Mở ra kỷ nguyên vươn mình của kinh tế tư nhân

Ngày 17-3, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân (KTTN) - đòn bẩy cho một Việt Nam (VN) thịnh vượng”. Trong bài viết, ông khẳng định vai trò rất quan trọng của khu vực KTTN đối với tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

KTTN trở thành trụ cột quan trọng hàng đầu

Mở đầu bài viết, Tổng Bí thư Tô Lâm khái quát chặng đường phát triển trong gần 40 năm đổi mới của VN và nêu ra nhiều thành tựu nổi bật. Đáng chú ý, VN từ một nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, kém hiệu quả, với thu nhập bình quân đầu người vỏn vẹn 96 USD vào năm 1989 đã vươn lên mạnh mẽ, dự kiến cuối năm 2025 sẽ bước vào nhóm các quốc gia có thu nhập trung bình cao, tương đương trên 5.000 USD/người/năm. Từ một nền kinh tế nghèo nàn, phụ thuộc vào viện trợ quốc tế, VN không ngừng bứt phá mạnh mẽ để trở thành nền kinh tế lớn thứ 24 thế giới tính theo sức mua tương đương (PPP)…

Tổng Bí thư Tô Lâm gặp gỡ đại diện giới doanh nhân Việt Nam. Ảnh: VOV.VN

Những kết quả đó theo Tổng Bí thư có phần đóng góp rất quan trọng của khu vực KTTN. Đặc biệt, từ khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 09/2011 và Trung ương ban hành Nghị quyết 10/2017 về phát triển KTTN, khu vực kinh tế này đã trỗi dậy mạnh mẽ, trở thành một trong những trụ cột quan trọng hàng đầu của nền kinh tế và ngày càng thể hiện là động lực quan trọng nhất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Dù vậy, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng chỉ ra những rào cản kìm hãm sự phát triển của KTTN như nếp kinh doanh cũ, chậm chuyển đổi số, tiếp cận nguồn lực về vốn tín dụng, đất đai, tài nguyên và nhân lực chất lượng cao, nhất là trong các ngành công nghệ, kỹ thuật và tài chính. Bên cạnh đó là hệ thống pháp luật còn nhiều bất cập, chồng chéo, môi trường kinh doanh nhiều trở ngại, thủ tục hành chính phức tạp, tốn nhiều thời gian, chi phí và tiềm ẩn rủi ro.

Các chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Chính phủ chưa thực sự hiệu quả và công bằng giữa các khu vực kinh tế và không dễ tiếp cận đối với KTTN. Hiện tượng nhũng nhiễu, chi phí không chính thức vẫn còn tồn tại, tạo ra một gánh nặng vô hình đối với doanh nghiệp tư nhân…

Do vậy, hướng tới mục tiêu đưa VN trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao vào năm 2045, Tổng Bí thư yêu cầu KTTN cần xác định rõ hơn về sứ mạng và tầm nhìn của mình. KTTN phải là lực lượng tiên phong trong kỷ nguyên mới, phấn đấu trở thành lực lượng chủ lực, đi đầu trong ứng dụng công nghệ và đổi mới, sáng tạo để đạt mục tiêu đóng góp khoảng 70% GDP vào năm 2030; ngày càng nhiều doanh nghiệp tư nhân có năng lực cạnh tranh toàn cầu, làm chủ công nghệ và hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng quốc tế…

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định yếu tố quan trọng nhất để KTTN phát huy tối đa tiềm năng, trở thành động lực dẫn dắt nền kinh tế vươn ra thị trường quốc tế chính là những cải cách đột phá về thể chế, chính sách và môi trường kinh doanh. Ảnh: QH

Tạo đột phá về thể chế, môi trường kinh doanh

Để hiện thực hóa tầm nhìn đầy khát vọng đó, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định yếu tố quan trọng nhất chính là cần tiếp tục có những cải cách đột phá về thể chế, chính sách và môi trường kinh doanh để KTTN phát huy tối đa tiềm năng, trở thành động lực dẫn dắt nền kinh tế vươn ra thị trường quốc tế.

