp tục điều chỉnh tỷ giá trung tâm theo hướng làm giảm giá đồng nội tệ. Đại diện UOB nhận định, dù mức độ tương quan giữa tỷ giá USD/VND và chỉ số DXY (thước đo sức mạnh của đồng USD) không quá chặt chẽ, nhưng VND có thể phản ứng chậm hơn so với các đồng tiền trong khu vực trước xu hướng suy yếu của USD, đặc biệt khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) bắt đầu chu kỳ cắt giảm lãi suất trong thời gian tới.

Thống kê của UOB cho thấy, trong 9 tháng năm 2025, VND là đồng tiền mất giá mạnh thứ hai tại châu Á, chỉ sau đồng Rupee Ấn Độ. Ngược lại, nhiều đồng tiền trong khu vực đã hưởng lợi từ xu hướng suy yếu của USD, với mức tăng dao động từ 7,65% của đô la Đài Loan (TWD) đến 2,5% của Nhân dân tệ (CNH).

Những biến động mạnh này đã tạo áp lực lên cả doanh nghiệp xuất nhập khẩu lẫn dòng vốn đầu tư gián tiếp (FII), bất chấp nền kinh tế Việt Nam được dự báo tăng trưởng tích cực. Chỉ trong 3 tháng gần đây, khối ngoại đã bán ròng hơn 87.000 tỷ đồng trên HOSE, tương ứng với hơn 3,3 tỷ USD. Thống kê của Dragon Capital cho biết, khối ngoại đã rút khoảng 5 tỷ USD khỏi thị trường cổ phiếu trong năm nay; nếu tính trong 5 năm qua, con số này lên tới khoảng 12 tỷ USD.

Theo bà Nguyễn Hoài Thu, Phó Tổng giám đốc VinaCapital, một trong những nguyên nhân khiến khối ngoại rút ròng mạnh gần đây đến từ áp lực tỷ giá. Đặc biệt, với những quốc gia có lượng nhà đầu tư lớn tại Việt Nam như Thái Lan, Hàn Quốc, đồng VND đã giảm hơn 10% so với đồng tiền của họ. Diễn biến này khiến nhiều nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn và phần nào làm gia tăng tâm lý e dè khi đầu tư tại Việt Nam.

Trong thư gửi nhà đầu tư vào cuối tháng 9/2025, ông Petri Deryng, người đứng đầu quỹ PYN Elite (Phần Lan) cũng cho biết, biến động tỷ giá USD/VND đã ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả đầu tư của quỹ. Dù PYN Elite áp dụng chiến lược phòng hộ toàn phần đối với cặp EUR/USD, việc VND giảm giá khoảng 3,5% trong thời gian qua vẫn làm thu hẹp lợi nhuận quy đổi theo Euro. Điều này cho thấy biến động tỷ giá tại Việt Nam không chỉ tác động đến lợi suất cổ phiếu, mà còn làm giảm sức hấp dẫn tương đối của thị trường trong mắt các quỹ đầu tư quốc tế.

Xây dựng cơ chế phòng ngừa rủi ro tỷ giá

Để tăng sức hút cho thị trường chứng khoán Việt Nam, nhiều ý kiến cho rằng đã đến lúc cần xây dựng cơ chế phòng ngừa rủi ro tỷ giá dành cho nhà đầu tư nước ngoài. Đây là yếu tố đặc biệt quan trọng khi tỷ lệ nhà đầu tư tổ chức tại Việt Nam mới chỉ khoảng 10%, thấp hơn nhiều so với mức 20% – 30% ở các thị trường trong khu vực.

Theo bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Quản lý Quỹ SSI (SSIAM), hiện nay các nhà đầu tư nước ngoài khi rót vốn vào thị trường chứng khoán Việt Nam, bao gồm cả đầu tư vào cổ phiếu và các quỹ nội địa, vẫn chưa có cơ chế hay công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá phù hợp. Điều này đồng nghĩa với việc họ đang phải tự chịu toàn bộ rủi ro phát sinh từ biến động của đồng VND so với đồng tiền bản địa.

