Mọi ánh mắt đổ dồn vào trận quyết đấu đặc biệt nhất World Cup 2022

22h ngày 14/12, sân vận động Al Janoub tại Qatar (2h sáng 15/12 giờ Hà Nội) sẽ chứng kiến trận bán kết giữa Morocco với Pháp, sau khi quốc gia châu Phi này gây sốc toàn cầu khi đánh bại Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.

Cả ba nước Pháp, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, đều là những “mẫu quốc” từng cai trị Morocco trong suốt hàng chục năm chế độ thực dân.

Với trận đối đầu mới nhất với Pháp, bất kể thắng hay bại, Morocco đã ghi dấu ấn cho mình thời khắc lịch sử trái với quá khứ đầy biến động. Đây được nhận xét có thể là một trong những câu chuyện hấp dẫn nhất trong lịch sử World Cup, theo Washington Post.

Bước ngoặt lịch sử

Morocco là quốc gia Arab và châu Phi đầu tiên lọt vào bán kết. Trên khắp châu Phi, Trung Đông và châu Âu, họ được ca ngợi là Lọ Lem trong xuyên suốt giải đấu.

Chủ nghĩa thực dân châu Âu ở Morocco chính thức kết thúc vào năm 1956, nhưng những câu chuyện của đội Morocco là hiện thân của những di sản của đế chế: Các gia đình tha hương cầu thực ở vùng đất của những người từng là kẻ cai trị thuộc địa; những ngôi sao chưa từng chơi cho một câu lạc bộ Morocco nào và không thông thạo tiếng Arab, dù là ngôn ngữ nói hay viết.

Để hiểu thành tích mà Morocco đạt được tại World Cup ngày hôm nay có ý nghĩa lớn như thế nào, cần hiểu về địa chính trị phức tạp của nước này.

Tại vòng đấu loại trực tiếp gồm 16 đội, Morocco đánh bại Tây Ban Nha nhờ phạt đền. Ngay từ thế kỷ XV, Tây Ban Nha đã bắt đầu chiếm các cảng chiến lược dọc theo bờ biển Morocco. Sau đó, từ năm 1912 đến năm 1956, Tây Ban Nha cai trị miền Bắc Morocco.

Cầu thủ Morocco mừng chiến thắng trước Bồ Đào Nha hôm 10/12 để tiến vào bán kết. Ảnh: Reuters.

Cho đến ngày nay, Tây Ban Nha vẫn nắm chủ quyền vùng Ceuta và Melilla, bao quanh bờ biển Địa Trung Hải của Morocco. Ranh giới giữa Morocco và các vùng đất này trở thành biên giới đất liền duy nhất của Liên minh châu Âu với châu Phi.

Để vào được bán kết với Pháp, “những chú sư tử Atlas” đã hạ gục Bồ Đào Nha với tỷ số 1-0. Từ năm 1415 đến năm 1769, người Bồ Đào Nha cũng chiếm các thành phố trên bờ biển Morocco. Tàn tích của nhiều pháo đài ven biển của họ vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.

Bóng đá Tây Ban Nha đã thống trị thị trường Morocco trong 20 năm qua. Người ta truyền tai nhau câu chuyện đùa rằng khi hai đứa trẻ Morocco gặp nhau, câu hỏi đầu tiên chúng hỏi nhau là "Barça hay Real?".

Các quán cà phê Morocco thường xác định họ là fan của Barcelona hoặc Real Madrid. Người Morocco có thể đặt cược hàng tuần để đoán kết quả giải La Liga của Tây Ban Nha.

Điều gì có thể tuyệt vời hơn việc đánh bại Bồ Đào Nha và ngôi sao của họ, Cristiano Ronaldo - huyền thoại của Real Madrid và là người hùng của khoảng 50% người Morocco - chỉ vài ngày sau khi lật đổ Tây Ban Nha, quốc gia cai trị miền Bắc Morocco trong nửa thế kỷ XX?

