Mất cả tháng không xong được 'visa' xuất nông thủy sản sang Trung Quốc

Lệnh 248 và 249 về quản lý giám sát an toàn thực phẩm của Trung Quốc có hiệu lực từ ngày 1/1/2022, song đến nay nhiều doanh nghiệp vẫn đang loay hoay trong việc đáp ứng các quy định mới.

Phần mềm trục trặc, doanh nghiệp bối rối

Dù có kinh nghiệm hoạt động xuất khẩu thủy sản sang thị trường Trung Quốc, với thâm niên 15 năm, song Công ty Havico vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn khi hoàn thiện hồ sơ.

Doanh nghiệp xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc gặp khó khi hoàn thiện hồ sơ đăng ký online.

Theo quy định mới, Havico đã đăng ký lại từ năm 2021 và có tên trong danh sách 779 doanh nghiệp chế biến thủy sản được phép xuất hàng vào nước này. Song 2 tháng trước, công ty có 2 lô hàng xuất đi Trung Quốc nhưng bị vướng thủ tục khai báo hải quan đến nay vẫn chưa giải quyết xong, gây thiệt hại rất lớn.

Đại diện Havico chia sẻ: Trong quá trình thực hiện các thủ tục hành chính yêu cầu như khai báo, đăng ký thông tin lại khó vô cùng, làm đi làm lại nhiều lần vẫn bị lỗi mà không thể hiểu lỗi ở đâu.

"Tôi đã mất một tháng rưỡi để điều chỉnh rồi mà vẫn không làm được. Người ta thiết kế trang web khó hiểu vô cùng. Tôi thật sự không biết phải làm gì và làm sao để đăng ký thành công. Những khó khăn, vướng mắc nhắn tin tới cơ quan chức năng nhưng vài tiếng đồng hồ cũng chưa được trả lời, nên doanh nghiệp rất sốt ruột", đại diện Havico chia sẻ.

Theo đó, Havico đề nghị các cơ quan chức năng cần hợp tác tích cực hơn với phía Trung Quốc và triển khai tập huấn lại cho các doanh nghiệp Việt Nam.

Trong khi đó, đại diện Công ty thủy sản NTSF cho biết, xuất khẩu vào Trung Quốc sản phẩm cá tra đông lạnh nhưng bị cảnh báo dư lượng Po4. NTSF đã làm hành động khắc phục gửi đơn vị chức năng của Việt Nam và phía Việt Nam cũng đã gửi cơ quan chức năng Trung Quốc từ năm 2021 đến nay vẫn chưa thấy Trung Quốc chấp nhận đưa công ty vào danh sách được phép xuất khẩu vào Trung Quốc.

Mặt khác, doanh nghiệp được cấp tài khoản đăng ký trực tuyến nhưng khi đăng nhập vào thì hệ thống báo tên đăng nhập và mật khẩu không chính xác. Doanh nghiệp đã kiểm tra kỹ tên và pass đăng nhập đều chính xác và cũng đăng nhập lại nhiều lần vẫn báo như vậy.

Theo đại diện Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT), tính đến thời điểm hiện tại, đơn vị này đã cấp và xác nhận 350 tài khoản của doanh nghiệp thuộc lĩnh vực được phân công quản lý, đang hướng dẫn và giới thiệu 30 doanh nghiệp hoàn thiện và gửi hồ sơ sang Tổng cục Hải quan Trung Quốc.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện có một số khó khăn, vướng mắc như phần mềm https://cifer.singlewindow.cn liên tục nâng cấp, vừa thực hiện vừa hoàn thiện mà chưa được hướng dẫn kịp thời nên gây khó khăn trong quá trình thực hiện công việc.

Trong giai đoạn ban đầu (2021) do mới thực hiện nên doanh nghiệp chưa được hướng dẫn cụ thể cách khai báo thông tin để tạo tài khoản trên hệ thống của Tổng cục Hải quan Trung Quốc nên nhiều thông tin còn chưa chính xác, gây khó khăn cho việc xác nhận các tài khoản do doanh nghiệp tự đăng ký. Hệ thống phân nhóm thực phẩm theo 18 nhóm của Trung Quốc phức tạp, bao gồm cả mã HS/CIQ. Chưa có hướng dẫn cụ thể nên doanh nghiệp chưa hiểu về cách mô tả hàng hóa nên gặp nhiều khó khăn trong việc khai báo mã HS/CIQ.

Chưa kể, yêu cầu về điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm của Trung Quốc theo Lệnh 248 và 249 rất cao, doanh nghiệp phải có hệ thống quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm tương đương với HACCP, yêu cầu này khiến các doanh nghiệp vừa và nhỏ xuất khẩu thực phẩm có nguồn gốc thực vật như các loại quả khô khó đáp ứng ngay lập tức.

Cần sự chủ động từ phía doanh nghiệp

Theo đó, đại diện Cục Bảo vệ thực vật cho rằng cần hướng dẫn doanh nghiệp về việc sử dụng phần mềm và khai báo thông tin online. Cung cấp đầy đủ thông tin về nhóm thực phẩm, mô tả hàng hóa, HS/CIQ code và các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm của Trung Quốc. Hướng dẫn doanh nghiệp vừa và nhỏ xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo nguyên tắc HACCP, tiến tới được chứng nhận HACCP.

Trước thực tế trên, ông Lê Bá Anh, Phó cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (NAFIQAD), cho biết đã nhiều lần làm việc với phía Trung Quốc để tìm giải pháp tháo gỡ các khó khăn cho doanh nghiệp Việt Nam. Vướng mắc lớn và nhiều nhất hiện nay là mã HS. Ngay cả phía Trung Quốc cũng thừa nhận là do phần mềm mới được xây dựng nên rất thường xảy ra lỗi kỹ thuật. Vấn đề này không chỉ là phản ánh từ phía Việt Nam mà cả hơn 100 quốc gia khác có xuất khẩu hàng vào Trung Quốc cũng gặp phải.

