'Miếng bánh' bán lẻ ngày càng lớn: Cơ hội vàng hay 'cửa ải' với doanh nghiệp Việt?

Thị trường bán lẻ Việt Nam đang ở trong giai đoạn tăng tốc ấn tượng. Theo ông Nguyễn Minh Hạnh, Giám đốc Trung tâm phân tích, Công ty Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội, Việt Nam có mức tăng trưởng tiêu dùng cá nhân cao hơn Thái Lan, Indonesia và Philippines. Riêng 9 tháng đầu năm, tổng doanh thu bán lẻ đạt 5,2 triệu tỷ đồng, tăng 9,6% so với cùng kỳ. Quy mô thị trường dự kiến đạt 309 tỷ USD vào năm 2025 và tăng thêm 77% đến năm 2030, đưa Việt Nam vào nhóm 7 thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới.

Cuộc đua chiếm lĩnh ngày càng nóng

Dự báo tới năm 2030, Việt Nam vào nhóm 7 thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới.

Trong bối cảnh thương mại thế giới tiềm ẩn nhiều biến động, khó lường, phát triển thị trường bán lẻ trong nước được xác định là một trong những mục tiêu và động lực quan trọng của tăng trưởng thương mại nội địa cũng như tăng trưởng kinh tế.

Dư địa lớn của thị trường đến từ tầng lớp trung lưu tăng nhanh (dự kiến chiếm khoảng 50% dân số vào năm 2035) cộng hưởng cùng nhu cầu tiêu dùng chất lượng cao, coi trọng trải nghiệm. Cùng đó, thương mại điện tử Việt Nam là một trong những thị trường có tốc độ phát triển hàng đầu toàn cầu theo nhiều báo cáo quốc tế, với quy mô năm 2024 trên 20 tỷ USD. Kênh bán lẻ hiện đại vẫn còn dư địa lớn khi mới chiếm 21% ở thành thị và 6% ở nông thôn.

Điều này giải thích vì sao Việt Nam trở thành thị trường chiến lược đối với các tập đoàn bán lẻ lớn của khu vực, từ Central Retail, Aeon đến MM Mega Market. Trong khi các doanh nghiệp nội như WinCommerce, Saigon Co.op hay BRG Retail cũng đang tìm cách củng cố vị thế.

Báo cáo tài chính quý III vừa được Central Retail (Thái Lan) công bố cho thấy, tập đoàn bán lẻ ghi nhận doanh thu 35,3 tỷ baht (tương đương 1,1 tỷ USD) tại thị trường Việt Nam trong 9 tháng năm 2025. Ngoài quê nhà, lãnh đạo Central Retail xác định Việt Nam sẽ tiếp tục là thị trường trọng điểm trong chiến lược ba năm tới. Central Retail đến nay đã có hơn 340 điểm bán hàng gồm siêu thị, trung tâm thương mại và cửa hàng chuyên doanh tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước.

Tập đoàn Aeon cũng không giấu tham vọng khi xác định Việt Nam là thị trường trọng điểm thứ hai chỉ sau Nhật Bản. Tập đoàn đang đẩy mạnh chiến lược mở rộng trên khắp cả nước, từ các khu vực trung tâm như Hà Nội, TP HCM đến các thị trường mới nổi. Ngày 4/10 vừa qua, Aeon Tân An (Tây Ninh) với tổng vốn đầu tư 1.076 tỷ đồng đã chính thức được khai trương, trở thành trung tâm thương mại đầu tiên tại Đồng bằng Sông Cửu Long và thứ 8 tại Việt Nam của tập đoàn.

MM Mega Market cũng là một tay chơi lớn khi tăng tốc mở rộng hệ thống. Ngày 17/11 vừa qua, tập đoàn này đã chính thức khánh thành mô hình "Super Center" đầu tiên tại Việt Nam - MM Mega Đà Nẵng, với tổng vốn đầu tư 20 triệu USD.

Trong khi đó, các doanh nghiệp nội cũng đang nỗ lực khẳng định vị thế. Hệ thống WinCommerce của Masan trong 9 tháng năm 2025 đạt doanh thu hơn 8.400 tỷ đồng, mở thêm 50 siêu thị WinMart mô hình mới và 464 cửa hàng WinMart+. Cùng thời gian này, Bách Hóa Xanh ghi nhận doanh thu 34.400 tỷ đồng, mở mới 520 cửa hàng

Các hệ thống khác như Saigon Co.op, BRG Retail cũng đang đẩy mạnh tái cấu trúc mô hình, đầu tư nâng cấp chuỗi cung ứng, cải thiện trải nghiệm mua sắm…

Dù vậy, tốc độ, năng lực và nguồn lực của khối doanh nghiệp nội được nhận định vẫn còn khoảng cách lớn so với các tập đoàn ngoại. Bài toán đặt ra là làm sao để doanh nghiệp Việt đủ sức cạnh tranh và giữ thị phần trong một thị trường nóng lên từng ngày.

