Máy bay phản lực và tên lửa Trung Quốc đã giúp Pakistan đối đầu với Ấn Độ như thế nào?

Máy bay chiến đấu J-10C do Trung Quốc sản xuất của Pakistan đang bay theo đội hình. (Nguồn: X Screengrab)

Các cuộc giao tranh trên không vừa qua ở Kashmir đã khiến Ấn Độ tổn thất một số máy bay chiến đấu, bao gồm chiến đấu cơ Rafale do Pháp sản xuất, Su-30 MKI và MiG-29 do Nga sản xuất, và máy bay không người lái (UAV). Các cuộc giao tranh giữa hai bên cũng tạo cơ hội so kè hiệu quả của công nghệ máy bay chiến đấu và tên lửa của Trung Quốc so với các đối thủ phương Tây và Nga.

Vũ khí đời mới vượt trội

Về chiến thuật, lợi thế của Pakistan về tên lửa và máy bay chiến đấu đời mới có thể là yếu tố quyết định. Chìa khóa bắn hạ máy bay chiến đấu Rafale thành công của Pakistan là tên lửa tầm xa PL-15E do Trung Quốc sản xuất, xác máy bay đã được thu hồi tại Punjab, Ấn Độ.

Theo báo cáo của chuyên gia Justin Bronk thuộc Viện Dịch vụ thống nhất Hoàng gia (RUSI) của Anh, tên lửa tầm xa PL-15 của Trung Quốc có hiệu suất tương đương với AIM-120 AMRAAM của Mỹ và vượt trội hơn R-77 của Nga.

Chuyên gia Bronk tuyên bố rằng PL-15 được trang bị radar mảng quét điện tử chủ động (AESA) nhỏ và động cơ tên lửa rắn xung kép. Ông ước tính tầm bắn của PL-15 là 200km, mặc dù một bài báo trên tờ SCMP vào tháng 9/2021 cho rằng phiên bản xuất khẩu (PL-15E) bị giới hạn ở mức 145km.

Trong khi đó, chuyên gia Douglas Barrie thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược quốc tế (IISS) lưu ý trong một bài báo vào tháng 9/2022 rằng hệ thống đẩy nhiên liệu rắn của PL-15 đạt tốc độ cháy nhanh hơn tên lửa Meteor được sử dụng trên máy bay Rafale của Ấn Độ. Tuy nhiên, ông thừa nhận rằng động cơ phản lực của Meteor cung cấp lực đẩy liên tục trong suốt chuyến bay, tăng cường sức bền giữa chặng bay, đồng thời khả năng của bệ phóng cũng khuếch đại lợi thế của tên lửa.

Nhận định về máy bay chiến đấu J-10C do Trung Quốc sản xuất, ông Bronk lưu ý rằng phiên bản này có radar mảng quét điện tử chủ động (AESA), hệ thống tìm kiếm và theo dõi hồng ngoại (IRST) hiện đại, các biện pháp hỗ trợ điện tử (ESM), bộ thu cảnh báo radar (RWR), bộ cảnh báo tên lửa tiếp cận (MAWS) và đường truyền dữ liệu, giúp J-10C có cơ hội cạnh tranh tốt hơn với các đối thủ hiện đại về xử lý tình huống.

Vị chuyên gia này cho rằng J-10C có thể cạnh tranh với các đối thủ trên không không thuộc thế hệ thứ năm, có tín hiệu radar, hình ảnh và hồng ngoại (IR) nhỏ hơn so với máy bay Su-27 của Nga, đồng thời có khả năng cạnh tranh với các máy bay chiến đấu một động cơ của phương Tây như F-16 và Gripen.

Ông lưu ý rằng với radar AESA, tên lửa tầm xa PL-15 và buồng lái hiện đại, J-10C cũng như các phiên bản nâng cấp của máy bay này có thể trở thành mối đe dọa hàng đầu về tốc độ trên không đối với các quốc gia phương Tây trong những năm tới.

Trong khi J-10C không ngừng nâng cấp năng lực, các loại máy bay đối thủ phương Tây dường như cho thấy "dấu hiệu tuổi tác". Một báo cáo hồi tháng 1/2025 của Viện Quan hệ quốc tế Pháp (IFRI) nhận định rằng việc Rafale thiếu khả năng tàng hình radar và khả năng chế áp chuyên dụng các hệ thống phòng không của đối phương (SEAD) là những thiếu sót đáng kể.