Để xuất khẩu thuận lợi hơn thì doanh nghiệp nên hợp tác và nhờ sự hỗ trợ thêm của các đối tác nhập hàng từ Trung Quốc vì chỉ có họ mới hiểu rõ vấn đề hơn ai hết. Bên cạnh đó, khi có bất kỳ khó khăn vướng mắc nào, doanh nghiệp có thể làm công văn mô tả rõ ràng vấn đề đó gửi về văn phòng NAFIQAD hoặc các cơ quan phụ trách trực tiếp.

"Chúng tôi sẽ tập hợp chuyển cho phía Trung Quốc xem xét giải quyết một cách nhanh nhất có thể. Đây là những khó khăn khách quan nằm ngoài khả năng giải quyết của chúng ta, mà chúng ta phải chấp nhận và giải quyết từng bước", ông Bá Anh nhấn mạnh.

Về những khó khăn mà doanh nghiệp phản ánh chậm được giải quyết, Phó cục trưởng NAFIQAD cho biết thời gian qua, nhiều nhân viên của NAFIQAD bị nhiễm COVID-19, vì vậy việc gỡ khó cho doanh nghiệp cũng có phần chậm trễ do nhân lực bị thiếu hụt.

Bên cạnh vấn đề hoàn thiện hồ sơ đăng ký xuất khẩu sang Trung Quốc, một trong nhiều khó khăn mà doanh nghiệp gặp phải là kiểm dịch virus SARS-COV-2 trên mặt ngoài/mặt trong bao bì, thành trong container và trong sản phẩm.

Theo NAFIQAD, từ đầu năm đến ngày 11/3, có 52 lô hàng của 36 doanh nghiệp chế biến thủy sản Việt Nam bị cảnh báo, trả về vì phát hiện virus trên mặt bao bì, kiện hàng và trên mẫu sản phẩm.

Ngoài ra, nước này cảnh báo nhiều lô hàng thủy sản về chỉ tiêu phosphate (cá, tôm đông lạnh, mực khô); bệnh thủy sản IHHNV, WSSV (tôm đông lạnh); kháng sinh cấm Chloramphnicol (ốc hương sống), Cadmium (cá cơm khô, tôm sú sống).

Nguyên nhân là một số doanh nghiệp chưa nắm vững và đáp ứng quy định của thị trường Trung Quốc. Theo đó, cơ quan thẩm quyền Trung Quốc đã đình chỉ nhập khẩu đối với doanh nghiệp Việt Nam có lô hàng bị phát hiện vi phạm quy định về an toàn thực phẩm. Ngoài ra, Trung Quốc cũng tạm dừng thủ tục nhập khẩu đối với doanh nghiệp có lô hàng bị phát hiện SARS-COV-2 trong một thời gian.

Tùy thuộc vào số lần bị phát hiện virus SARS-COV-2 (trên bao bì hoặc thực phẩm), doanh nghiệp có thể bị đình chỉ thủ tục nhập khẩu trong vòng từ 1 – 4 tuần. Ngoài ra, cơ quan thẩm quyền của Trung Quốc cũng sẽ kiểm tra trực tuyến đối với doanh nghiệp.

Theo đó, đại diện NAFIQAD đề nghị các doanh nghiệp nhận thức đúng mức độ quan trọng của công tác kiểm soát an toàn thực phẩm, an toàn dịch bệnh và phòng chống COVID-19 trong quá trình sản xuất, xuất khẩu thủy sản vào Trung Quốc.

Đồng thời, cập nhật và tuân thủ các quy định của Việt Nam và Trung Quốc về an toàn thực phẩm, có biện pháp kiểm soát chặt các chỉ tiêu mà Trung Quốc cảnh báo.

Đặc biệt, doanh nghiệp cần thực hiện các biện pháp phòng chống COVID-19 theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Y tế và các khuyến cáo của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO), Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Trong đó, doanh nghiệp cần quản lý người, phương tiện, vật tư ra vào nhà máy; quá trình sản xuất, bao gói, bốc xếp thành phẩm ra/vào kho, lên/xuống container: yêu cầu người tham gia các công đoạn này phải tuyệt đối mang khẩu trang 100% thời gian làm việc, thường xuyên khử trùng tay và định kỳ được xét nghiệm sàng lọc.

Đồng thời, thực hiện các biện pháp vệ sinh, làm sạch và khử trùng đối với bao bì sản phẩm trước, trong và sau khi sử dụng; chủ động lấy mẫu bao bì để xét nghiệm thẩm tra chỉ tiêu virus SARS-CoV-2.

Với Lệnh số 248, toàn bộ doanh nghiệp nước ngoài sản xuất thực phẩm xuất khẩu đi Trung Quốc đều phải đăng ký với Tổng cục Hải quan Trung Quốc thay vì chỉ áp dụng đối với doanh nghiệp sản xuất mặt hàng nằm trong diện "Danh mục cần đăng ký" như trước đây. Hải quan Trung Quốc phân loại doanh nghiệp theo mức độ rủi ro.

Với Lệnh số 249, Trung Quốc đưa ra một số quy định mới như: Yêu cầu đánh giá sự phù hợp, đưa ra nguyên tắc quản lý nhập khẩu đối với các loại thực phẩm chưa có tiêu chuẩn quốc gia của Trung Quốc và thực phẩm được sản xuất bằng nguyên liệu thực phẩm mới; thay đổi về yêu cầu ghi nhãn.

Nhật Linh