MiG-35 tái xuất, Nga biến 'kẻ thất thế' thành át chủ bài không chiến?

Tái sinh chiến binh bị lãng quên?

Từng được kỳ vọng là "sát thủ tầm trung" kế nhiệm huyền thoại MiG-29, chương trình MiG-35 suýt chút nữa bị khai tử trong âm thầm, khi chỉ có vỏn vẹn 6 chiếc được biên chế cho Không quân Nga tính đến giữa thập niên 2020.

Trong khi các phiên bản xuất khẩu MiG-29M và MiG-29K được khách hàng nước ngoài như Ai Cập, Ấn Độ hay Algeria ưa chuộng, MiG-35 lại không thể tạo dựng tên tuổi trên cả thị trường nội địa lẫn quốc tế.

Tuy nhiên, báo cáo đầu năm 2025 cho thấy tình hình có thể sắp thay đổi. Bộ Quốc phòng Nga cùng Tập đoàn Máy bay Thống nhất (UAC) được cho là đang thúc đẩy kế hoạch sản xuất MiG-35 quy mô lớn cho Không quân Vũ trụ Nga (VKS). Nếu thành hiện thực, đây sẽ là cứu cánh cho dòng tiêm kích này, đồng thời mở ra cơ hội tích hợp hàng loạt công nghệ đột phá, đa số được phát triển từ dự án Su-57 nhằm khai thác tối đa tiềm năng chiến đấu của MiG-35 trong tương lai.

Tên lửa R-77. (Ảnh: Wikipedia)

R-77M và Izdeliye 810

Một trong những điểm yếu cố hữu của không quân Nga là sự chậm trễ trong việc phát triển tên lửa không đối không tầm xa thế hệ mới. Dù R-77-1 từng được coi là đối trọng với AIM-120C5 của Mỹ hay PL-12 của Trung Quốc, nhưng Nga lại không có dòng vũ khí nào sánh ngang với PL-15/PL-16 hay AIM-120D/AIM-260 về tầm bắn và khả năng sát thương.

Giải pháp khả thi nhất hiện nay chính là R-77M – tên lửa được thiết kế cho Su-57. Với tầm bắn xấp xỉ 200km, sử dụng radar mảng pha chủ động (AESA) cho khả năng kháng nhiễu và khóa mục tiêu vượt trội, R-77M có thể giúp MiG-35 rút ngắn khoảng cách với các đối thủ như J-10C của Trung Quốc hay F-16V của Mỹ. Nếu được tích hợp thành công, R-77M sẽ là “cánh tay nối dài” giúp MiG-35 không chỉ chiến đấu từ xa mà còn làm chủ không gian không chiến hiện đại.

Song hành với đó là tên lửa Izdeliye 810, phiên bản thu gọn của R-37M, tầm bắn vượt 300km. Đây là lựa chọn lý tưởng cho MiG-35 vốn có tải trọng và hiệu suất bay hạn chế hơn so với Su-35 hay MiG-31.

Nhờ kích thước nhỏ gọn, Izdeliye 810 không ảnh hưởng nhiều đến khí động học và tải trọng vũ khí, trong khi vẫn mang lại khả năng tấn công mục tiêu từ cực xa.

Tuy nhiên, do radar của MiG-35 khá nhỏ, để khai thác hết tầm bắn của Izdeliye 810, máy bay này cần liên kết dữ liệu với các nền tảng như MiG-31 hoặc hệ thống phòng không mặt đất.

Radar AESA Zhuk-AE của Mig-35. (Ảnh: X)

Radar AESA và mũ bay kỹ thuật số

Ban đầu, MiG-35 được kỳ vọng sẽ là tiêm kích đầu tiên của Nga trang bị radar AESA Zhuk-A/AM. Tuy nhiên, các máy bay hiện có chỉ dùng radar PESA Zhuk-ME cũ hơn nhằm tiết kiệm chi phí. Với bước tiến của công nghệ radar trên Su-57, trong đó phiên bản Su-57M1 sẽ có radar AESA thế hệ mới, khả năng MiG-35 được trang bị radar tương tự đang trở nên khả thi hơn bao giờ hết.