“Một nền kinh tế cường thịnh không thể chỉ dựa vào khu vực nhà nước hay đầu tư nước ngoài, mà phải dựa vào nội lực là khu vực tư nhân vững mạnh, đóng vai trò tiên phong trong đổi mới và phát triển đất nước” - ông nói thêm và nhìn nhận phải quán triệt lại định hướng quan điểm, nhận thức trong cả hệ thống chính trị về vai trò của KTTN.

Theo Tổng Bí thư, điều này đòi hỏi một sự thay đổi căn bản trong hoạch định chính sách, khắc phục những hạn chế và phát huy tính ưu việt của cơ chế thị trường để hỗ trợ khu vực KTTN. Nhà nước phải có phương thức quản lý phù hợp với cơ chế thị trường, bảo đảm quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu tài sản và quyền cạnh tranh bình đẳng của KTTN. Đồng thời, xóa bỏ mọi rào cản, minh bạch hóa chính sách, loại bỏ lợi ích nhóm trong hoạch định chính sách và phân bổ nguồn lực, không phân biệt đối xử giữa khu vực KTTN với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp đầu tư nước ngoài trong mọi chính sách.

Tổng Bí thư cũng yêu cầu nhất quán quan điểm “mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm”, xây dựng chính sách làm yên lòng các nhà đầu tư, doanh nghiệp và doanh nhân, cần tạo dựng niềm tin mạnh mẽ hơn giữa Nhà nước và khu vực KTTN. Qua đó, khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư, đổi mới sáng tạo và tham gia vào các lĩnh vực kinh tế có tính chiến lược.

“Nghị quyết sắp tới của Bộ Chính trị về KTTN cần khuyến khích, hỗ trợ và định hướng sự phát triển của KTTN, phải tạo ra một động lực đột phá, mở ra kỷ nguyên vươn mình của doanh nghiệp tư nhân VN” - Tổng Bí thư yêu cầu và nêu rõ cần xác định phát triển KTTN là chiến lược, chính sách lâu dài của quốc gia.

Giúp doanh nghiệp an tâm và phát triển thuận lợi

Trên cơ sở đó, người đứng đầu Đảng yêu cầu tập trung thực hiện một số giải pháp trọng tâm. Đầu tiên là tiếp tục đẩy nhanh việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường đầy đủ, theo định hướng XHCN, hiện đại, năng động và hội nhập.

Để đạt được điều này, Tổng Bí thư cho rằng Nhà nước cần tập trung vào ổn định kinh tế vĩ mô, hoàn thiện thể chế, bảo đảm nền kinh tế vận hành theo nguyên tắc thị trường, giảm thiểu sự can thiệp và xóa bỏ các rào cản hành chính, cơ chế “xin-cho”, thực sự quản lý kinh tế theo nguyên tắc thị trường và sử dụng các công cụ thị trường để điều tiết nền kinh tế. Đặc biệt, cần kiểm soát chặt chẽ tình trạng doanh nghiệp độc quyền và thao túng chính sách, bảo vệ cạnh tranh lành mạnh, bảo đảm doanh nghiệp tư nhân có cơ hội bình đẳng để phát triển.

Điểm cốt lõi của hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường là phân định mạch lạc vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế. “Nhà nước tập trung vào điều tiết vĩ mô, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, bảo đảm cơ chế thị trường vận hành hiệu quả, bảo đảm công bằng xã hội” - Tổng Bí thư nói.

Giải pháp tiếp theo là bảo vệ hữu hiệu quyền tài sản, quyền sở hữu, quyền tự do kinh doanh và bảo đảm thực thi hợp đồng của doanh nghiệp tư nhân. Nhà nước cần xây dựng và thực thi cơ chế pháp lý chặt chẽ về bảo vệ quyền sở hữu tài sản, trong đó có quyền sở hữu trí tuệ và tài sản vô hình; giảm thiểu rủi ro pháp lý, hạn chế tối đa tình trạng thay đổi chính sách đột ngột gây tổn thất cho doanh nghiệp.

