Mở đường cho sản phẩm vùng sâu, vùng xa vào hệ thống phân phối hiện đại

Tỷ lệ các sản phẩm này còn rất thấp ở các kệ hàng hóa trong các siêu thị, cửa hàng bán lẻ. Vì vậy, rất cần có những giải pháp đồng bộ để thúc đẩy sản phẩm của bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số tham gia sâu hơn vào các hệ thống phân phối.

Từng bước chinh phục người tiêu dùng

Ông Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương, Bộ Công Thương cho biết, hiện nay, kể cả hệ thống phân phối trong nước, hệ thống của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại các trung tâm kinh tế của cả nước đều phân phối những mặt hàng đặc trưng, đặc sản, những mặt hàng riêng biệt của khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Kết quả này đã mang lại giá trị lớn vì được phân phối tại các hệ thống hiện đại thì giá trị sản phẩm, hàng hóa sẽ cao hơn rất nhiều. Từ đó, thúc đẩy phát triển chính các thương nhân của khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Hàng hóa phân phối tại các hệ thống hiện đại thì giá trị sản phẩm, hàng hóa sẽ cao hơn rất nhiều.

Bà Ma Thị Ninh, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Yến Dương (Bắc Kạn) cho biết, nhờ đa dạng hóa các sản phẩm từ bí xanh thơm tiêu thụ tại hệ thống phân phối đã giúp xóa đói giảm nghèo, ổn định đời sống cho bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Theo bà Ninh, năm 2018 thành lập thì đến năm 2022, HTX Yến Dương kết hợp nhiều đề tài khoa học cấp tỉnh để phát triển và chế biến ra sản phẩm trà bí thơm. Sản phẩm trà bí thơm này đã mang lại lợi nhuận kinh tế cũng như hướng đi đúng đắn. Khi sản phẩm bước ra thị trường đã được rất là nhiều người ưa chuộng. Hiện nay, sản phẩm trà bí thơm chất lượng đạt OCOP 4 sao và đạt hữu cơ theo tiêu chuẩn PGS và chuyển đổi của VietGAP.

Bà Đào Thị Thu Nguyệt, Phó Giám đốc Sở Công Thương Gia Lai cho biết, Gia Lai đã xác định trọng tâm của việc thúc đẩy sản xuất kinh doanh trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số của địa phương là tăng cường kết nối, hỗ trợ tiêu thụ các sản phẩm, thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu các sản phẩm vùng miền, các chương trình kết nối giao thương giữa các tỉnh, thành trên cả nước. Gia Lai đã tổ chức nhiều chương trình khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp, HTX phát triển thị trường, thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm của bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Sở Công Thương đã chủ động triển khai các hoạt động thương mại, tuyên truyền như là phối hợp với các đơn vị xây dựng các điểm bán hàng Việt, đặc biệt là những sản phẩm OCOP tại các huyện vùng xa như Krông pa, Chư Pưh, Đắk Đoa,… để triển khai các hoạt động quảng bá các sản phẩm, kết nối các hàng hóa của Gia Lai lên các siêu thị, các trung tâm bán hàng lớn của tỉnh, cũng như cả nước.

Hai năm gần đây, nhiều sản phẩm đặc sản của tỉnh Yên Bái đã có mặt tại các siêu thị lớn ở Hà Nội và các tỉnh, thành trong cả nước, từ đó nâng cao thương hiệu và giá trị trong sản xuất nông, lâm nghiệp của địa phương. Đây là các đặc sản quý mang tính đặc sắc của vùng miền cao, có nguồn gốc tự nhiên, có vùng nguyên liệu an toàn, hữu cơ, được sản xuất truyền thống… như Bưởi Đại Minh, gạo nếp Tú Lệ, miến đao Giới Phiên, thịt sấy gác bếp, quế Văn Yên, lạc đỏ Lục Yên.

Tiếp cận hệ thống phân phối hiện đại bằng cách nào?

