'Một thập kỷ bảo vệ và phát huy nghi lễ và trò chơi kéo co': Nhiều bài học quý

Hành trình 10 năm bảo tồn và phát huy giá trị di sản nghi lễ và trò chơi kéo co

Ngày 2/12/2015, tại Phiên họp lần thứ 10 của Ủy ban Liên Chính phủ về Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO, tổ chức tại Windhoek (Namibia). Theo đó, nghi lễ và trò chơi kéo co ở 4 quốc gia gồm: Việt Nam, Campuchia, Hàn Quốc và Philippines đã chính thức được ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Nhìn lại một thập kỷ bảo vệ và phát huy di sản nghi lễ và trò chơi kéo co, chiều 15/11, Sở VH-TT Hà Nội tổ chức hội thảo “Một thập kỷ bảo vệ và phát huy nghi lễ và trò chơi kéo co”. Đây là dịp để trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, đánh giá những kết quả đạt được, khó khăn, thách thức, và định hướng cho sự hợp tác trong giai đoạn mới.

Bà Lê Thị Ánh Mai, Phó giám đốc Sở VH-TT Hà Nội phát biểu khai mạc hội thảo.

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Lê Thị Ánh Mai, Phó giám đốc Sở VH-TT Hà Nội cho biết: “Sau 10 năm được ghi danh, các cộng đồng thực hành di sản nghi lễ và trò chơi kéo co tại Hà Nội cũng như cộng đồng thực hành kéo co tại các tỉnh Bắc Ninh, Phú Thọ, Lào Cai, Hưng Yên, Ninh Bình... không ngừng bảo vệ, phát huy và lan tỏa giá trị di sản. Di sản được tổ chức thực hành, giới thiệu, quảng bá thường xuyên trong cộng đồng; hoạt động truyền dạy cho thế hệ trẻ được quan tâm, chú trọng; nhiều địa phương đã chủ động kết nối, giao lưu giữa các cộng đồng kéo co trong nước tạo nên mạng lưới di sản sống. Đặc biệt, Việt Nam đã nhận diện và ghi nhận thêm bốn cộng đồng mới đang thực hành di sản nghi lễ và trò chơi kéo co, góp phần làm phong phú thêm bức tranh di sản quốc gia”.

Nghi lễ và trò chơi kéo co là thực hành văn hóa có ở nhiều nơi trên thế giới. Ở châu Á, đặc biệt là ở các vùng văn minh nông nghiệp có lịch sử lâu đời như Đông Bắc và Đông Nam Á, kéo co thường diễn ra vào mùa xuân, thời điểm khởi đầu cho một chu kỳ canh tác mới.

Việc thực hành nghi lễ và trò chơi kéo co ngồi tại đền Trấn Vũ, phường Long Biên, Hà Nội là niềm tự hào của người dân địa phương.

Tại Việt Nam, các địa phương có nghi lễ và trò chơi kéo co tham gia hồ sơ di sản được ghi danh năm 2015 gồm các tỉnh: Lào Cai, Vĩnh Phúc (nay là Phú Thọ), Bắc Ninh và Tp. Hà Nội. Nghi lễ và trò chơi kéo co chủ yếu tập trung ở các cộng đồng người Việt ở đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ, và các dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc như người Tày, Thái, Giáy...

Sau 10 năm được ghi danh, số lượng các cộng đồng thực hành di sản kéo co ngày càng gia tăng, từ 6 cộng đồng tham gia hồ sơ ghi danh UNESCO năm 2015, cho đến nay ở Việt Nam đã có thêm 4 cộng đồng tham gia vào mạng lưới cộng đồng di sản kéo co. Dù đã tham gia hồ sơ ghi danh của UNESCO hay chưa, các cộng đồng kéo co tại Việt Nam đã và đang tích cực tham gia kết nối, giao lưu học hỏi trong và ngoài nước.

Cho đến nay ở Việt Nam đã có 10 cộng đồng tham gia vào mạng lưới cộng đồng di sản kéo co.

Nhiều bài học quý để bảo vệ, phát huy giá trị di sản kéo co

Nghi lễ và trò chơi kéo co ngày càng nhận được sự quan tâm của cộng đồng, số người thực hành di sản tăng lên, các hoạt động giao lưu được đẩy mạnh. Tại Hội thảo quốc tế “Một thập kỷ bảo vệ và phát huy nghi lễ và trò chơi kéo co”, nhiều kinh nghiệm trong bảo vệ di sản kéo co của những quốc gia có thực hành di sản được chia sẻ, góp phần chung tay bảo vệ, phát huy giá trị di sản quý.

