Mở rộng thẩm quyền giám sát của Hội đồng nhân dân

Mở rộng phạm vi, hoàn thiện nguyên tắc giám sát

Sáng 24/10, trong chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi) do ông Dương Thanh Bình - Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Quốc hội trình bày.

Dự thảo được bố cục gồm 5 chương, 45 điều, giảm 46 điều so với Luật hiện hành, thể hiện tinh thần sửa đổi toàn diện nhằm khắc phục những vướng mắc trong thực tiễn và hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước.

Ông Dương Thanh Bình - Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Quốc hội. Ảnh: QH

Việc chỉnh lý tập trung vào các quy định mang tính nguyên tắc, ổn định; các thủ tục, quy trình cụ thể sẽ do Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn chi tiết sau khi Luật được thông qua.

Theo ông Dương Thanh Bình, dự thảo được xây dựng bảo đảm thống nhất với Hiến pháp năm 2013 và các đạo luật tổ chức bộ máy nhà nước đã được sửa đổi tại Kỳ họp thứ 9, đồng thời quán triệt Kết luận số 119-KL/TW và Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về nâng cao hiệu quả giám sát của cơ quan dân cử.

Dự thảo Luật cũng làm rõ khái niệm “giám sát” như một phương thức kiểm soát quyền lực nhà nước, với mục tiêu góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương trong hoạt động của bộ máy.

Về thẩm quyền giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân ông Dương Thanh Bình cho biết: Luật Giám sát hiện hành mới chỉ quy định chung, chưa xác định rõ đối tượng, phạm vi và cấp độ giám sát, dẫn đến chồng chéo và giảm hiệu quả thực thi.

Để khắc phục bất cập này, dự thảo Luật được chỉnh lý theo hướng quy định cụ thể thẩm quyền của từng chủ thể, thay cho các quy định chung trước đây. Theo đó, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội sẽ giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan, tổ chức, cá nhân ở cấp trung ương; Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân và các ban của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh giám sát tương ứng ở cấp tỉnh, Hội đồng nhân dân cấp xã thực hiện giám sát trong phạm vi cấp xã.

Đáng chú ý, trong trường hợp cần thiết, Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội vẫn có thể giám sát các chủ thể ở địa phương, đồng thời Hội đồng nhân dân cấp tỉnh được mở rộng thẩm quyền để giám sát các chủ thể khác trong địa bàn, bảo đảm tính linh hoạt, không chồng chéo và phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Quy định này vừa mở rộng quyền giám sát của Hội đồng nhân dân các cấp, vừa bảo đảm sự linh hoạt và hiệu quả trong kiểm soát quyền lực, đồng thời tiếp tục kế thừa tinh thần của khoản 2 Điều 4 Luật Giám sát hiện hành, không làm giảm thẩm quyền giám sát của Quốc hội đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân tại địa phương.

Bên cạnh đó, ba nguyên tắc mới được bổ sung gồm: Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng Cộng sản Việt Nam; Giám sát toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm, bám sát thực tiễn; Gắn kết hoạt động giám sát với việc hoàn thiện chính sách, pháp luật và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, địa phương.

Các nguyên tắc này tạo nền tảng để hoạt động giám sát trở nên thực chất, vừa kiểm tra, theo dõi, vừa góp phần nâng cao trách nhiệm và hiệu quả quản lý nhà nước.

Phân định rõ thẩm quyền, tránh trùng lặp và mở rộng giám sát phản hồi cử tri

Một trong những điểm đổi mới đáng chú ý là quy định cụ thể thẩm quyền giám sát của từng chủ thể, thay cho các điều khoản khái quát trước đây.

Theo đó, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan, tổ chức, cá nhân ở trung ương; Hội đồng nhân dân các cấp thực hiện giám sát trong phạm vi cấp mình; đồng thời, trong trường hợp đặc biệt, các cơ quan trung ương vẫn có thể giám sát ở địa phương để bảo đảm linh hoạt, hiệu quả.

Sáng 24/10, Quốc hội nghe Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi); thảo luận ở hội trường dự thảo Luật. Ảnh: QH

Dự thảo còn bổ sung hoạt động giám sát việc tổ chức lấy ý kiến trong quá trình xây dựng luật, pháp lệnh, nghị quyết, qua đó tăng cường vai trò phản biện của Quốc hội ngay từ giai đoạn chính sách. Đồng thời, bổ sung quy định về giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri đối với cơ quan Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và Ban của Hội đồng nhân dân, giúp tiếng nói của Nhân dân được theo dõi và phản hồi đến cùng.

Liên quan thẩm quyền giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa ra hai phương án để xin ý kiến Quốc hội. Phương án 1 kế thừa quy định hiện hành nhưng giới hạn thẩm quyền chỉ khi được Hội đồng nhân dân hoặc Thường trực Hội đồng nhân dân giao; phương án 2 đề nghị không quy định để tránh hình thức và chồng chéo.

Thu Hường