Một số kinh nghiệm hay trong công tác kiểm sát việc đặc xá năm 2025

Theo VKSND tối cao (Vụ 8), năm 2025, ngành Kiểm sát nhân dân (KSND) triển khai thực hiện 2 đợt đặc xá nhân các sự kiện trọng đại của đất nước (kỷ niệm ngày Giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước dịp 30/4 và Tết Độc lập 2/9). Với số lượng người được đặc xá lớn 22.089 người (trong đó, đợt 30/4 là 8.056 người và đợt 2/9 là 14.033 người).

Đối với công tác kiểm sát việc lập hồ sơ đề nghị đặc xá, theo VKSND tối cao (Vụ 8), nhìn chung, VKS các địa phương đã triển khai thực hiện tốt các nội dung hướng dẫn triển khai thực hiện công tác đặc xá trong ngành KSND năm 2025, chủ động triển khai thực hiện tốt công tác kiểm sát việc lập hồ sơ đề nghị đặc xá tại 39 trại giam thuộc Bộ Công an theo sự phân công của VKSND tối cao ở mỗi đợt đặc xá và kiểm sát đầy đủ, chặt chẽ việc thực hiện Quyết định đặc xá (công bố đặc xá) tại các trại giam, trại tạm giam và TAND.

Vụ 8 và một số đơn vị địa phương như: VKSND Thành phố Hà Nội, VKSND Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Huế, tỉnh Đồng Nai, Nghệ An, Bình Định, Lạng Sơn, Khánh Hòa, Đắk Lắk, Sơn La,… đã kịp thời phát hiện, đề nghị trại giam loại khỏi danh sách các trường hợp không đủ điều kiện hoặc đề nghị lập danh sách đề nghị đặc xá bổ sung đối với các trường hợp thông qua các biện pháp nghiệp vụ như ra Yêu cầu bằng văn bản riêng hoặc kiến nghị trong Kết luận kiểm sát, yêu cầu trại giam, Cơ quan Thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh lập hồ sơ bổ sung trước khi trình Tổ thẩm định liên ngành đạt kết quả rõ nét, đáng ghi nhận. Các trường hợp VKSND ra yêu cầu hoặc kiến nghị lập danh sách hồ sơ đặc xá bổ sung hoặc đề nghị loại ra khỏi danh sách do không đủ điều kiện về cơ bản được chấp nhận và đã được đề nghị đặc xá.

Đồng chí Lại Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ 8, VKSND tối cao và thành viên đoàn trực tiếp kiểm sát tại trại giam, gặp hỏi phạm nhân tại Trại giam Tân Lập, Bộ Công an. (Ảnh minh họa)

Đối với công tác kiểm sát thực hiện Quyết định đặc xá: Đơn vị nghiệp vụ (Vụ 8) và các VKSND các địa phương, ở cả 2 đợt đặc xá đã triển khai thực hiện nghiêm túc việc kiểm sát thực hiện Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước tại 54 Trại giam, 4 Trại tạm giam thuộc Bộ Công an; tại các Trại tạm giam thuộc Công an cấp tỉnh; TAND cấp tỉnh, nơi có người được đặc xá được công bố quyết định, được cấp giấy chứng nhận đặc xá, trả tự do và thực hiện các chế độ, chính sách đối với họ trước khi được tha về theo sự phân công của VKSND tối cao và thực hiện việc kiểm sát theo thẩm quyền.

Nhìn chung, việc tổ chức công bố, cấp giấy chứng nhận đặc xá, cấp quần áo, dép, cấp tiền tàu xe, tiền tái hòa nhập cộng đồng, trả lại tài sản, tiền lưu ký... bảo đảm đúng quy định của pháp luật và có ý nghĩa thiết thực đối với các phạm nhân được đặc xá.

Đối với công tác phối hợp xác minh, làm rõ các trường hợp có liên quan đến việc thẩm tra danh sách, hồ sơ đề nghị đặc xá của Tổ giúp việc, Thành viên Hội đồng tư vấn đặc xá: Đặc xá năm 2025 toàn ngành KSND đã có sự chỉ đạo quyết liệt để triển khai thực hiện 2 Quyết định về đặc xá của Chủ tịch nước, ở giai đoạn thẩm tra hồ sơ đề nghị đặc xá của Tổ giúp việc Thành viên Hội đồng tư vấn đặc xá, VKSND các địa phương đã có sự phối hợp chặt chẽ, kịp thời, tích cực để kiểm tra, làm rõ nhiều trường hợp không đủ điều kiện đặc xá và VKSND tối cao đã đề nghị loại khỏi danh sách đặc xá được chấp nhận từ kết quả xác minh của VKS các địa phương.

Đáng chú ý, nhiều trường hợp thông qua việc xác định nhân thân được nêu tại Bản án hình sự đang thi hành trước đây đã phạm tội Tàng trữ trái phép chất ma túy hoặc bị xử phạt hành chính về hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy, nơi Cơ quan điều tra, Công an cấp tỉnh hoặc VKSND cấp tỉnh, cấp huyện (nay là VKSND Khu vực) đã thụ lý, điều tra, truy tố, xét xử đều được chỉ đạo rà soát, yêu cầu xác minh làm rõ để xác định và có kết quả đáng khích lệ trong đợt đặc xá đợt 2.

Để triển khai thực hiện có hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm sát việc đặc xá trong triển khai thực hiện nhiệm vụ đột xuất thời gian tới, VKSND tối cao (Vụ 8) yêu cầu đồng chí Viện trưởng VKSND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Viện kiểm sát quân sự Trung ương; các chuyên viên thẩm định liên ngành; chuyên viên thẩm tra hồ sơ đề nghị đặc xá một số nội dung như: Tập trung nghiên cứu kỹ các quy định mới của pháp luật, nhất là quy định về điều kiện được đề nghị đặc xá theo Luật Đặc xá được sửa đổi, bổ sung theo Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi và có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025); các trường hợp vi phạm điều cấm (các trường hợp không được đề nghị đặc xá) theo quy định của Luật Đặc xá và Hướng dẫn của Hội đồng tư vấn đặc xá.

Bên cạnh đó, triển khai phổ biến và thực hiện nghiêm túc các văn bản hướng dẫn của ngành KSND để thống nhất áp dụng thực hiện khi tiến hành kiểm sát việc lập hồ sơ đề nghị đặc xá, thẩm định, thẩm tra hồ sơ đề nghị đặc xá nhất là các trường hợp đề nghị đặc xá phải đúng đối tượng, đủ điều kiện được đề nghị đặc xá.

Đồng thời, thường xuyên phối hợp chặt chẽ với các cơ sở giam giữ phạm nhân để nắm tình hình và triển khai thực hiện tốt công tác kiểm sát việc đặc xá đồng thời kịp thời báo cáo nhanh bằng điện thoại (kèm văn bản gửi theo Hệ quản lý điều hành trong ngành KSND) để có sự chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời.

P.V