TS. Lê Thị Minh Lý, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam chia sẻ: “Di sản kéo co là một trong những bài học thành công của việc bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể với sự tham gia hiểu biết và tự chủ của cộng đồng. Trong 10 năm qua cộng đồng di sản kéo co Việt Nam ngày một phát triển, lớn mạnh, lan tỏa giá trị, thương hiệu và những ý nghĩa tích cực trong cuộc sống. Cộng đồng kéo co ngồi ở Thạch Bàn, Long Biên, Hà Nội thực sự đã trở thành trung tâm của sự kết nối thành công cộng đồng kéo co trong nước và quốc tế. Sự ra đời của Câu lạc bộ Mạng lưới cộng đồng di sản kéo co Việt Nam là ví dụ điển hình cho sự kết nối và bền vững của kéo co Việt Nam”.

TS. Lê Thị Minh Lý, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam chia sẻ tại hội thảo.

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia, nhà quản lý, thực hành di sản, đại diện các cộng đồng kéo co Hàn Quốc, Campuchia và đại diện các cộng đồng kéo co ở các tỉnh, thành phố Việt Nam đã trao đổi về các vấn đề như: Vai trò của cộng đồng trong bảo vệ, phát huy giá trị di sản; chính sách để tạo điều kiện cho cộng đồng bảo vệ, phát huy giá trị di sản; những thách thức trong bảo vệ giá trị di sản hiện nay; việc nhận diện những giá trị di sản; hợp tác giữa các cộng đồng kéo co…

Ông Gu Eun-mo, Chủ tịch Hội Bảo tồn kéo co Gijisi, Hàn Quốc chia sẻ: “Sau khi được ghi danh, Hội Bảo tồn kéo co Gijisi đã tập trung năng lực để hỗ trợ các hoạt động của liên minh các tổ chức truyền dạy kéo co truyền thống Hàn Quốc. 19 liên minh thành lập nhận được hỗ trợ từ Cục Di sản văn hóa sau khi ghi danh, đã tích cực triển khai các hoạt động như tổ chức biểu diễn, hội thảo nâng cao năng lực, xuất bản báo cáo khảo sát, phát triển chương trình giáo dục, và giao lưu quốc tế với Việt Nam. Hoạt động của liên minh này đã mang lại tác động tích cực, không tập trung vào một cộng đồng cụ thể, đồng thời giúp thực hiện hiệu quả hơn sự hỗ trợ của Cục Di sản văn hóa và nâng cao năng lực các cộng đồng truyền dạy”.

Toàn cảnh hội thảo.

Hội thảo là diễn đàn giao lưu và trao đổi học thuật quốc tế, quy tụ hơn 250 đại biểu, đại diện cho cơ quan, tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước (Hàn Quốc, Campuchia), các nhà quản lý, nghiên cứu, chuyên gia và cộng đồng nắm giữ thực hành nghi lễ và trò chơi kéo co đến từ nhiều địa phương: Hà Nội, Bắc Ninh, Lào Cai, Phú Thọ, Hưng Yên, Ninh Bình,... Ngoài ra còn có sự hiện diện của đại diện các tổ chức quốc tế, đại sứ quán Campuchia, Hàn Quốc, Philippines, các viện nghiên cứu, trường đại học,...

Hội thảo là cơ hội để nhìn lại quá trình một thập kỷ gìn giữ, trao truyền và phát huy giá trị di sản, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm trong hợp tác, sáng tạo văn hóa và trách nhiệm chung trong bảo vệ di sản đa quốc gia. Đây cũng là cơ hội để các đại diện cộng đồng thực hành di sản Việt Nam chia sẻ những kinh nghiệm, nhận diện các thách thức và đề ra định hướng phát huy giá trị di sản trong đời sống đương đại, từ việc duy trì nghi lễ tại đình, đền, miếu đến việc lồng ghép vào hoạt động giáo dục, du lịch và giao lưu văn hóa.

Cùng với đó, sự kết nối quốc tế giữa Việt Nam với Hàn Quốc, Campuchia và Philippines đã mở ra một không gian giao lưu văn hóa rộng mở, kết nối giữa các cộng đồng, tôn vinh, đa dạng bản sắc văn hóa, củng cố tình hữu nghị giữa các dân tộc, vun đắp hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững trong khu vực.

Thư Vũ/VOV.VN