Một giai đoạn mới cho nước Anh

Bối cảnh khó khăn

Cuộc bầu cử Hạ viện Anh năm 2024 diễn ra trong bối cảnh chính trị và xã hội đầy biến động. Sau nhiều năm tranh cãi và bất ổn liên quan đến Brexit cùng những biến động chính trị xã hội trong nước và quốc tế, cuộc bầu cử này được coi là một trong những cuộc bầu cử quan trọng nhất của Anh trong những thập kỷ gần đây. Sau khi chính thức rời khỏi Liên minh châu Âu vào năm 2020, Anh đã trải qua nhiều khó khăn trong việc thiết lập mối quan hệ thương mại và chính trị mới với EU cũng như các quốc gia khác.

Nước Anh háo hức đổi mới sau bầu cử.

Những vấn đề như quyền tiếp cận thị trường chung, lao động di cư và sự ổn định của biên giới giữa Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland vẫn còn nhiều tranh cãi và chưa được giải quyết hoàn toàn. Nền kinh tế Anh cùng lúc chịu nhiều áp lực từ hậu quả của Brexit cũng như đại dịch COVID-19. Tăng trưởng kinh tế chậm lại (từ năm 2022 tới hết quý 1 năm 2024, GDP của Anh chỉ tăng được 1,7%, thấp hơn hầu hết các nền kinh tế G7), tỷ lệ thất nghiệp tăng, doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thích nghi với các quy định mới. Các vấn đề như lạm phát, giá năng lượng tăng, khủng hoảng nhà ở đã trở thành tâm điểm của các cuộc tranh luận chính trị.

Sau khi ông Boris Johnson từ chức thủ tướng vào tháng 9/2022, đảng Bảo thủ đã trải qua biến động lớn khiến Anh phải thay 3 vị thủ tướng trong vòng 50 ngày. Sự thay đổi lãnh đạo và các bê bối chính trị đã làm suy yếu niềm tin của cử tri vào đảng Bảo thủ. Thủ tướng Rishi Sunak đã cố gắng ổn định tình hình nhưng gặp nhiều khó khăn trong việc khôi phục niềm tin từ công chúng khi đất nước gặp quá nhiều vấn đề.

Dưới sự lãnh đạo của ông Keir Starmer, Công đảng Anh đã tái định hình mình như một lực lượng chính trị sẵn sàng thay đổi. Chương trình của họ tập trung vào việc cải thiện các dịch vụ công, tăng cường công bằng xã hội và phát triển kinh tế bền vững thu hút được quần chúng. Trong cuộc bầu cử hôm 4/7, họ đã giành chiến thắng áp đảo với 415/650 ghế, chiếm đa số và đủ để thành lập chính phủ. Trong khi đó đảng Bảo thủ kết thúc 14 năm cầm quyền (quãng thời gian dài nhất trong lịch sử của họ) bằng một kết quả thấp thảm hại với chỉ 121 ghế, tức là mất tới 252 ghế so với cuộc bầu cử 4 năm trước. Đây là số ghế thấp nhất mà một đảng đối lập ở Anh có được kể từ sau Thế chiến 2.

Thay đổi lớn

Chiến thắng tuyệt đối của Công đảng cho thấy cử tri Anh đã quá chán nản với sự điều hành của đảng Bảo thủ. Cùng với lời hứa “cải cách”, Chủ tịch Công đảng Keir Starmer đã có được chiến thắng vang dội nhờ sự ủng hộ của hầu hết các tầng lớp dân chúng. Giờ đây, sức ép với ông Keir Starmer sẽ là hiện thực hóa những điều mình đã hứa.

Công đảng Anh giành chiến thắng vang dội.

Ngay từ khi tranh cử, ông Starmer đã tuyên bố sẽ thay đổi chính sách thuế với mục tiêu rõ ràng là: tăng thuế đối với người giàu. Nhà lãnh đạo Công đảng đã đề xuất tăng thuế thu nhập đối với những người có thu nhập cao, đặc biệt là những người có thu nhập trên 150.000 bảng mỗi năm. Mục tiêu của ông Starmer là muốn thu thêm ít nhất 8 tỷ bảng/năm từ nguồn này để bổ sung ngân sách nhằm tài trợ lại cho các chương trình xã hội như xây 300 nghìn căn nhà/năm, đầu tư cho hệ thống giáo dục công hay giải quyết vấn đề y tế.

Nhà lãnh đạo Công đảng cam kết tăng đầu tư vào cơ sở hạ tầng, bao gồm xây dựng đường sá, cầu cống và mạng lưới giao thông công cộng với khoản ngân sách tối thiểu 50 tỷ bảng trong 5 năm tới. Chính phủ cũng sẽ cung cấp các khoản vay ưu đãi và hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp này phát triển, từ đó tạo ra nhiều việc làm mới.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) dự đoán, nếu thành công với gói đầu tư công thì GDP của Anh có thể tăng khoảng 0,5%/năm trong nhiệm kỳ tới. Tuy nhiên, theo Viện Nghiên cứu kinh tế Anh (NIESR) thì các biện pháp tăng thuế có thể làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn, tuy nhiên sẽ giúp cải thiện cân đối ngân sách và giảm nợ công về lâu dài.