Trận đối đầu với Pháp thậm chí mang một ý nghĩa to lớn hơn.

So với các nước láng giềng Bắc Phi, Morocco nằm dưới sự cai trị của thực dân Pháp trong một thời gian tương đối ngắn, nhưng những thập kỷ đó đã mang lại nhiều biến đổi cho đất nước.

Có những làn sóng người Morocco đến châu Âu để chiến đấu trong cả hai cuộc Chiến tranh Thế giới và giúp xây dựng Tây Âu thế kỷ XX. Người Pháp đến Morocco được hai năm thì bắt đầu cưỡng chế người Morocco nhập ngũ để phục vụ ở mặt trận phía tây trong Thế chiến I.

Trong những năm sau đó, hàng trăm nghìn người Morocco khác tiếp tục làm việc trong các nhà máy và trang trại để lấp đầy khoảng trống lao động do chiến tranh để lại và tình trạng dân số ngày càng giảm của Pháp.

Huấn luyện viên tuyển Morocco Walid Regragui trong buổi họp báo một ngày trước trận bán kết với Pháp, ngày 13/12. Ảnh: Reuters.

Họ đã mang văn hóa của riêng mình và dệt nên một phần của xã hội Pháp ngày nay. Couscous, món ăn mang tính biểu tượng của Morocco, hiện là một món ăn phổ biến trong ẩm thực Pháp. Không có nước Pháp đương đại như chúng ta biết nếu không có người Morocco và những người Bắc Phi khác.

40 năm đó đã tạo ra các mối liên kết văn hóa, chính trị và kinh tế lâu dài ở Morocco. Bánh mì baguette và bánh sừng bò có ở khắp mọi nơi và tiếng Pháp là ngôn ngữ của giới thượng lưu.

Hàng triệu người Morocco đã di cư đến Pháp và nhiều thế hệ đã cố gắng hòa nhập vào xã hội Pháp trong khi vẫn giữ mối liên hệ với các thị trấn và làng mạc Morocco nơi cha mẹ và ông bà của họ sinh ra.

Nhân tố thành công của bóng đá Pháp giờ đối đầu với tuyển Pháp

Thành công bóng đá của Pháp là một lời nhắc nhở về sự phức tạp của quá trình phi thực dân hóa. Just Fontaine, người lập kỷ lục ghi bàn trong World Cup năm 1958, sinh ra ở Marrakesh dưới chế độ thuộc địa của Pháp. Những ngôi sao lớn nhất của Pháp trong hai thập kỷ qua - Kylian Mbappé, Zinedine Zidane và Karim Benzema - đều là người gốc Bắc Phi.

Sau mỗi trận đấu tại World Cup năm nay, Twitter và Instagram của Morocco bùng nổ với loạt ảnh các ngôi sao của đội tuyển quốc gia mừng chiến thắng cùng cha mẹ họ.

Nổi tiếng nhất là Achraf Hakimi, hậu vệ của tuyển Morocco, người thường chơi cho câu lạc bộ lớn Paris Saint-Germain, được chào đón bằng những nụ hôn từ mẹ anh, một nhân viên vệ sinh gia đình di cư đến Madrid cùng chồng và nuôi dạy con cái họ ở đó.

Sofiane Boufal, sinh ra ở Paris và lớn lên ở Angers (Pháp) mừng chiến thắng trước Bồ Đào Nha bằng cách khiêu vũ với mẹ trên sân cỏ.

Cổ động viên Morocco ăn mừng tại Khải hoàn môn ở Paris sau chiến thắng của Morocco trước Bồ Đào Nha, ngày 10/12. Ảnh: Reuters.

Mẹ của Walid Regragui sống gần Paris trong 50 năm nhưng được cho là chưa bao giờ đến xem con trai bà thi đấu hay huấn luyện - cho đến World Cup này. Anh leo lên khán đài sau chiến thắng trước Tây Ban Nha để trao cho bà một nụ hôn.

