Mở rộng an sinh, người dân bớt gánh nặng khi về già

Hiện cả nước đang có khoảng hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, nếu thực hiện tốt sẽ mở rộng diện bao phủ an sinh và nhiều người sẽ bớt gánh nặng khi về già. Tuy nhiên, thời gian thực hiện cận kề nhưng chưa có những hướng dẫn chính sách cụ thể khiến không ít người băn khoăn.

Vẫn lấn cấn "của để dành"

Cũng đã nghe về việc các chủ hộ tới đây sẽ phải đóng BHXH bắt buộc, ông Hoàng Văn Vững, chủ một tiệm cắt tóc trên phố Bùi Xương Trạch (phường Khương Đình, Thanh Xuân, Hà Nội) cho hay, nếu đã là quy định chung đương nhiên những hộ kinh doanh như ông cũng phải thực hiện. Tuy nhiên, ông Vững cho rằng, việc đóng thế nào, quyền lợi sau này người đóng được hưởng ra sao thì phải làm rõ.

"Trừ tiền thuê nhà, tiền công 1 thợ phụ thì mỗi tháng thu nhập của cửa hàng cũng được 15 - 20 triệu đồng. Với thu nhập này thì vừa lo chi tiêu gia đình, tôi vẫn có thể tham gia BHXH ở mức khoảng 1 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên vấn đề không đơn giản vậy, ví dụ vài năm nữa tôi không còn sức khỏe làm nữa thì lấy đâu tiền để tiếp tục tham gia. Hoặc năm nay tôi đã ngoài 50 tuổi, 10 năm nữa tôi ngoài 60 tuổi, không thể làm được nữa, không tham gia BHXH nữa thì quyền lợi cho chúng tôi giải quyết thế nào? Bởi vì đến lúc đó tôi mới tham gia BHXH bắt buộc được 10 năm, trong khi quy định hiện nay là tham gia tối thiểu 15 năm mới được nhận lương hưu", ông Vững băn khoăn.

Ủng hộ quan điểm các hộ kinh doanh tham gia BHXH bắt buộc, anh Dương Minh Ngọc (chủ cửa hàng hoa quả nhập khẩu số 129 phố Nguyễn Trãi, Thanh Xuân) cho rằng, việc quy định các hộ kinh doanh phải tham gia BHXH bắt buộc là một quy định tốt, hướng đến đảm bảo an sinh xã hội cho người dân. Anh Ngọc cho rằng, việc đóng BHXH bắt buộc cũng giống như mình bỏ lợn tiết kiệm ở nhà, như "của để dành". Mỗi tháng trích ra một phần lợi nhuận để tiết kiệm, sau này cũng bớt đi phần nào lo lắng khi về già.

"Tôi rất ủng hộ chủ trương này. Hiện nay tôi mới chỉ mua bảo hiểm y tế tự nguyện, khi chính sách triển khai chắc chắn tôi sẽ tham gia. Nhưng cơ quan BHXH phải làm rõ về việc đóng như thế nào, rồi quyền lợi cho người tham gia, bởi kinh doanh buôn bán hiện nay đang rất khó khăn. Cơ quan BHXH phải tính toán mức đóng thế nào cho phù hợp. Đóng nhiều thì người tham gia không kham nổi. Nếu đóng mức quá thấp thì sau này mức hưởng cũng rất thấp, không có nhiều ý nghĩa", anh Ngọc nói.

Cũng có nhiều băn khoăn, bà Nguyễn Thanh Hương (chủ cửa hàng tạp hóa trên phố Định Công, Hoàng Mai) chia sẻ, vấn đề mà bà quan tâm nhất là mức đóng bởi thu nhập từ cửa hàng hiện nay tháng nhiều tháng ít. "Thu nhập của người buôn bán tự do như chúng tôi không giống như những người đi làm hưởng lương, không cố định. Buôn bán ế ẩm là rất khó xoay xở vì lo toan gia đình hiện nay rất lớn. Không chỉ băn khoăn về mức đóng mà quyền lợi, thủ tục tham gia ra sao, rồi chính sách BHXH ổn định, minh bạch thế nào. Những việc này nhà nước cần làm rõ trước khi bắt buộc các hộ kinh doanh như tôi phải tham gia", bà Hương cho hay.

Nhiều hộ kinh doanh mong muốn có hướng dẫn chi tiết chính sách tham gia BHXH bắt buộc áp dụng từ 1/7 tới đây.

Tuyên truyền, lan tỏa chính sách tới người dân

Thông tin về việc các chủ hộ kinh doanh cá thể trên địa bàn Hà Nội tham gia BHXH bắt buộc, ông Nguyễn Công Định, Phó Giám đốc BHXH khu vực I cho biết, tính đến hết tháng 5 năm 2025, trên địa bàn Hà Nội đã có trên 1.000 chủ hộ kinh doanh cá thể, có đóng BHXH cho gần 6.000 lao động. Qua đó cho thấy đã có không ít các chủ hộ kinh doanh cá thể tuân thủ và có nhận thức đúng đắn về việc tham gia BHXH.

"Ngay từ khi Luật BHXH 2024 có hiệu lực, BHXH khu vực I đã chủ động tham mưu với UBND thành phố Hà Nội ban hành các kế hoạch phát triển người tham gia BHXH, BHYT năm 2025. Và kết quả bước đầu đạt được là trên 1.000 hộ kinh doanh cá thể tham gia BHXH như đã nói ở trên. Tuy nhiên, đây chưa phải là BHXH bắt buộc vì các hộ kinh doanh này không phải là đối tượng. Đây cũng là thiệt thòi cho họ. Kết quả này chưa như mong muốn và cũng chưa tương xứng với tiềm năng trên địa bàn Thủ đô", ông Định nói.

Chính vì thế, ông Định cho biết, từ 1/7 tới đây, khi chính sách có hiệu lực, trong tháng 7 tập trung triển khai đưa ngay trên 1.000 chủ hộ kinh doanh cá thể này vào mạng lưới an sinh, tham gia BHXH bắt buộc. Tiếp đó, BHXH khu vực I phối hợp Chi cục thuế khu vực I tập trung rà soát danh sách tiềm năng là các hộ kinh doanh cá thể xuất hóa đơn có doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm. "Chúng tôi sẽ tập trung tuyên truyền, vận động nhóm tiềm năng này tham gia BHXH bắt buộc, cả chủ hộ cũng như người lao động. Thách thức lớn nhất hiện nay là làm sao tuyên truyền, lan tỏa được chính sách đến với người dân", ông Định chia sẻ.

Thông tin từ Phó Trưởng ban Quản lý Thu và Phát triển người tham gia (BXH Việt Nam) Nguyễn Hồng Cường thì hiện Chính phủ đang dự thảo Nghị định hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Luật BHXH 2024. Trong đó có quy định cụ thể về hình thức, lộ trình tham gia BHXH bắt buộc đối với nhóm chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh. Sau khi Nghị định được ban hành và có hiệu lực thi hành, BHXH Việt Nam sẽ hướng dẫn cụ thể từng nội dung một trong Nghị định.

Phan Hoạt