Miến sạch làng So - đặc sản của vùng quê tại Thủ đô Hà Nội

Không giống như miến ở các địa phương khác thường có màu mè sặc sỡ, bắt mắt, miến làng So (xã Cộng Hòa, huyện Quốc Oai, Hà Nội) được chế biến với một màu trắng trong thuần khiết của củ dong riềng. Những củ dong làm miến được chọn là loại to, đều và già; sau đó được rửa sạch và đưa vào máy nghiền thành bột.

Một mẻ miến cần phải qua ít nhất 3 khâu thau rửa bột. Việc ngâm bột và thau rửa kỹ như vậy sẽ giúp loại bỏ chất cặn bã và sạn. Sau 3 lần lọc sẽ cho ra bột tinh sạch. Thứ bột trắng mịn ấy được cho vào tráng thành bánh, phơi cho “héo”, sau đó cán thành sợi rồi phơi lại cho khô…

Bà Nguyễn Thị Quy (50 tuổi) cho hay: “Việc phơi miến phụ thuộc vào thời tiết, hôm nắng to thì chỉ cần một vài tiếng, hôm nào nắng nhỏ thì có thể phải phơi cả ngày. Nếu thời tiết ủng hộ, có nắng, có gió, nhà tôi làm 2 ngày một mẻ, cũng được hơn 3 tấn. Miến bán quanh năm nhưng vào Tết sẽ tiêu thụ mạnh hơn. Dịch bệnh ảnh hưởng đến nhiều mặt hàng nhưng riêng với sản phẩm miến lại không bị ảnh hưởng quá nhiều, thậm chí do để được lâu và có thể chế biến thành nhiều món nên miến còn bán được nhiều hơn so với những năm trước.”

“Làm miến phải trải qua rất nhiều công đoạn và cần phải rất tỉ mỉ. Để làm được miến ngon, ngoài nguyên liệu, khi làm phải rất chú ý vấn đề vệ sinh, nước, bụi. Nếu không sạch sẽ, sạn vào bột thì sợi miến sẽ bị hỏng. Khi phơi miến cũng phải chọn những địa điểm không có xe đi qua nên chúng tôi thường mang ra cánh đồng để phơi", – Bà Quy cho biết.

Miến được đóng gói trong các túi nhỏ khoảng 500g, giá miến dao động từ 40 đến 70 nghìn/kg.

Ông Dương Đình Ngoạn (65 tuổi) bật mí, từ xưa miến làng So đặc biệt hơn so với các miến làng nghề khác nhờ phần nhiều vào nguồn nước tạo nên thành phẩm. Hầu hết các hộ trong làng đều làm miến bằng nguồn nước giếng tại làng, thứ nước vừa trong, vừa ngọt tạo nên hương vị đặc biệt, riêng có của miến làng So.

Miến So nguyên chất có màu trắng đục, sợi dai và giòn, nấu lên dù có đun quá lửa vẫn không bị bết vào nhau, sợi nào ra sợi ấy mà không đứt. Cũng chính bởi thế, dân gian có câu “Cỗ yến thiếu miến làng So”, được giải thích rằng dù cho có mâm cao cỗ đầy, nhưng nếu thiếu miến của làng thì mâm cỗ chưa thể đủ đầy, trọn vẹn vị ngon.

Dưới đây là một số hình ảnh người dân bận rộn làm miến làng So vào những tháng cuối năm tại xã Cộng Hòa, huyện Quốc Oai, Hà Nội.

Sau khi trải qua các công đoạn từ bếp làm hơi chín bột dong, qua hệ thống dây chuyền máy, các tấm miến to sẽ được các công nhân lấy ra.

Và cán chúng thành nhiều mảnh đều nhau.

Từ các tấm miến được cắt nhỏ, được công nhân tiếp tục đưa vào máy nhỏ hơn để cắt thành từng sợi miến.

Các nắm miến sẽ được cuộn lại để đưa đi phơi khô.

Miến chế biến xong được người dân mang ra đồng phơi dưới ánh nắng.

Theo chị Hợp (36 tuổi, con dâu ông Ngoạn) - chủ cơ sở sản xuất miến dong Dương Phương: “Nhà tôi có khoảng 20 công nhân làm trong xưởng sản xuất miến. Thời buổi công nghiệp hóa phát triển, miến làng chúng tôi hiện nay sản xuất được số lượng lớn hơn so với thời ông cha. Khi máy tráng xong, chúng tôi mang ra ngoài đồng để phơi, sau đó lại mang về xưởng cắt thành sợi, rồi lại mang ra phơi một lượt nữa."

“Mỗi ngày tại xưởng nhà tôi làm khoảng 4 tấn miến, tháng nào mà mưa ít thì lượng sản phẩm làm ra rất đạt; nhưng những tháng mưa nhiều thì chúng tôi vô cùng khó khăn, miến gặp nước mưa sẽ bị hỏng ngay; thế nên việc làm miến trông chờ vào thời tiết rất nhiều”, chị Hợp nói.

Chị Hợp cũng cho biết thêm, “việc làm miến đòi hỏi người làm phải tỉ mỉ từng khâu. Ngay lúc bắt đầu làm miến cũng phải chọn nguyên liệu bột ở đâu để cho ra sợi miến dai ngon, như nhà tôi chỉ nhập nguyên liệu ở trên Điện Biên. Đến khi thau bột và rửa bột, mình phải làm thật kỹ để lọc bỏ những bụi bẩn, sạn cát, khi cho ra sợi miến phải đảm bảo không bị sạn''.

Được biết, công nghệ sấy khô đã được áp dụng rất nhiều ở các làng nghề làm nông sản. Tuy nhiên, miến làng So vẫn giữ cách làm khô truyền thống, phơi dưới ánh nắng và gió tự nhiên. Miến thường được phơi khô ở những khu vực rộng, những nơi xa khu dân cư, ít khói bụi và không sử dụng chất bảo quản, phụ gia, chất tẩy mùi khác để đảm bảo an toàn vệ sinh an toàn thực phẩm.

Người làng So không dùng công nghệ sấy khô sợi miến mà chọn cách hong khô tự nhiên dưới ánh nắng mặt trời, bởi đó cũng là một phần bí quyết giúp cho sợi miến của làng So được dai, giòn và thơm hơn, khiến cho thương hiệu miến làng So tồn tại hàng trăm năm nay, được nhiều người tiêu dùng ưa thích.

Quang Hùng