Mất quyền lợi vì doanh nghiệp chậm đóng bảo hiểm

Người lao động bức xúc phản ánh Nhà máy xử lý rác Thủy Phương chậm đóng BHXH kéo dài ảnh hưởng đến quyền lợi trước mắt và lâu dài

Mất hết quyền lợi

Cuối tháng 9/2023, Nhà máy XLR Thủy Phương ban hành quyết định chấm dứt hợp đồng lao động với 7 NLĐ, trong đó có 4 người đang bị chậm đóng BHXH từ tháng 5/2019 đến nay. Điều đáng nói, không chỉ một số lao động bị cho thôi việc, mà toàn bộ CBCNV- LĐ còn lại, thậm chí cả lãnh đạo nhà máy cũng bị Công ty Tâm Sinh Nghĩa chậm đóng BHXH kéo dài.

Quá bức xúc, ngày 30/9/2023, nhiều lao động từng làm việc tại Nhà máy XLR Thủy Phương đã đến trụ sở nhà máy yêu cầu phải truy đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) để được hưởng các chế độ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) theo quy định. Điển hình như trường hợp chị Cao Thị Lan Anh, người đã gắn bó với Nhà máy XLR Thủy Phương gần 13 năm, nhưng đến nay vẫn chưa được nhận chế độ thai sản dù con đã hơn 4 tuổi. "Tính đến thời điểm hiện tại, tôi đang bị nợ BHXH 4 năm 2 tháng, nên đề nghị chủ sử dụng lao động giải quyết, bảo đảm quyền lợi về sau”, chị Lan Anh nói thêm.

Theo chia sẻ của NLĐ, từ năm 2022, mỗi tuần họ có 2 - 3 ngày có việc làm (do vận hành duy nhất một lò đốt) với mức lương khoảng 1,2 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, sau khi gặp khó khăn, số lượng NLĐ tại nhà máy giảm mạnh (bị cho thôi việc hoặc tự nghỉ). Qua đợt “sa thải” vào cuối tháng 9/2023, nhà máy hiện chỉ còn 12 NLĐ, bao gồm công nhân và các vị trí quản lý, hành chính, trong đó có 10 người tham gia BHXH nhưng đều bị chậm đóng từ tháng 5/2019 đến nay.

Qua tìm hiểu, Nhà máy XLR Thủy Phương đi vào hoạt động từ năm 2007 với công suất xử lý trên 200 tấn rác/ngày đêm. Đây từng là doanh nghiệp (DN) tiên phong về xử lý, tái chế rác thải thành phân bón. Từ khi thành lập đến năm 2018, nhà máy hoạt động khá hiệu quả, góp phần xử lý rác thải cho địa bàn TP. Huế, giảm tải cho việc chôn lấp rác tại bãi rác Thủy Phương; đồng thời tạo việc làm cho hơn 140 lao động. Tuy nhiên, từ năm 2018 đến nay, hoạt động của nhà máy gặp nhiều khó khăn, phải ngừng hoàn toàn việc tiếp nhận nguồn rác mới từ Công ty CP Môi trường và Công trình đô thị Huế. Công ty cũng chỉ hoạt động cầm chừng, cố gắng xử lý hoàn tất số rác thải đã tiếp nhận trước đó. Do đó, số giờ làm việc và ngày công của NLĐ bị giảm dần, nguồn thu nhập không đảm bảo.

Nợ bảo hiểm kéo dài

Theo Giám đốc BHXH TX. Hương Thủy, ông Đặng Văn Tiến, đơn vị đã nhiều lần làm việc với lãnh đạo Công ty Tâm Sinh Nghĩa và có văn bản đốc thúc nhà máy hoàn thành việc trích đóng BHXH, BHYT cho NLĐ. Chúng tôi đã yêu cầu chủ doanh nghiệp thực hiện việc chuyển nộp tiền BHXH, BHYT phát sinh hằng tháng và xây dựng lộ trình chuyển nộp số tiền còn chậm đóng vào quỹ BHXH, BHYT theo đúng quy định.

Tuy nhiên, đến ngày 31/8/2023, Công ty Tâm Sinh Nghĩa vẫn còn chậm đóng của 14 NLĐ với tổng số tiền hơn 1 tỷ đồng, trong đó riêng tiền lãi do chậm đóng lên tới hơn 350 triệu đồng. Ngoài ra, mỗi tháng DN này cũng chỉ chuyển số tiền khoảng 6,3 triệu đồng để đóng BHYT cho NLĐ. Ngoài ra, giai đoạn trước năm 2016, công ty cũng chậm đóng BHXH kéo dài đối với 29 NLĐ với số tiền hơn 2,2 tỷ đồng. Sau đó, công ty bị khởi kiện ra tòa và buộc phải đóng đủ các khoản tiền BHXH, BHYT cho NLĐ, để rồi đến nay lại tiếp tục chây ì chậm đóng.

Lý giải về lý do chậm đóng BHXH, mới đây, Công ty Tâm Sinh Nghĩa đã có văn bản trả lời BHXH TX. Hương Thủy. Theo đó, DN này đã ngừng tiếp nhận rác và không hoạt động trong suốt nhiều năm (từ quý III/2018), nên không có nguồn thu. Những năm còn hoạt động, công ty phải bỏ tiền ra bù lỗ cho Nhà máy XLR Thủy Phương. Đặc biệt, công ty chưa được UBND TP. Huế thanh toán tiền phí xử lý rác quý III/2018 (hơn 2,4 tỷ đồng). Do vậy, DN đề nghị cơ quan BHXH “dời việc thanh toán tiền BHXH của đơn vị cho đến khi UBND TP. Huế thanh toán tiền xử lý rác thải”.

Cũng theo lãnh đạo BHXH TX. Hương Thủy, nếu DN đã ngừng hoạt động sản xuất, kinh doanh thì phải nộp hồ sơ về cơ quan BHXH để giảm toàn bộ lao động tham gia BHXH, BHYT từ thời điểm dừng kinh doanh. Căn cứ vào hồ sơ của DN, cơ quan BHXH sẽ dừng tính lãi chậm nộp theo quy định; chốt sổ BHXH cho NLĐ cho đến thời điểm mà họ đã được đóng, qua đó bảo đảm các quyền lợi cơ bản. Tuy nhiên, đến nay, Nhà máy XLR Thủy Phương chưa nộp hồ sơ đăng ký ngừng hoạt động sản xuất, kinh doanh và trên thực tế vẫn đang hoạt động vận hành lò đốt.

“Chúng tôi rất chia sẻ với khó khăn của DN. Song, phía DN cũng phải xây dựng lộ trình, sớm hoàn thành việc chuyển nộp số tiền BHXH còn nợ và tiền lãi theo quy định, qua đó bảo đảm quyền lợi chính đáng của NLĐ”, ông Đặng Văn Tiến nhấn mạnh.

Từ một đơn vị đi tiên phong trong việc áp dụng công nghệ mới về xử lý rác thải không chôn lấp, tái chế sản phẩm có ích cho xã hội (phân bón vi sinh), giờ đây Nhà máy XLR Thủy Phương như “một đứa con bị bỏ rơi” và hàng chục lao động lao đao vì bị tước đi quyền lợi chính đáng. Để giải quyết tình trạng này, các cơ quan chức năng cũng như tổ chức công đoàn cần phối hợp với các cơ quan đồng cấp tại TP. Hồ Chí Minh - nơi Công ty Tâm Sinh Nghĩa đóng trụ sở để vào cuộc xử lý, nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho NLĐ.

Bài, ảnh: Khánh Thư