Một thập kỷ bảo vệ, phát huy nghi lễ và trò chơi kéo co
Sau 10 năm Nghi lễ và trò chơi kéo co được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, số người thực hành di sản ngày càng tăng, các hoạt động giao lưu được đẩy mạnh.
Chiều 15/1, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp với Hội Di sản Văn hóa Việt Nam, UBND phường Long Biên tổ chức hội thảo quốc tế “Một thập kỷ bảo vệ và phát huy nghi lễ và trò chơi kéo co”.
Nghi lễ và trò chơi kéo co là thực hành văn hóa mang tính nghi lễ, được sáng tạo và thực hành ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là khu vực Đông Bắc Á và Đông Nam Á.
Hội thảo quốc tế "Một thập kỷ bảo vệ và phát huy nghi lễ và trò chơi kéo co"
Tại Việt Nam, nghi lễ và trò chơi và kéo co tập trung ở cộng đồng người Việt ở đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ và các dân tộc thiểu số miền núi phía bắc như người Tày, Thái, Giáy... với nhiều loại dây kéo như dây song, mây, dây cây rừng hoặc cây tre và hình thức đa dạng tùy theo vùng miền và dân tộc.
Tháng 12/2015, nghi lễ và trò chơi kéo co ở Việt Nam, Campuchia, Hàn Quốc và Philippines đã chính thức được UNESCO đưa vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Sau 10 năm được ghi danh, Nghi lễ và trò chơi kéo co tại Việt Nam được các cộng đồng thực hành di sản bảo vệ và phát huy tương đối tốt. Số lượng người thực hành di sản ngày càng tăng. Việc truyền dạy cho các thế hệ kế cận được thực hiện thường xuyên. Các hoạt động giao lưu trình diễn trong và ngoài nước cũng được cộng đồng và chính quyền địa phương tích cực thực hiện.
Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Lê Thị Ánh Mai phát biểu tại hội thảo
Đặc biệt, ngoài những cộng đồng thực hành kéo co tham gia hồ sơ ghi danh UNESCO năm 2015, Việt Nam còn phát hiện thêm bốn cộng đồng đang thực hành di sản kéo co, gồm: kéo mỏ Ngải Khê (xã Chuyên Mỹ, TP. Hà Nội); kéo co Hòa Loan (xã Vĩnh Thành, Phú Thọ); kéo co Phú Hào (phường Vị Khê, Ninh Bình); kéo dây hố thôn Trà Đoài (xã Kiến Xương, Hưng Yên).
Phát biểu tại hội thảo, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Lê Thị Ánh Mai khẳng định: “Sự kết nối giữa cộng đồng kéo co của các nước trong khu vực đã mở ra không gian giao lưu văn hóa. Sự chung tay, đồng lòng của chính quyền các cấp; sự hợp tác hiệu quả giữa các nước trong khu vực trong bảo vệ giá trị di sản, xây dựng cộng đồng kéo co đã khẳng định vai trò của văn hóa trong xây dựng tình đoàn kết giữa các dân tộc”.
Bà Lê Thị Ánh Mai nhấn mạnh, những thành tựu đã đạt được là kết quả của sự chung tay, đồng lòng từ cộng đồng, chính quyền các cấp, các nhà nghiên cứu, và đặc biệt là tinh thần hợp tác quốc tế giữa các quốc gia cùng chia sẻ di sản.
Theo Chủ tịch HĐND phường Long Biên Nguyễn Mạnh Hà, đối với người dân Long Biên, nghi thức kéo co ngồi không chỉ là trò chơi dân gian, mà là nghi lễ tín ngưỡng thiêng liêng, gắn liền với Đức Thánh Huyền Thiên Trấn Vũ và Đức Thánh Linh Lang Đại vương, phản ánh khát vọng của cư dân vùng châu thổ sông Hồng trong việc chống lũ, trị thủy, cầu cho Quốc thái dân an, mùa màng tươi tốt.
Chủ tịch HĐND phường Long Biên Nguyễn Mạnh Hà phát biểu tại hội thảo
Tiếng hò "kéo co" vang lên trong mỗi mùa lễ hội không chỉ là âm thanh của một cuộc thi tài, mà còn là tiếng vọng của tinh thần đoàn kết, của sức mạnh cộng đồng, của khát vọng vươn lên làm chủ thiên nhiên và xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc...
Kể từ khi được UNESCO ghi danh năm 2015, với sự quan tâm của thành phố, quận Long Biên trước đây cùng sự đồng lòng của cộng đồng dân cư, chính quyền địa phương đã thực hiện nhiều biện pháp để bảo tồn và phát huy giá trị di sản, như: tổ chức phục dựng nghi thức kéo co trong các mùa lễ hội truyền thống; tuyên truyền, giới thiệu giá trị di sản qua các chương trình văn hóa, truyền thông; phối hợp nghiên cứu, lập hồ sơ khoa học, đào tạo thế hệ trẻ; và quan trọng nhất là giữ gìn không gian văn hóa, cảnh quan, di tích gắn liền với di sản, đặc biệt là quần thể đền Trấn Vũ - chùa Cự Linh - đình Ngọc Trì.
Tại hội thảo, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam, TS. Lê Thị Minh Lý đã chia sẻ những thành tựu ấn tượng trong công tác bảo vệ và phát huy di sản kéo co của Việt Nam 10 năm qua.
Cộng đồng di sản kéo co Việt Nam ngày một phát triển, lớn mạnh, lan tỏa giá trị, thương hiệu và những ý nghĩa tích cực trong cuộc sống. Cộng đồng kéo co ngồi ở Thạch Bàn, Long Biên Hà Nội thực sự đã trở thành trung tâm của sự kết nối thành công cộng đồng kéo co trong nước và quốc tế.
Sự ra đời của Câu lạc bộ Mạng lưới cộng đồng di sản kéo co Việt Nam là ví dụ điển hình cho sự kết nối bền vững của kéo co Việt Nam; phản ánh tinh thần của Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, đó là thúc đẩy tôn trọng đa dạng văn hóa, tăng cường đối thoại giữa các cộng đồng và bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể như một nền tảng cho hòa bình và phát triển bền vững.
Ông Park Woenmo, chuyên gia di sản văn hóa phi vật thể Châu Á - Thái Bình Dương góp ý tại hội thảo
Ông Park Woenmo, chuyên gia di sản văn hóa phi vật thể Châu Á - Thái Bình Dương chia sẻ hành trình hợp tác quốc tế đưa đến thành công của việc ghi danh chung năm 2015.
Ông nhấn mạnh, nếu "kết nối" là từ khóa thành công của các cộng đồng kéo co thuộc 4 quốc gia trong 10 năm qua thì các chuyên gia và cộng đồng kéo co Hàn Quốc đã đóng vai trò quan trọng, nòng cốt trong suốt quá trình từ nghiên cứu xây dựng hồ sơ đến việc phát triển mối quan hệ quốc tế thông qua các hoạt động thực hành diễn ra hàng năm.
"Việc ghi danh chung Kéo co không chỉ bảo vệ và phát huy giá trị di sản mà còn thiết lập mô hình hợp tác quốc tế dựa trên cộng đồng, vừa tôn trọng đặc thù địa phương, vừa thúc đẩy học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm giữa các quốc gia", ông Park Woenmo khẳng định.
Tại hội thảo, các đại biểu cũng chia sẻ kinh nghiệm về bảo vệ, phát huy giá trị của kéo co tại các địa phương.
Ngày 16/11, các cộng đồng kéo co trong và ngoài nước sẽ trình diễn kéo co tại địa bàn phường Long Biên.
