Một dịch bệnh đang tăng nhanh tại ĐBSCL

Sốt xuất huyết đang tăng nhanh tại khu vực ĐBSCL. Ảnh: Duy Hiệu.

Tính đến ngày 22/10, TP Cần Thơ đã ghi nhận 3.472 ca sốt xuất huyết (SXH) Dengue. Tại Đồng Tháp và Vĩnh Long, số ca mắc cũng tăng 80-130% so với cùng kỳ năm trước, nhiều tuần vượt ngưỡng cảnh báo dịch.

Ở Bệnh viện Nhi đồng TP Cần Thơ, bệnh viện tuyến cuối chuyên khoa nhi của khu vực, chỉ trong 6 tháng đầu năm, đã có 554 ca SXH điều trị nội trú, tăng 51% so với năm 2024. Đáng chú ý, số ca nặng cũng tăng tới 34%.

Những con số này cho thấy bức tranh dịch tễ tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang ngày càng đáng lo ngại: ca bệnh tăng nhanh, diễn tiến nặng xuất hiện nhiều hơn, và sốt xuất huyết không còn là căn bệnh chỉ của trẻ nhỏ.

Vì sao số ca tăng nhanh ở ĐBSCL?

Tại tọa đàm “Đồng bằng sông Cửu Long: Cảnh báo nhiều ca sốt xuất huyết nặng” diễn ra tại TP Cần Thơ vừa qua, các chuyên gia nhấn mạnh sự thay đổi trong tính chất chu kỳ của bệnh SXH tại Việt Nam, đặc biệt ở ĐBSCL, là kết quả của nhiều yếu tố cộng hưởng.

Biến đổi khí hậu với nền nhiệt cao và lượng mưa dày, đô thị hóa nhanh khiến hệ thống thoát nước quá tải, cùng với việc giao thương, di chuyển thường xuyên trong vùng đã tạo điều kiện để virus Dengue lan truyền mạnh. ĐBSCL vốn có khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều, là môi trường lý tưởng để muỗi vằn, vector truyền bệnh, sinh sôi quanh năm.

Song song đó, thói quen sinh hoạt của người dân như trữ nước trong lu, khạp, can nhựa, hay vật dụng chứa nước quanh nhà khiến việc kiểm soát lăng quăng trở nên khó khăn. Những yếu tố tự nhiên và tập quán sinh hoạt đan xen với diễn biến thời tiết bất lợi, mưa lớn kéo dài, đã khiến khu vực này trở thành điểm nóng ưu tiên trong công tác phòng chống dịch.

Căn bệnh đe dọa tính mạng

“Số ca Dengue nặng năm 2025 đang gia tăng không chỉ ở trẻ em mà còn ở người lớn, cho thấy virus vẫn lưu hành mạnh trong cộng đồng. Người lớn khi mắc thường có biểu hiện xuất huyết nhiều và kéo dài hơn trẻ em”, bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Minh Trúc, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Cần Thơ, cho biết.

Theo BS Huỳnh Minh Trúc, điểm đáng ngại nhất của SXH là biến chứng sốc, thường xuất hiện vào ngày thứ 4 hoặc 5 của bệnh, với tỷ lệ không qua khỏi có thể lên đến 20-25% nếu không phát hiện sớm.

Bất kỳ ai khỏe mạnh cũng có thể mắc và chuyển nặng. Bệnh có thể dẫn đến cô đặc máu, suy đa tạng, tổn thương gan, thận, tim, phổi, não cùng các biểu hiện xuất huyết nội tạng, chảy máu mũi, nôn ra máu. Nhóm người cao tuổi, trẻ nhũ nhi, người có bệnh nền như béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh gan, tim, thận hoặc sống một mình, xa cơ sở y tế là những đối tượng đặc biệt cần được nhập viện theo dõi.

Bệnh nhi sốc sốt xuất huyết đang điều trị tại bệnh viện. Ảnh: Nguyễn Thuận.