Để doanh nghiệp Việt lớn lên trong “sân chơi tỷ đô”

Đây cũng là vấn đề mà ông Nguyễn Khắc Quyền, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương, Bộ Công Thương đã đặt ra khi nói về thách thức của thị trường bán lẻ Việt Nam tại tọa đàm diễn ra tuần qua.

Theo ông Quyền, năng lực doanh nghiệp phân phối nội còn yếu, thiếu vốn, thiếu công nghệ, thiếu nhân lực chất lượng cao. Các hộ kinh doanh nhỏ lẻ vẫn chiếm tỷ lệ lớn ở nông thôn, thiếu tính chuyên nghiệp.

Hệ thống hạ tầng thương mại và logistics còn lạc hậu làm đội chi phí, giảm sức cạnh tranh hàng Việt. Liên kết chuỗi lỏng lẻo giữa sản xuất, vận chuyển, phân phối, khiến vòng xoáy “được mùa mất giá” khó dứt. Kiểm soát thị trường chưa hiệu quả, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng vẫn len lỏi, đe dọa niềm tin người tiêu dùng.

Cùng đó là áp lực từ doanh nghiệp ngoại với tiềm lực mạnh, chiến lược tinh vi. “Năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp phân phối trong nước còn hạn chế… việc xây dựng hệ thống hàng rào kỹ thuật chưa đáp ứng yêu cầu để bảo vệ thị trường”, ông Nguyễn Khắc Quyền cho biết. Theo ông, nếu không có cú hích chính sách đủ mạnh, thị phần nội địa rất dễ rơi vào tay các tập đoàn bán lẻ nước ngoài.

Vừa qua, Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2326/QĐ-TTg ngày 21/10/2025. Chiến lược đặt mục tiêu phát triển thị trường bán lẻ văn minh, hiện đại, bền vững; tăng sức mua trong nước và nâng sức cạnh tranh hàng Việt…

Một định hướng phát triển quan trọng là đa dạng hóa các chủ thể tham gia thị trường. Trong đó, khuyến khích các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia phát triển thị trường; hình thành lực lượng phân phối nòng cốt trong nước thông qua những ưu đãi bước đầu về cơ chế, chính sách tài chính và đất đai. Hình thành các tập đoàn/doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực phân phối, chủ yếu là doanh nghiệp nội địa, bao gồm cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, trong đó xác định các doanh nghiệp tư nhân là lực lượng nòng cốt tạo nên động lực quan trọng, đóng góp vào sự phát triển của thị trường. Bên cạnh đó, khuyến khích và hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã thương mại, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh tham gia thị trường.

Chiến lược cũng bao gồm các nhóm giải pháp cụ thể như cải thiện môi trường kinh doanh, hoàn thiện hạ tầng thương mại và logistics, xây dựng hàng rào kỹ thuật hỗ trợ phát triển thị trường trong nước tuân thủ theo các cam kết quốc tế… đặc biệt là hỗ trợ nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam trong quá trình hội nhập.

Trước thời cơ thị trường và chính sách hỗ trợ từ chiến lược bán lẻ quốc gia, kỳ vọng vào sự bứt phá của doanh nghiệp Việt trong thời gian tới, không chỉ góp phần phát triển và giữ vững thị trường trong nước mà còn vươn ra mạnh mẽ tại thị trường khu vực và thế giới.

Bà Trần Thị Phương Lan, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam

Thị trường bán lẻ hiện đang gặp nhiều khó khăn do quy hoạch hạ tầng thương mại tại các địa phương thiếu đồng bộ, gây trở ngại cho doanh nghiệp khi mở rộng hệ thống. Doanh nghiệp vẫn phải tự gánh phần lớn chi phí kho bãi, logistics và chưa có điều kiện thuận lợi để hình thành mạng lưới liên kết vùng.

Ông Nguyễn Quang Long, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương

Doanh thu thương mại điện tử bán lẻ Việt Nam ước đạt khoảng hơn 20 tỷ USD trong năm 2024, tăng trưởng 2 con số mỗi năm, chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong tổng mức bán lẻ. Tuy nhiên, xu hướng phát triển thương mại điện tử không chỉ là câu chuyện bán hàng online mà còn chuyển dịch dần sang mô hình bán lẻ dựa trên thu thập dữ liệu của người tiêu dùng, do đó, doanh nghiệp nào nắm được dữ liệu khách hàng và làm chủ kênh giao tiếp số thì sẽ có lợi thế phát triển.

TS Nguyễn Minh Phong, Chuyên gia kinh tế

Từ nay đến cuối năm, nhu cầu tăng mạnh nhất sẽ nằm ở nhóm hàng thiết yếu, thực phẩm, đồ uống, may mặc, sản phẩm cho trẻ em và đồ dùng Tết. Cùng thời điểm, nhóm sản phẩm công nghệ, trang trí nhà cửa cũng tăng sức hút do xu hướng tiêu dùng mùa lễ hội. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải chuyển đổi số nhanh hơn, mở rộng bán hàng trực tuyến song song với cửa hàng truyền thống, nâng cao năng lực hậu mãi và đảm bảo chất lượng hàng Việt.

Đỗ Kiều