“Tạo lập cơ chế hỗ trợ và bảo vệ nhà đầu tư tư nhân, nhất là các doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, giúp họ an tâm và phát triển thuận lợi” - Tổng Bí thư nói và nhìn nhận Nhà nước cũng cần cải cách hệ thống tư pháp thương mại, rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp hợp đồng, giảm thiểu chi phí và rủi ro cho doanh nghiệp, giảm tình trạng hợp đồng bị vi phạm mà không có biện pháp chế tài hiệu quả.

Song song đó là tăng cường giám sát thực thi pháp luật, khắc phục tình trạng thiếu nhất quán giữa Trung ương và địa phương; xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng thanh tra, kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó cho doanh nghiệp, tăng cường đầu tư, hỗ trợ KTTN phát triển. Đồng thời kiên quyết xử lý các hành vi vi phạm pháp luật của doanh nghiệp; yêu cầu doanh nghiệp nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, xây dựng giá trị, đạo đức kinh doanh nhằm thúc đẩy KTTN phát triển lành mạnh.

TP Đà Nẵng hiện cũng đang có nhiều nỗ lực để thu hút, đào tạo nhân lực vi mạch bán dẫn. Ảnh: TẤN VIỆT

“Loại bỏ tư tưởng “trọng công hơn tư””

Theo Tổng Bí thư, cần ưu tiên xây dựng các tập đoàn KTTN tầm cỡ khu vực và toàn cầu, tích cực hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời nâng đỡ thành phần kinh tế hộ, kinh tế hợp tác; khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các lĩnh vực chiến lược của đất nước.

Thực hành quan điểm KTTN đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc kinh tế thị trường định hướng XHCN, loại bỏ tư tưởng “trọng công hơn tư” và sự “độc quyền” của doanh nghiệp nhà nước trong một số lĩnh vực. Hình thành và phát triển các tập đoàn KTTN lớn mạnh, có năng lực cạnh tranh quốc tế, có sứ mệnh dẫn dắt, hỗ trợ trở lại các doanh nghiệp nội địa khác cùng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

“Cần khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia các lĩnh vực chiến lược, phát triển cơ sở hạ tầng quan trọng, công nghệ cao, công nghiệp mũi nhọn và an ninh năng lượng” - Tổng Bí thư nói và nhấn mạnh Nhà nước cần có cơ chế, chính sách giao đặt hàng khu vực KTTN tham gia vào một số dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia, những nhiệm vụ cấp bách. Có thể kể đến như xây dựng đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, công nghiệp quốc phòng, an ninh...

Cùng với đó là thúc đẩy làn sóng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ mới. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh đây là yếu tố then chốt giúp KTTN bứt phá và vươn tầm quốc tế. Cần có những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ và hiệu quả để thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân ứng dụng công nghệ, đổi mới sản phẩm, nâng cao giá trị gia tăng.

Nhà nước cần tạo khung pháp lý thử nghiệm (sandbox) cho các lĩnh vực công nghệ mới, khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực tiên phong như trí tuệ nhân tạo, blockchain, dữ liệu lớn, thương mại điện tử, công nghệ tài chính (fintech) và y tế thông minh...

Một lần nữa khẳng định vai trò rất quan trọng của KTTN trong định hình tương lai của nền kinh tế VN, Tổng Bí thư Tô Lâm bày tỏ tin tưởng nếu Nhà nước có thể chế phù hợp, chính sách đúng đắn và môi trường kinh doanh thuận lợi, KTTN sẽ được ươm dưỡng để sinh trưởng khỏe mạnh, bứt phá mạnh mẽ.

“Một nền kinh tế vững mạnh đang hình thành, một thế hệ doanh nhân VN bản lĩnh và đổi mới, sáng tạo, tràn đầy nhiệt huyết kinh doanh và lòng yêu nước, đang viết tiếp câu chuyện thành công và một tương lai rực rỡ, một nước VN XHCN sánh vai cùng các cường quốc năm châu như mong ước của Chủ tịch Hồ Chí Minh đang dần trở thành hiện thực trong tương lai gần” - theo Tổng Bí thư.

NGUYỄN THẢO - ĐỨC MINH