Một radar AESA hiện đại không chỉ giúp tăng tầm quét, độ chính xác và khả năng phát hiện mục tiêu tàng hình, mà còn mở ra khả năng tác chiến điện tử chủ động từ xa. Với kích thước nhỏ hơn các chiến đấu cơ hạng nặng, MiG-35 không thể mang radar quá lớn như Su-35 hay MiG-31, do đó việc tích hợp loại radar tiên tiến là chìa khóa sống còn cho sức mạnh cảm biến.

Song song với radar, MiG-35 cũng có thể được nâng cấp với hệ thống mũ bay tích hợp hiện đại như trên Su-57, hiển thị dữ liệu tác chiến trực tiếp lên kính ngắm của phi công. Công nghệ này tương đương với hệ thống trên J-20 của Trung Quốc và F-35 của Mỹ, giúp phi công nâng cao nhận thức tình huống, rút ngắn thời gian phản ứng và tăng hiệu quả tác chiến trong không chiến cận và trung tầm.

Vũ khí tấn công mặt đất

Một trong những cách giúp MiG-35 cạnh tranh với các tiêm kích thế hệ 5 là tích hợp vũ khí tấn công mặt đất hiện đại. Tên lửa hành trình Kh-59MK2, vũ khí chủ lực của Su-57 có thể mang lại năng lực tấn công từ ngoài vùng nguy hiểm cho MiG-35, với tầm bắn gần 300km và đầu đạn đa dạng, từ xuyên phá hầm ngầm đến bom chùm hoặc pellet sát thương diện rộng.

Trong khi đó, bom lượn thông minh PBK-500U Drel mang lại hiệu quả tác chiến vượt trội với chi phí thấp hơn so với tên lửa hành trình.

Mỗi quả Drel chứa 15 tên lửa chống tăng dẫn đường độc lập, sử dụng hệ thống định vị GLONASS và quán tính, có khả năng “bắn rồi quên”, tiêu diệt mục tiêu chính xác mà không cần chiếu xạ laser hay chỉ thị từ máy bay mẹ. Đây là loại vũ khí chứng minh hiệu quả rõ rệt trong chiến sự tại Ukraina thời gian qua.

Máy bay chiến đấu Su-57 của Nga được phát hiện đang bay cùng hai tên lửa hành trình phóng từ trên không Kh-59. (Ảnh: X)

Tác chiến điện tử

Một trong những xu hướng của chiến tranh hiện đại là sử dụng các hệ thống gây nhiễu điện tử mạnh để bù đắp cho khả năng tàng hình. MiG-35 với thiết kế truyền thống không có khả năng tàng hình, rất cần được tích hợp hệ thống chế áp điện tử mạnh như tổ hợp Himalayas của Su-57, vốn trải dài khắp thân máy bay, bao gồm cả trên cánh.

Theo truyền thông Nga, Himalayas có thể vô hiệu hóa các loại radar và tên lửa phương Tây từ khoảng cách vượt quá tầm bắn hiệu quả của AIM-120. Nếu MiG-35 được trang bị phiên bản tinh giản của hệ thống này hoặc phiên bản mới phát triển từ Su-57M1, khả năng sống sót của máy bay trước các hệ thống phòng không hiện đại như Patriot hay NASAMS sẽ được cải thiện đáng kể.

Động cơ AL-51f1. (Ảnh: Reddit)

Động cơ mới

Hiện tại, MiG-35 vẫn sử dụng động cơ RD-33M, phiên bản cải tiến từ MiG-29 với lực đẩy 88,26kN và hiệu suất nhiên liệu được cải thiện.

Tuy nhiên, đây là công nghệ của thập niên 1990. Việc tích hợp một loại động cơ thế hệ mới, có thể là bản thu nhỏ của AL-51F trên Su-57M1, không chỉ giúp MiG-35 bay xa hơn mà còn giảm chi phí vận hành, tăng khả năng cơ động và cải thiện nguồn năng lượng cho các hệ thống điện tử tiên tiến.

Tầm bay là một điểm yếu lớn của MiG-35 so với các máy bay hạng nặng. Nếu khắc phục được nhược điểm này, chiến đấu cơ tầm trung của Nga sẽ không chỉ phục hồi mà còn lột xác toàn diện, sẵn sàng trở lại cuộc đua tiêm kích thế hệ mới.

Lê Hưng (Nguồn: Military Watch)