Miền Trung hợp sức chống khai thác IUU

Hiệu quả từ sự phối hợp

Tại miền Trung, TP. Đà Nẵng là một trong những trung tâm nghề cá lớn ở khu vực, gắn với ngư trường Hoàng Sa, vịnh Bắc bộ... Những năm qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và chính quyền địa phương đã tập trung đầu tư hoàn thiện đồng bộ hạ tầng nghề cá tại âu thuyền và cảng cá Thọ Quang để tổ chức tốt dịch vụ hậu cần, trở thành trung tâm dịch vụ hậu cần nghề cá của khu vực.

Cụ thể, cảng cá Thọ Quang tiếp nhận trên 15.000 lượt tàu thuyền/năm về bốc dỡ hải sản, trong đó, 75-80% là tàu cá ngoại tỉnh với sản lượng hải sản bốc dỡ qua cảng đạt gần 45.000 tấn/năm. Với số lượng lớn tàu cá từ các tỉnh khác vào neo đậu, bốc dỡ thủy sản và xuất, nhập bến nên công tác phối hợp giữa các địa phương để theo dõi, giám sát hoạt động tàu cá, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định là rất cần thiết.

Bởi vậy, TP. Đà Nẵng đã ký kết quy chế phối hợp với các địa phương trong khu vực gồm: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa để chia sẻ thông tin về quản lý hoạt động tàu cá… Bên cạnh đó, thành phố cũng kịp thời ban hành nhiều văn bản chỉ đạo các sở, ban, ngành, địa phương, đơn vị có liên quan tập trung nguồn lực giải quyết những tồn tại, hạn chế trong công tác chống khai thác IUU.

Miền Trung hợp sức chống khai thác IUU

Trước đó, ngày 5/9/2023, UBND các tỉnh, thành từ Thanh Hóa đến Khánh Hòa đã ký kết Quy chế phối hợp số 90/QCPH-UBND, trong công tác quản lý tàu cá hoạt động khai thác thủy sản trên biển. Theo đó, các địa phương đã phối hợp tốt trong công tác chia sẻ thông tin về quản lý hoạt động tàu cá như định kỳ lập và gửi danh sách tàu cá nguy cơ cao vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định; tàu cá đăng ký tại địa phương đã mua bán, chuyển nhượng sang tỉnh khác; trao đổi thông tin tàu cá hoạt động tỉnh ngoài mất kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS); kết quả xử lý các vụ việc có liên quan đến tàu cá vi phạm khai thác IUU của địa phương, xác minh thông tin tàu cá của địa phương neo đậu dài ngày tại địa phương khác…

Sau gần 1 năm phối hợp, đến nay tình hình chống khai thác IUU của các địa phương trong khu vực đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận. Ông Phan Văn Mỹ, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP. Đà Nẵng cho biết, sau gần 1 năm triển khai thực hiện quy chế phối hợp giữa các địa phương trong công tác quản lý tàu cá hoạt động khai thác thủy sản trên biển đến nay đã đạt được một số kết quả khả quan.

Tính đến nay, tàu cá có chiều dài lớn từ 15 m trở lên của 11 tỉnh, thành phố trong khu vực đã được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình là 11.990/12.209 tàu cá (đạt tỷ lệ 98%). Từ tháng 10/2023 đến tháng 7/2024 đã thực hiện cấp 1.075 giấy xác nhận nguồn gốc thủy sản khai thác với tổng sản lượng 28.009 tấn và 826 chứng nhận thủy sản khai thác với tổng sản lượng hơn 20.043 tấn; chưa phát hiện các lô hàng xuất khẩu sang thị trường châu Âu vi phạm khai thác IUU.

Bên cạnh đó, các địa phương đã xây dựng quy trình tiếp nhận xử lý thông tin tàu cá bị mất tín hiệu kết nối, vượt ranh giới cho phép trên biển. Thực hiện phân quyền sử dụng hệ thống giám sát tàu cá và tổ chức trực ban 24/24 giờ để theo dõi, giám sát hoạt động tàu cá trên biển qua hệ thống giám sát tàu cá. Ban Quản lý cảng cá các địa phương đã ban hành quy trình kiểm soát tàu cập cảng, rời cảng và giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng; giám sát sản lượng đối với 100% tàu cá, thu nhật ký khai thác thủy sản, nhật ký thu mua chuyển tải…

Vẫn còn những “lỗ hổng”

Bên cạnh những kết quả đạt được, hiện ở trong khu vực vẫn còn xảy ra tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài tại một số địa phương. Cụ thể, từ tháng 10/2023 đến nay, có 20 tàu cá bị nước ngoài bắt giữ, trong đó Quảng Ngãi 12 tàu và Bình Định 8 tàu (8 tàu cá này đều xuất bến ngoài tỉnh, có chiều dài dưới 15m, không thuộc đối tượng lắp VMS). Các địa phương đã xử phạt 639 lượt tàu cá với tổng số tiền trên 22 tỷ đồng.

Đến nay, các địa phương vẫn chưa hoàn thành được việc cấp đăng ký tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản, đăng kiểm tàu cá và thực hiện lắp thiết bị giám sát hành trình cho 100% tàu cá vùng khơi. Cụ thể, còn 10.683 tàu cá chưa đủ điều kiện hoạt động khai thác thủy sản (Quảng Ngãi 3.097 tàu; Quảng Nam 1.169 tàu; Hà Tĩnh 1.812 tàu; Bình Định 808 tàu,..); còn 219 tàu cá chưa lắp VMS…

Để thực hiện có hiệu quả công tác chống khai thác IUU, đặc biệt là ngăn chặn tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, các địa phương trong khu vực miền Trung cũng đã kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho chủ trương thí điểm lắp đặt VMS đối với nhóm tàu cá có chiều dài từ 12m đến dưới 15m để giám sát, kịp thời ngăn chặn tình trạng ngư dân đưa tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài.

Kiến nghị thí điểm lắp đặt VMS đối với nhóm tàu cá có chiều dài từ 12m đến dưới 15m để giám sát, kịp thời ngăn chặn tình trạng ngư dân đưa tàu cá vi phạm.

Ngoài ra, để giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong công tác khai thác, sử dụng hệ thống VMS và có cơ sở để xử lý vi phạm, các địa phương cũng kiến nghị cần nâng cấp hệ thống VMS và hỗ trợ các địa phương khắc phục các khó khăn, vướng mắc trong công tác khai thác, sử dụng hệ thống VMS; kiểm tra định kỳ, thường xuyên hoặc các đợt cao điểm chất lượng thiết bị, tình trạng lắp đặt và việc cung cấp dịch vụ hệ thống thiết bị VMS trên tàu cá để xử lý nghiêm minh nhà cung cấp dịch vụ vi phạm quy định pháp luật...

Theo ông Nguyễn Phú Quốc, Phó Cục Trưởng Cục Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), việc chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định, gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC) là nhiệm vụ cần sự chung tay, phối hợp của bộ, ngành, đơn vị, các địa phương và ngư dân cả nước.

Ông Nguyễn Phú Quốc cũng đề xuất các địa phương cần có kiến nghị quy chế phối hợp trong xử lý các tàu vi phạm giữa vùng lộng và vùng khơi; đánh giá toàn bộ tỷ lệ mất kết nối VMS của các nhà cung cấp để có cơ sở xác minh, xử lý; khẩn trương rà soát, kiểm tra giấy phép đăng ký, đăng kiểm của các tàu cá theo quy định, kịp thời thông báo các chủ tàu nhanh chóng đăng ký giấy phép mới…

Nghi Lộc