Báo cáo trích dẫn lời các sĩ quan không quân Pháp cấp cao mô tả các nhiệm vụ đối đầu với máy bay chiến đấu tàng hình trong các cuộc tập trận chung là "rất khó giành chiến thắng" với bộ cảm biến hiện tại của Rafale. Báo cáo cảnh báo rằng mặc dù Rafale vẫn ứng dụng khả thi trong ngắn hạn đến trung hạn, nhưng những hạn chế khiến nó chỉ đóng vai trò hỗ trợ trong các hoạt động liên minh cường độ cao do máy bay thế hệ thứ năm thống trị.

Thực chiến hiệu quả

Chuyên gia Rajorshi Roy đề cập trong một bài báo tháng 4/2023 trên tạp chí MGIMO Review of International Relations rằng phi đội Su-30 MKI của Ấn Độ có tỷ lệ sẵn sàng chiến đấu tương đối thấp, chỉ 60% tại thời điểm bài báo xuất bản, một phần là do các vấn đề liên quan đến nguồn cung phụ tùng thay thế của Nga cho loại máy bay này.

Về thực chiến, phi đội máy bay cảnh báo sớm và kiểm soát trên không (AEW&C) của Pakistan có thể đã đóng vai trò quyết định trong việc bắn hạ các máy bay chiến đấu của Ấn Độ.

Theo phân tích của nhà báo Sebastien Roblin trên trang 1945, máy bay cảnh báo sớm và kiểm soát trên không Saab 2000 Erieye của Pakistan có khả năng phát hiện và theo dõi máy bay địch ở phạm vi lên tới 450 km, bao gồm cả những máy bay bay ở thấp để tránh radar.

Nhà báo Roblin lưu ý rằng hệ thống này có thể phối hợp với các máy bay chiến đấu hoạt động khi radar của chúng đã tắt, giúp tăng cường khả năng tàng hình và khả năng sống sót. Ông nói thêm rằng tên lửa PL-15 của Trung Quốc được thiết kế để nhận hướng dẫn giữa chặng bay thông qua liên kết dữ liệu từ các nền tảng AEW&C như Saab 2000, cho phép nó tự động nhắm vào mục tiêu mà không cần máy bay chiến đấu chiếu sáng. Phương pháp tiếp cận mạng lưới này phủ nhận cảnh báo sớm của máy bay mục tiêu cho đến khi tên lửa kích hoạt đầu dò AESA trên tàu để dẫn đường cuối.

Trong khi đó, tác giả Swaim Singh đề cập trong một bài báo của Trung tâm Nghiên cứu sức mạnh không quân (CAPS) vào tháng 8/2022 rằng Ấn Độ đang tụt hậu về khả năng AEW&C để giám sát không phận rộng lớn của mình khi chỉ có ba đơn vị A-50EI và cùng số lượng máy bay Netra Mk 1 do trong nước sản xuất. Những thiếu sót về hoạt động này cũng ảnh hưởng đến bức tranh chiến lược lớn hơn.

Ngoại giao máy bay chiến đấu

Việc Pakistan bắn hạ máy bay Ấn Độ dường như trở thành lời chào hàng mạnh mẽ nhất của Trung Quốc cho các loại máy bay chiến đấu của nước này.

Trong khi Viện Nghiên cứu Hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI) đề cập rằng Trung Quốc là nước xuất khẩu vũ khí lớn thứ 4 trong năm 2024, thì nước này lại đang gặp khó khăn trong việc bán máy bay chiến đấu cho các quốc gia khác, với khách hàng chỉ giới hạn ở các quốc gia như Pakistan, Bangladesh, Zambia, Sudan và Triều Tiên.

Tuy nhiên, thành tích của Pakistan trong các cuộc giao tranh gần đây với Ấn Độ có thể thúc đẩy mạnh mẽ việc bán máy bay chiến đấu của Trung Quốc ở Trung Đông, với các quốc gia như Ai Cập, Iran và Saudi Arabia là những người mua tiềm năng.

Điều này tạo cơ hội cho Trung Quốc thúc đẩy "ngoại giao máy bay chiến đấu". Các yêu cầu kỹ thuật, bảo dưỡng và đào tạo nhân lực cho máy bay chiến đấu sẽ thúc đẩy mối quan hệ chiến lược sâu sắc hơn giữa Trung Quốc và khách hàng của mình, đồng thời đóng vai trò là đòn bẩy gây ảnh hưởng cho Bắc Kinh.

Có thể nói, kết quả cuộc đọ sức gần đây của Pakistan trước các máy bay chiến đấu của Ấn Độ không chỉ làm thay đổi cán cân sức mạnh không quân của Nam Á mà còn đánh dấu sự xuất hiện của Trung Quốc như một nhà cung cấp vũ khí trên không lớn và góp phần tăng mạnh doanh số bán máy bay chiến đấu của nước này.

(theo Asia Times)

Quang Huy