Mối liên hệ giữa muối và tuổi thọ ở người Nhật

Ở vùng Nagano của Nhật Bản, người dân ăn khá mặn, nhưng vẫn có tuổi thọ cao, được duy trì qua nhiều thế hệ. Ảnh: J.P.

Ngày nay, có nhiều “kiến thức về sức khỏe” như “ăn quá nhiều muối sẽ khiến huyết áp tăng cao” hay “ăn quá nhiều muối có thể dẫn tới đột quỵ”...

Trên thực tế, quả thật người Nhật ăn khá nhiều muối.

Theo “Bản tóm tắt kết quả điều tra về tuổi thọ và dinh dưỡng quốc gia năm 2013” của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, lượng muối mà cơ thể hấp thu trong một ngày của đàn ông Nhật là 11,1 g, ở phụ nữ là 9,4 g.

So với thế giới, lượng muối tiêu thụ của người Nhật được đánh giá là khá cao. Trong một tài liệu khá cũ (do thế giới ít quan tâm về lượng muối như Nhật Bản), nghiên cứu về lượng muối hấp thu trên thế giới trên Tạp chí của Hiệp hội Dịch tễ học Quốc tế cho thấy: Người Nhật trong độ tuổi 36-65 có lượng hấp thu muối trong một ngày ở nam giới là 13,5g, ở nữ giới là 11,04g.

Con số này ít hơn lượng hấp thụ muối của nam nữ (40 tuổi – 59 tuổi) ở khu vực phía Bắc Trung Quốc và vượt hơn rất nhiều so với nước có chỉ số hấp thu muối ít là Anh (đối tượng 19 tuổi - 64 tuổi, nam giới là 10,95g và nữ giới là 8,09g).

Có lẽ dựa trên số liệu này mà Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản đã đặt ra quy chuẩn hấp thụ muối trong một ngày ở nam giới là 8g và nữ giới là 7g. Mặt khác, khung tiêu chuẩn của WHO là chưa tới 5g một ngày. Dù theo tiêu chuẩn nào, người Nhật gần như đều phải giảm khoảng một nửa thìa cà phê muối mỗi ngày.

Dùng quá nhiều muối dẫn tới nguy cơ mắc các bệnh cao huyết áp hay đột quỵ, tuy nhiên cũng có một thực tế khó lý giải khác. Có một địa phương ở Nhật mà người dân sống rất thọ dù lượng muối mà người dân nơi đây hấp thu rất cao. Đó là tỉnh Nagano.

Theo “Điều tra tuổi thọ trung bình theo từng vùng” (năm 2015) được Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi tiến hành 5 năm một lần, tỉnh Nagano có tuổi thọ trung bình ở nam giới là 81,75 tuổi (xếp thứ 2) và nữ giới là 87,67 tuổi (xếp thứ 1). Đây là một thành tích rất xuất sắc.

Theo số liệu trong năm này, tuổi thọ của nam giới tỉnh Nagano kém vị trí dẫn đầu ở tỉnh Shiga 0,03 tuổi. Tuy nhiên trong 5 lần điều tra từ năm 1990 đến năm 2010, tỉnh Nagano vẫn luôn dẫn đầu cả nước.

Mặc dù vậy, thời xa xưa, tỉnh Nagano lại không phải là địa phương nổi tiếng về tuổi thọ người dân. Cũng trong cuộc điều tra tuổi thọ được thực hiện vào năm 1965, tuổi thọ trung bình của tỉnh Nagano ở nam giới là 68,45 tuổi (xếp thứ 9 toàn quốc), ở nữ giới là 72,81 tuổi (xếp thứ 26 toàn quốc), trong khi tỉ lệ tử vong do đột quỵ lại đứng đầu cả nước.

Đây là một kết quả “rất tệ”. Kể từ đó, các nỗ lực để giảm lượng muối hấp thụ ở tỉnh được triển khai. Các phong trào như giảm lượng muối trong canh miso được khởi xướng và áp dụng trên toàn tỉnh Nagano. Thậm chí phong trào giảm lượng muối trong Nozawa, món dưa muối nổi tiếng của vùng, cũng được khuyến khích.

Kết quả là trong 5 lần điều tra liên tiếp kể từ năm 1990, tỉnh Nagano đứng đầu toàn quốc về tuổi thọ trung bình của người dân. Tuy nhiên, khi nhìn vào dữ liệu chi tiết, người ta lại thấy một thực tế khá kì lạ.

Thực tế, mặc dù các nỗ lực giảm muối được áp dụng rộng rãi nhưng cho tới nay người dân tỉnh Nagano vẫn ăn rất nhiều muối. Tính tới năm 2012, lượng muối hấp thụ trong một ngày của người dân vùng này là 12,6g ở nam giới và 11,1g ở nữ giới. Con số này không thể nào giúp tỉnh Nagano xếp thứ hai toàn quốc ở nam và dẫn đầu toàn quốc ở nữ trong xếp hạng về tuổi thọ được.

Rõ ràng, người dân tỉnh này đã ăn rất nhiều muối nhưng lại sống rất thọ.

Ryoko Chiba/ Thái Hà Books & NXB Thế giới