Một ngày dài cho chính trường Israel: Bầu Tổng thống, tìm Thủ tướng
Ngày 2/6 là một ngày đặc biệt quan trọng cho chính trường Israel, khi Quốc hội bỏ phiếu bầu tổng thống thứ 11 của đất nước, đồng thời cũng là hạn chót để thủ lĩnh phe cánh tả Yair Lapid hoàn tất thỏa thuận thành lập chính phủ liên minh, qua đó tìm ra thủ tướng mới.
11 giờ sáng 2/6 (theo giờ địa phương), Quốc hội Israel tiến hành bỏ phiếu kín bầu Tổng thống đối với 2 ứng cử viên cuối cùng là ông Isaac Herzog và bà Miriam Peretz. Đây là cuộc bỏ phiếu bầu Tổng thống Israel đầu tiên mà không có ứng cử viên nào là đang nghị sĩ Quốc hội.
Israel đang tiến gần tới một chính phủ "vắng bóng" ông Netanyahu. Ảnh: Reuters
Theo luật, điều kiện để trở thành 1 ứng cử viên Tổng thống Israel là họ phải có được chữ ký ủng hộ của ít nhất 10 nghị sĩ Quốc hội. Trên thực tế, ông Isaac Herzog đã trình được 27 chữ ký, trong khi bà Miriam Peretz có được 11 chữ ký.
Sau phiên bỏ phiếu ngày 2/6, một trong 2 ứng cử viên này phải có được ít nhất 61 phiếu bầu của 120 nghị sĩ trong quốc hội Israel mới có thể trở thành Tổng thống. Nếu không, một cuộc bỏ phiếu lại sẽ diễn ra. Nếu được bầu, ông Isaac Herzog sẽ là Tổng thống Israel đầu tiên có cha từng làm Tổng thống. Nếu bà Miriam Peretz được lựa chọn, bà sẽ là nữ Tổng thống Israel được bầu đầu tiên.
Hiện giới phân tích cho rằng, ông Isaac Herzog đang có cơ hội lớn hơn khi có các mối quan hệ rộng rãi với các Đảng phái Israel. Tuy nhiên, bà Miriam Peretz cũng còn nguyên cơ hội khi đây là 1 cuộc bỏ phiếu kín và bà cũng nổi tiếng với những thông điệp kêu gọi đoàn kết xã hội Israel “vốn bị đánh giá là còn chia rẽ”.
Nếu 1 trong 2 ứng cử viên được bầu làm Tổng thống sau cuộc bỏ phiếu hôm nay, người đó sẽ tuyên thệ vào ngày 9/7 tới – khi nhiệm kỳ của vị đương kim Tổng thống Israel Reuven Rivlin kết thúc.
Một sự kiện khác làm chính trường Israel nóng hơn: ngày 2/6 sẽ là hạn chót để ông Yair Lapid – thủ lĩnh phe cánh tả hoàn tất việc thành lập được chính phủ liên minh. Theo ông Yair Lapid, nếu thỏa thuận thành lập chính phủ đạt được trước thời hạn đêm nay, thì sẽ có 1 chính phủ đổi mới, phục vụ lợi ích người dân lên hàng đầu, đoàn kết đất nước trước những mối đe dọa từ Iran.
“Israel có thể sắp bước sang một kỷ nguyên khác. Nó sẽ yên bình hơn với việc các Bộ trưởng đi làm mà không kích động, nói dối, hay tạo ra các nỗi lo sợ. Nếu chính phủ được thành lập, đó sẽ là một chính phủ có trách nhiệm, một chính phủ thống nhất, sẽ phục vụ tất cả công dân Israel, bao gồm cả những người không bỏ phiếu cho chúng tôi”, ông Lapid nói.
Hiện cơ hội của ông Yair Lapid đang là rất lớn khi phe cánh tả của ông đang có được cả sự ủng hộ của Đảng cánh hữu Yamina, sau khi 2 bên đạt được thỏa thuận chia sẻ quyền lực. Theo thỏa thuận Chủ tịch đảng Cánh hữu Yamina Naftali Bennet sẽ làm Thủ tướng 2 năm đầu nhiệm kỳ, sau đó ông Yair Lapid sẽ nắm giữ vị trí này.
Tuy nhiên, ngày 1/6, đảng Likud – đảng phái lớn nhất trong liên minh cầm quyền hiện tại của Thủ tướng Netanyahu đã kiện lên Tổng thống, rằng ông Yair Lapid không có quyền trao lại chức thủ tướng cho ông Naftali Bennet, bởi trên thực tế ông này chưa từng tuyên thệ.
Dẫu vậy, văn phòng tổng thống Israel đã bác bỏ vụ kiện này khi cho rằng, ông Yair Lapid sẽ tuyên thệ nhậm chức trong 2 năm sau đó. Tuy nhiên, theo Văn phòng Tổng thống Israel, ông Yair Lapid cần phải đạt được thảo thuận cuối cùng và nộp bản kế hoạch chi tiết đầy đủ về việc thành lập chính phủ mới cho Tổng thống vào đêm nay. Nếu điều đó xảy ra, 12 năm nắm giữ vị trí Thủ tướng Israel liên tiếp của ông Netanyahu sẽ dừng lại./.