Hậu quả của SXH không chỉ dừng ở giai đoạn cấp. Nhiều nghiên cứu ghi nhận hơn 50% người từng mắc vẫn còn triệu chứng kéo dài đến 2 năm sau nhiễm, như mệt mỏi, rụng tóc, mờ mắt, giảm tập trung. Không ít gia đình ám ảnh bởi bệnh, đưa con đến viện ngay khi trẻ chỉ vừa sốt nhẹ vì sợ sốt xuất huyết tái phát.

Ngoài gánh nặng bệnh tật, chi phí điều trị cũng là vấn đề lớn. Người bệnh phải tái khám, làm xét nghiệm hàng ngày để phát hiện biến chứng. Quá trình này khiến 50% người chăm sóc bị ảnh hưởng công việc, gần 30% phải nghỉ làm trong thời gian trông bệnh. Với ca nặng, chi phí điều trị có thể lên đến 120-720 triệu đồng.

Những sai lầm cần tránh

Một trong những sai lầm phổ biến nhất khi đối mặt với sốt xuất huyết là tâm lý chủ quan, coi bệnh chỉ như một cơn sốt thông thường. Tại các bệnh viện tuyến đầu, bác sĩ thường xuyên tiếp nhận những ca bệnh đến muộn, khi người bệnh đã xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo.

Theo bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Minh Tiến, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM, nhiều người vẫn nghĩ “sốt là bệnh vặt”, tự mua thuốc hạ sốt uống rồi chờ khỏi mà không biết rằng giai đoạn hạ sốt mới là thời điểm nguy hiểm nhất. Khi bệnh nhân tưởng mình đã hồi phục cũng là lúc nguy cơ sốc tăng cao, có thể đe dọa tính mạng.

"Người dân cần hiểu rõ: sốt xuất huyết Dengue có thể khiến một người khỏe mạnh rơi vào tình trạng nguy kịch trong chớp mắt”, BS Minh Tiến cho biết.

BS.CKII. Nguyễn Minh Tiến – Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM cảnh báo về sự chủ quan của người dân. Ảnh: BTC.

Một hiểu lầm khác không kém phần nguy hiểm là cho rằng sốt xuất huyết chỉ mắc một lần trong đời. Bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Thị Kim Yến, Chi hội trưởng Liên Chi hội Truyền nhiễm các tỉnh miền Tây, nguyên Trưởng Bộ môn Truyền nhiễm, Đại học Y Dược Cần Thơ, cho biết người bệnh hoàn toàn có thể tái nhiễm lần thứ hai, ba, thậm chí bốn lần, do virus Dengue có bốn tuýp huyết thanh khác nhau (DENV-1, 2, 3 và 4).

Đặc biệt, theo cơ chế “tăng cường phụ thuộc kháng thể”, người mắc lần hai có nguy cơ xuất hiện triệu chứng cao gấp 9 lần và nguy cơ diễn tiến nặng gần 23 lần so với lần đầu tiên.

Các chuyên gia đều cho rằng chìa khóa để giảm biến chứng của sốt xuất huyết chính là phòng bệnh chủ động.

BS.CKII. Huỳnh Thị Kim Yến nhấn mạnh tính tích hợp trong phòng ngừa: diệt lăng quăng, loại bỏ vật chứa nước, mặc quần áo dài tay, bôi kem chống muỗi, ngủ màn cả ban ngày lẫn đêm. Tiêm chủng cũng là một biện pháp người dân có thể áp dụng để chủ động phòng bệnh.

Bên cạnh đó, Giám đốc CDC Cần Thơ cho rằng, để kiểm soát hiệu quả sốt xuất huyết trong cộng đồng, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa từng hộ gia đình, chính quyền địa phương và ngành y tế.

Theo ông, công tác phòng chống phải được triển khai theo nhiều tầng, mỗi gia đình và khu dân cư cần chủ động diệt muỗi, loại bỏ nơi sinh sản của lăng quăng; trong khi y tế cơ sở phải theo dõi sát, phát hiện sớm các ca nghi ngờ để xử trí kịp thời.

“Chỉ khi mọi khâu được thực hiện đồng bộ, chúng ta mới có thể giảm số ca nặng, hạn chế đe dọa tính mạng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm áp lực cho hệ thống y tế”, vị chuyên gia nhấn mạnh.

Kỳ Duyên