Mặc dù đã có một số tín hiệu mừng, song việc đưa sản phẩm của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vào hệ thống phân phối hiện nay còn gặp một số khó khăn. Theo bà Ma Thị Ninh, để thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm, HTX Yến Dương đã tham gia nhiều hội nghị, chương trình xúc tiến thương mại để tiếp cận, kết nối với các chuỗi thực phẩm sạch, siêu thị, hệ thống phân phối hiện đại để mở rộng thị trường. Tuy nhiên, HTX dù đã đưa được sản phẩm vào siêu thị nhưng lại không được trực tiếp ký kết hợp đồng mà chỉ thông qua một số đối tác để đưa sản phẩm vào Big C, WinMart, MM Mega Market… Sản phẩm của HTX Yến Dương đã vào các hệ thống chuỗi thực phẩm sạch như Sói Biển, Bác Tôm, Big Green, nhưng số lượng hàng cũng còn quá nhỏ, chưa đủ để HTX tiếp cận và mang lại giá trị nhiều cho bà con. Đặc biệt, về logistics, vận chuyển và kho bãi của HTX cũng là một vấn đề rất khó khăn vì chi phí vận chuyển ở mức cao, trong khi HTX không có kho bãi để bảo quản, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm.

Về vấn đề các HTX chia sẻ là sản phẩm đã có trên siêu thị nhưng không được bán trực tiếp vào siêu thị, ông Kiều Song Hào, Giám đốc thu mua miền Bắc MM Mega Market Việt Nam cho rằng, đây là vấn đề mà bên siêu thị cũng đang rất khó xử. Vì siêu thị nhập hàng thì phải vận chuyển hàng từ Nam ra Bắc hoặc ngược lại, mà hiện tại, các HTX chưa làm được việc đó, siêu thị sẽ phải làm. Nhưng mỗi lần đi thì phải rất nhiều sản phẩm mới đủ một chuyến xe chạy từ Bắc vào Nam hay từ Nam ra Bắc.

Để khắc phục, Công ty đang có một dự án thành lập đơn vị trung chuyển ở khu vực Tây Bắc để làm sao các sản phẩm ở Tây Bắc sẽ trực tiếp đi từ Bắc vào Nam thông qua kho trung chuyển của MM Mega Market Việt Nam. Từ đó gỡ khó cho các hộ nông dân, HTX khâu vận chuyển vì đấy là bài toán cực kỳ khó cho các đơn vị sản xuất.

Ngoài ra, việc thiết thực nhất mà MM Mega đang thực hiện là hàng năm, vào trung tuần tháng 11 sẽ tổ chức Tuần lễ giới thiệu hàng OCOP, các mặt hàng nông thôn tiêu biểu, các mặt hàng đặc sản của các tỉnh, thành, HTX, hộ nông dân… tới người tiêu dùng, đặc biệt người tiêu dùng Thủ đô Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, TP Đà Nẵng. Các tỉnh, thành có nhu cầu có thể đăng ký với MM Mega để giới thiệu sản phẩm đến người tiêu dùng qua con đường ngắn nhất, nhanh nhất.

Để tiếp tục kết nối, đưa hàng hóa là lợi thế của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tham gia vào các chuỗi cung ứng thì cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp cũng như các HTX cần nâng cao hơn nữa năng lực sản xuất và tăng khả năng cạnh tranh cho sản phẩm hàng hóa. Bên cạnh đó, các địa phương, doanh nghiệp cần có những giải pháp đồng bộ về tổ chức sản xuất, về công nghệ, nhân lực nhằm thu hút bà con tiếp tục chung tay xây dựng những vùng nguyên liệu hàng hóa tập trung, làm cho cơ sở phát triển thị trường và phát triển hàng hóa khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đáp ứng nhu cầu về chất lượng, tham gia hệ thống phân phối trong và ngoài nước.

Lưu Hiệp