Chỉ tính riêng năm 2024, tỷ giá USD/VND đã tăng 4,3%, và từ đầu năm 2025 đến nay tiếp tục tăng thêm hơn 3,5%. Đối với các nhà đầu tư đến từ Thái Lan, mức mất giá lũy kế của đồng baht so với VND đã lên tới khoảng 9%, khiến toàn bộ chi phí tỷ giá này bị tính thẳng vào lợi nhuận đầu tư tại Việt Nam.

Trong khi đó, Thông tư 02/2021/TT-NHNN hướng dẫn giao dịch ngoại tệ trên thị trường ngoại tệ của các tổ chức tín dụng được phép hoạt động ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tín dụng chỉ được phép bán ngoại tệ kỳ hạn cho nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ trái phiếu Chính phủ phát hành bằng VND.

Bà Ngọc Anh cho rằng, việc thiếu vắng công cụ phòng hộ khiến nhiều quỹ đầu tư buộc phải áp dụng chiến lược phòng thủ – rút ngắn thời gian nắm giữ, hoặc đặt yêu cầu lợi nhuận cao hơn để bù đắp rủi ro tỷ giá. Điều này khiến thị trường chứng khoán và thị trường vốn Việt Nam kém hấp dẫn hơn với các quốc gia trong khu vực

Do đó, SSIAM đề xuất Ngân hàng Nhà nước xem xét mở rộng cho phép các nhà đầu tư nước ngoài được sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá phù hợp khi đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Việc này không chỉ giúp họ yên tâm phân bổ vốn dài hạn, mà còn góp phần tăng tính cạnh tranh và sức hấp dẫn của thị trường tài chính Việt Nam.

Từ góc nhìn thị trường, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tích Khối khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam cũng nhấn mạnh việc cần thiết phải xây dựng cơ chế phòng ngừa rủi ro tỷ giá cho nhà đầu tư ngoại.

Theo ông Minh, trước đây, các quỹ đầu tư thường quản trị rủi ro bằng phương thức truyền thống: khi bán cổ phiếu, họ chuyển dòng tiền sang tài sản an toàn hơn, phổ biến là trái phiếu Chính phủ. Tuy nhiên, hiệu suất trái phiếu giảm mạnh trong thời gian gần đây khiến kênh này mất dần sức hấp dẫn, buộc các quỹ quốc tế tìm đến các công cụ phái sinh để phòng vệ trước rủi ro tỷ giá.

Ông Minh lý giải, kể từ năm 2023, lần đầu tiên trong nhiều năm, lãi suất USD cao hơn lãi suất VND, tạo áp lực lớn lên tỷ giá. Khi USD mạnh lên, VND mất giá, khiến giá trị tài sản tính theo bản vị vàng hoặc các chuẩn quốc tế khác bị giảm. Do đó, nhu cầu phòng ngừa rủi ro tỷ giá của các quỹ là hoàn toàn dễ hiểu.

“Chẳng hạn, một quỹ đầu tư khi chuyển vốn từ USD sang VND để mua cổ phiếu Việt Nam, nếu VND mất giá 4% thay vì mức kỳ vọng 2%, hợp đồng phòng ngừa tỷ giá sẽ giúp họ giới hạn rủi ro còn 1–2%. Cơ chế này tương tự như cách doanh nghiệp trong nước “khóa” tỷ giá khi vay vốn bằng USD”, ông Minh dẫn chứng.

Chi phí mua các hợp đồng này thường dao động từ 2–2,5% tùy điều kiện thị trường. Đây là mức giá được xem là hợp lý nếu so với lợi ích giảm thiểu rủi ro tỷ giá.

Theo các chuyên gia, nếu Việt Nam sớm hoàn thiện khung pháp lý cho phép nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận các công cụ phái sinh phòng ngừa tỷ giá, dòng vốn ngoại sẽ ổn định hơn, đồng thời nâng cao tính cạnh tranh và sức hấp dẫn của thị trường tài chính. Việc bổ sung “mảnh ghép" còn thiếu này không chỉ giúp thu hút vốn dài hạn, mà còn tạo hiệu ứng tích cực lan tỏa đến tỷ giá, kinh tế vĩ mô và niềm tin của các nhà đầu tư quốc tế vào thị trường Việt Nam.

Hứa Chung/vnanet.vn