Một bộ SGK thống nhất hướng tới ổn định giáo dục phổ thông

Chuẩn bị cho việc áp dụng một bộ sách giáo khoa

Quốc hội đã thông qua Luật Giáo dục sửa đổi, trong đó có quy định đáng chú ý liên quan đến SGK giáo dục phổ thông. Theo luật mới, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quyết định một bộ SGK giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất trên toàn quốc, thực hiện từ năm học 2026–2027. Đến năm 2030, Nhà nước hoàn thành việc cung cấp miễn phí SGK cho học sinh; ưu tiên các vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo.

Bộ GD&ĐT có thể tổ chức biên soạn một bộ SGK dùng chung hoặc lựa chọn, chỉnh lý từ các bộ SGK hiện hành, căn cứ tình hình thực tiễn và quyết định của cấp có thẩm quyền.

Luật Giáo dục sửa đổi cũng quy định rõ: SGK phải cụ thể hóa yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông về mục tiêu, nội dung, phẩm chất và năng lực học sinh; đồng thời định hướng phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá. Nội dung SGK không được mang định kiến về dân tộc, tôn giáo, giới tính, nghề nghiệp hay địa vị xã hội.

Một tiết học của cô và trò Trường THCS Nguyễn Trãi, phường Giảng Võ, Hà Nội. Ảnh minh họa.

Hội đồng quốc gia thẩm định SGK được thành lập theo từng môn học, chịu trách nhiệm về nội dung và chất lượng. Bộ trưởng Bộ GD&ĐT phê duyệt SGK sau khi được đánh giá đạt yêu cầu, đồng thời ban hành tiêu chuẩn và quy trình biên soạn, chỉnh sửa.

Nhiều ý kiến cho rằng, trong giai đoạn đầu, có thể kế thừa thành quả từ các bộ SGK hiện hành như Cánh Diều, Chân Trời Sáng Tạo, Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống, đồng thời ứng dụng công nghệ để xây dựng bộ SGK thống nhất, khả thi.

Kỳ vọng từ phụ huynh, giáo viên và góc nhìn chuyên gia

Chị Phạm Hải Giang (phường Quán Thánh, Hà Nội) chia sẻ gia đình chị đồng tình với chủ trương sử dụng một bộ SGK thống nhất. Theo chị, việc này giúp học sinh tiếp cận kiến thức đồng đều hơn, đặc biệt thuận lợi khi chuyển trường hoặc thay đổi môi trường học tập.

Nhiều phụ huynh cũng cho rằng, khi chỉ sử dụng một bộ SGK, việc theo dõi, hỗ trợ con học tập sẽ dễ dàng hơn, đồng thời giảm chi phí mua sách và hạn chế tình trạng lãng phí SGK như những năm qua.

Từ năm học 2026–2027, việc sử dụng một bộ SGK thống nhất do Nhà nước bảo đảm được kỳ vọng sẽ tạo sự ổn định lâu dài cho học sinh, phụ huynh và nhà trường, phù hợp với yêu cầu thực tiễn của Chương trình GDPT 2018.

Cô Nguyễn Thu Thủy, giáo viên THCS tại Hà Nội, cho biết trong thời gian qua, giáo viên phải tham khảo nhiều bộ SGK khác nhau để xây dựng bài giảng và kiểm tra, đánh giá học sinh, gây không ít áp lực về chuyên môn và thời gian.

Theo cô, việc có một bộ SGK thống nhất sẽ giúp giáo viên tập trung hơn vào đổi mới phương pháp dạy học. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, ngành giáo dục cần có lộ trình rõ ràng, tập huấn đầy đủ và cung cấp học liệu hỗ trợ cho giáo viên trong quá trình chuyển đổi.

TS. Tặng Tự Ân – Giám đốc Quỹ Hỗ trợ Đổi mới Giáo dục Việt Nam cho biết, dưới góc độ chuyên gia, nhiều ý kiến thống nhất rằng Chương trình GDPT 2018 vẫn còn một số bất cập và chưa cập nhật đầy đủ với những tiến bộ của khoa học giáo dục trên thế giới cũng như thực tiễn tại Việt Nam.

Ở góc độ xã hội, việc tồn tại nhiều bộ SGK gây khó khăn cho phụ huynh khi con em chuyển trường, bởi không thể tiếp tục sử dụng bộ SGK đang học. Ở góc độ nhà trường, công tác quản lý và tổ chức dạy học cũng gặp nhiều khó khăn. Do đó, việc xây dựng một bộ SGK dùng chung trên cả nước là cần thiết, dù quá trình triển khai sẽ phát sinh những thách thức cần điều chỉnh phù hợp với thực tế.

Theo TS. Tặng Tự Ân, nguyên tắc cốt lõi đầu tiên là phải chỉnh sửa Chương trình GDPT 2018, bởi chương trình là nền tảng để xây dựng SGK. Thứ hai, cần xây dựng hệ thống nguyên tắc, quy chế chặt chẽ trong biên soạn SGK; lựa chọn đội ngũ chủ biên và tác giả có năng lực, kinh nghiệm. Bên cạnh đó, cần hoàn thiện quy chế viết SGK, hội đồng thẩm định, đồng thời chú trọng phản biện khoa học và thử nghiệm thực tế trước khi triển khai đại trà.

Đỗ Vi