Hình ảnh của những cầu thủ này và gia đình của họ gây được tiếng vang với người Morocco. Mọi người Morocco đều có bạn thân và người nhà ở châu Âu. Họ hiểu những thách thức của việc hòa nhập vào xã hội châu Âu và nuôi dạy con cái ở đó trong khi cố gắng duy trì văn hóa mối quan hệ với gia đình ở quê nhà.

Sự bối rối của cầu thủ nhập cư gốc Morocco

Pháp và Tây Ban Nha chính thức rời Morocco vào năm 1956 nhưng việc di cư vẫn tiếp tục, vì Tây Âu cần lao động nhập cư để tái thiết kinh tế thời hậu chiến.

Những mối quan hệ Morocco - châu Âu này tạo ra nhiều sự bối rối cho các cầu thủ châu Âu gốc Morocco nhập cư.

Hakim Ziyech, chơi cho câu lạc bộ của anh tại Chelsea, Anh, từng gia nhập đội tuyển trẻ quốc gia Hà Lan trước khi chuyển sang Morocco. Ziyech kể mẹ đã nói với anh rằng “Con chỉ cần nghe tiếng lòng mình”.

“Và trái tim tôi đã chọn Morocco”, anh nói.

Sofyan Amrabat, trung vệ của Morocco và là một trong những cầu thủ đột phá của giải đấu, cũng chơi cho Hà Lan trước đây nhưng đã chọn về với Morocco trong giải đấu quốc tế.

Những người khác trong đội sinh ra ở Morocco nhưng đã đầu quân cho các câu lạc bộ châu Âu từ sớm.

Youssef En-Nesyri đã dành toàn bộ sự nghiệp bóng đá chuyên nghiệp của mình ở Tây Ban Nha. Anh gia nhập Malaga năm 18 tuổi và sau đó là Sevilla. Hôm 10/12, cú đánh đầu ấn tượng của anh đã giúp tuyển Morocco đánh bại Bồ Đào Nha.

Cổ động viên xếp hàng bên ngoài sân vận động Al Janoub ở Wakrah, Qatar, hôm 13/12 chờ mua vé xem trận bán kết giữa Morocco và Pháp. Ảnh: AP.

Nếu xem các cuộc phỏng vấn sau trận đấu, người ta sẽ nhận thấy tuyển Morocco sử dụng nhiều ngôn ngữ khác nhau. Ziyech trả lời phỏng vấn bằng tiếng Anh; Hakimi bằng tiếng Tây Ban Nha; Amrabat bằng tiếng Hà Lan, tiếng Italy và tiếng Anh.

Ngay cả những cầu thủ trả lời bằng tiếng Arab cũng bị chế giễu trong thế giới Arab, khi mà phương ngữ Morocco - chịu ảnh hưởng nặng nề của các ngôn ngữ Berber bản địa và số lượng lớn từ vay mượn từ tiếng Pháp và tiếng Tây Ban Nha - rất khó hiểu đối với người Arab từ vùng Vịnh.

Những bản sắc linh hoạt này là biểu tượng của một quốc gia giao thoa giữa nhiều nền văn hóa thuộc Trung Đông, châu Phi, Arab, Đại Tây Dương, Berber, Sahara và Địa Trung Hải.

Câu chuyện xuyên quốc gia của những cầu thủ này và gia đình dường như đã khiến họ trở thành những người Morocco tinh túy và được đón nhận tại nơi đất tổ bất chấp những mâu thuẫn.

Món đồ đang được săn lùng trước những trận đáng chờ đợi nhất ở Qatar Nhiều cổ động viên đến Doha đã tìm những chiếc áo thobe hay mũ ghutra - trang phục truyền thống của người Qatar - nhưng với những họa tiết của đội bóng yêu thích.

Hồng Ngọc