Môi trường kinh doanh sắp thay đổi

Michael Chui, một giám đốc của Viện McKinsey Global, cho rằng đầu tiên AI sẽ tiếp tục quá trình tự động hóa nhiều công việc văn phòng nhưng khác với chuyện tự động hóa các khâu cần lao động chân tay trong công xưởng, nay tự động hóa sẽ dưới hình thức như giúp soạn bản thảo một tài liệu, trả lời e-mail, làm bài thuyết trình, tạo hình ảnh, video và thiết kế sản phẩm…

Vì thế công việc của nhân viên sẽ là biên tập hơn là soạn thảo, nhất là khi AI thế hệ mới sẽ được tích hợp vào các phần mềm phổ biến. Phần mềm quản lý quan hệ khách hàng sẽ gợi ý vài đề tài để nói chuyện với khách tiềm năng, thậm chí nguyên cả kịch bản để tuân theo. Nhân viên bán hàng chỉ cần phác thảo buổi trình bày bằng ngôn ngữ tự nhiên, phần mềm sẽ tự động soạn thảo các biểu bảng, truy cập dữ liệu của công ty để tạo ra các tờ trình chiếu.

Darrell West, nhà nghiên cứu thuộc Viện Brookings, dự báo các tổ chức sẽ phẳng hơn nhờ AI, tức là khi so với cấu trúc hiện nay thường gồm những nhân viên cấp thấp làm các công việc thường xuyên, các nhân viên cấp trung lo chuyện quản lý và các lãnh đạo cấp cao lo chuyện định hướng cho doanh nghiệp.

Cách tổ chức như thế sẽ không còn cần thiết vì AI sẽ tự động hóa nhiều phần việc do nhân viên cấp thấp thực hiện. Chuyện sổ sách kế toán, chuyện mua hàng, chuyện sàng lọc hồ sơ tuyển dụng đang dần được tự động hóa; các văn phòng sẽ không còn cần người thu thập, tổng hợp rồi phân tích thông tin nữa.

Kế đến việc giám sát rồi đánh giá nhân viên cũng không còn cần thiết. Bằng cách phân tích dữ liệu và sử dụng AI, các công ty có thể dựa vào phản hồi của khách hàng để biết nhân viên thực thi công việc như thế nào, sàng lọc được nhân viên có năng suất thấp, khen thưởng kịp thời nhân viên có hiệu suất làm việc tốt nhất.

Kết quả sau cùng là tổ chức quản trị doanh nghiệp sẽ ít tầng lớp hơn và nhìn chung số nhân sự sẽ giảm ở các doanh nghiệp.

Ở góc độ văn hóa làm việc, Jonathan Gratch, Giáo sư Đại học Southern California, dự báo sẽ có nhiều thay đổi. Thông thường làm việc theo nhóm sẽ xây dựng các mối quan hệ gắn kết, quan tâm đến nhau và là rào chắn cho nhau để khỏi làm chuyện phạm pháp.

Nhưng nếu nhân viên chỉ còn duy trì mối quan hệ với một AI đóng vai trò trợ lý, các rào chắn xã hội này để hướng đến cách hành xử có đạo lý sẽ yếu đi. Thay vào đó, sự tương tác sẽ chỉ còn vì lợi ích cá nhân. Nói cách khác con người sẽ ít để ý đến chuyện đạo lý khi làm việc với AI.

Chẳng hạn, trong các thương thảo mặt đối mặt thông thường, hầu hết mọi người đều tuân thủ các quy tắc công bằng và lịch sự; họ sẽ có mặc cảm tội lỗi khi lừa dối đối tác.

Nhưng khi con người sử dụng AI để soạn cách đối đáp và chiến lược ứng phó, Giáo sư Gratch nhận xét, con người dễ dàng ra lệnh cho AI dùng các cách thức lừa dối hay thao túng tâm lý để đạt được phi vụ bất kể nó có sòng phẳng hay không.

Joseph F. Coughlin, Giám đốc AgeLab, Massachusetts Institute of Technology, có một nhận xét đáng lưu ý: AI sẽ giúp nhân viên lớn tuổi được chú ý hơn. Trong môi trường văn phòng, nhân viên trẻ thường giỏi các phần việc liên quan đến phân tích và giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng. Nhân viên lớn tuổi thường có năng lực ứng dụng kinh nghiệm và kiến thức lâu năm để xác định vấn đề, kể cả các góc cạnh tâm lý.

Họ cũng có khả năng phân biệt vấn đề nào là cần giải quyết, vấn đề nào chỉ là chuyện thứ yếu. Chỉ có điều nhân viên lớn tuổi sẽ chậm hơn nhiều do quy trình làm việc. Ở đây AI có khả năng bổ sung các công cụ cho người lớn tuổi, giúp họ tận dụng được năng lực với tốc độ không thua kém giới trẻ.

Coughlin đưa ra ví dụ: AI có thể là người trợ lý đắc lực cho giới bác sĩ vì có thể thu thập và tổ chức các thông tin quan trọng như tiền sử bệnh tật của bệnh nhân, các đặc điểm gen, phản ứng với thuốc, các ca trị liệu thành công với các thông số tương tự…

Đương nhiên bác sĩ ở độ tuổi nào cũng cần những thông tin như thế nhưng bác sĩ lớn tuổi có thể áp dụng ngay kinh nghiệm lâu năm của mình vào dữ liệu mới được cung cấp để đưa ra những quyết định chính xác, kịp thời.

Một trong những trở ngại của doanh nghiệp hiện nay là ứng dụng công nghệ vào công việc khi đa phần lực lượng lao động chưa sẵn sàng. Đứng trước công nghệ mới, nhân viên thường e dè và mất nhiều thời gian để làm quen và sử dụng.

Nay, theo Matt Cain, Phó chủ tịch Gartner, AI sẽ giúp loại bỏ rào cản này khi sử dụng ngôn ngữ bình thường và giao diện đơn giản để giới thiệu công nghệ mới. Chẳng hạn, một nhân viên có thể cung cấp cho AI dữ liệu lịch sử rồi đặt ra yêu cầu: “Tìm và xếp hạng các biến số sẽ xác định tiềm năng thị trường của sản phẩm này”.

Trước AI thế hệ mới, để có được thông tin như thế đòi hỏi người dùng phải tương tác khá phức tạp và dài dòng với máy móc.

Nguyễn Vũ