Khoản chi đáng chú ý nhất mà ông Keir Starmer đã hứa là tăng ngân sách cho Dịch vụ y tế quốc gia (NHS) thêm 20 tỷ bảng/năm để giảm thời gian chờ đợi và cải thiện chất lượng dịch vụ. Kế hoạch cụ thể là tuyển dụng thêm 10 ngàn bác sĩ và 20 ngàn y tá trong 5 năm tới. Học phí đại học sẽ được giảm xuống, đồng thời tăng lương giáo viên, cải thiện điều kiện làm việc để thu hút và giữ chân nhân tài. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã hoan nghênh cam kết tăng cường đầu tư vào dịch vụ y tế của chính phủ mới trong khi đó Tổ chức Khoa học và Giáo dục Liên hợp quốc (UNESCO) đánh giá cao các biện pháp cải cách giáo dục, dự báo rằng chất lượng giáo dục tại Anh sẽ được cải thiện, giúp tăng cường sự cạnh tranh toàn cầu của hệ thống giáo dục Anh sau giai đoạn sa sút.

Cựu Thủ tướng Sunak thừa nhận thất bại.

Về chính sách đối ngoại, nhà lãnh đạo Công đảng cam kết xây dựng lại mối quan hệ với EU, bao gồm việc xem xét lại một số điều khoản trong thỏa thuận Brexit. Ông đề xuất thiết lập một liên minh kinh tế chặt chẽ hơn với EU để tăng cường thương mại và hợp tác. Anh cũng sẽ tham gia tích cực vào các nỗ lực quốc tế nhằm giải quyết biến đổi khí hậu, bao gồm cam kết giảm phát thải CO2 xuống mức zero vào năm 2050 với khoản đầu tư bổ sung 27 tỷ bảng.

Đáng chú ý, ông Starmer hứa sẽ nâng cao ngân sách quốc phòng thêm 0,2% (hiện Chính phủ Anh chỉ chi 2,3% ngân sách hằng năm cho công tác quốc phòng). Các tổ chức quốc tế như Hội đồng Đối ngoại châu Âu (ECFR), Tổ chức Năng lượng quốc tế (IEA) và các đồng minh NATO như Mỹ đều hân hoan với những kế hoạch này của chính phủ mới. Tuy nhiên, với quá nhiều những lời hứa, lại ở trong hoàn cảnh kinh tế khó khăn, khả năng hiện thực hóa của chính phủ Công đảng vẫn còn bỏ ngỏ. Như chính ông Keir Starmer đã phát biểu ngay sau khi có kết quả bầu cử: “Đây là một thời điểm quan trọng cho đất nước. Chúng tôi nhận thức được những thách thức của mình”.

Triển vọng mới

Ngay sau khi kết quả bầu cử được công bố, phản ứng từ người dân và các tổ chức xã hội được đánh giá rất tích cực. Một cuộc khảo sát của YouGov được thực hiện ngay sau cuộc bầu cử cho thấy 55% cử tri hài lòng với kết quả, trong khi 35% bày tỏ lo ngại. Cuộc khảo sát khác của Ipsos MORI chỉ ra rằng 60% cử tri tin rằng Công đảng sẽ cải thiện các dịch vụ công cộng, đặc biệt là dành cho NHS và lĩnh vực giáo dục.

Cuộc bầu cử Hạ viện Anh năm 2024 đem đến nhiều kết quả bất ngờ.

Các công đoàn lao động, như TUC (Trades Union Congress), đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với chiến thắng của Công đảng. Họ kỳ vọng rằng, các chính sách về tăng lương tối thiểu và cải thiện điều kiện làm việc sẽ mang lại lợi ích lớn cho người lao động. Liên đoàn các ngành công nghiệp Anh (CBI) và Phòng Thương mại Anh (BCC) hoan nghênh các kế hoạch đầu tư vào cơ sở hạ tầng nhưng bày tỏ lo ngại về khả năng tăng thuế và chi phí kinh doanh. Trong khi đó, các tổ chức môi trường như Greenpeace và Friends of the Earth hoan nghênh cam kết của Công đảng trong việc giảm phát thải CO2 và tăng cường các biện pháp bảo vệ môi trường. Họ coi đây là một bước tiến quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Các tổ chức từ thiện và phi chính phủ như Oxfam và Shelter bày tỏ hy vọng rằng, chính phủ mới sẽ thực hiện các chính sách phúc lợi và nhà ở xã hội một cách hiệu quả, nhằm giảm bớt sự bất bình đẳng và cải thiện điều kiện sống cho những người nghèo khó.

Phần lớn các ý kiến đánh giá đều khả quan cho chính phủ mới. Các chuyên gia kinh tế dự báo rằng các chính sách của Công đảng sẽ có tác động tích cực đối với các dịch vụ công và cơ sở hạ tầng trong dài hạn. Cũng theo dự báo của IMF, GDP của Anh có thể tăng trưởng trung bình 1.5-2% mỗi năm trong giai đoạn 2024-2028, với điều kiện các cải cách được thực hiện hiệu quả.

Về đối ngoại, việc tăng cường quan hệ với EU và các đối tác chiến lược khác có thể giúp Anh khôi phục một phần vị thế quốc tế và tạo điều kiện hợp tác thuận lợi. Trong khi đó, cam kết về biến đổi khí hậu có thể đặt Anh vào vị trí lãnh đạo trong các nỗ lực quốc tế nhằm bảo vệ môi trường.

Chiến thắng của Công đảng trong cuộc bầu cử Hạ viện 2024 đang tạo đà cho một làn sóng thay đổi mạnh mẽ trong cả xã hội lẫn chính trường Anh. Mặc dù còn nhiều thách thức phía trước, nhưng với sự hỗ trợ từ các nhóm lợi ích và đánh giá tích cực từ các tổ chức quốc tế, chính phủ mới của Anh có nhiều cơ hội để thực hiện thành công các cam kết và mang lại sự thay đổi tích cực cho đất nước. Nước Anh đang bước vào một kỷ nguyên mới với hy vọng về sự cải thiện trong các lĩnh vực quan trọng và vị thế quốc tế được nâng cao.

Tử Uyên