Mua bán bằng miệng biến thành vụ tranh chấp lớn

Vụ án là lời cảnh tỉnh cho nhiều người trong giao dịch dân sự. Ảnh minh họa

Theo hồ sơ vụ án, bà Đ.T.D, phường Phan Thiết (Lâm Đồng), chuyên thu mua hải sản để bán lại cho tiểu thương, trong đó có bà D.T.T.T. Từ năm 2003 - 2017, hai bên có mua bán hàng hóa thường xuyên theo cách: khi cần hàng, bà T gọi điện cho bà D gửi hàng bằng ô tô khách. Sau khi nhận hàng, bà T thanh toán cho bà D theo hình thức “gối đầu” (tức lấy lô hàng sau để thanh toán lô hàng trước).

Suốt nhiều năm giao dịch, hai bên không ký hợp đồng, không lập hóa đơn mà chỉ ghi chép vào sổ. Mỗi khi chốt nợ, bà D lại bỏ giấy tờ ghi nợ cũ. Theo bà D, tổng cộng bà T nợ bà từ năm 2003 - 2014 là 3,4 tỷ đồng nhưng không còn chứng từ chứng minh vì tất cả đã bị hủy bỏ sau khi chốt nợ vào ngày 29/11/2016.

Ngoài khoản nợ này, bà D khẳng định, trong năm 2015, bà T nợ tổng số tiền hơn 1,4 tỷ đồng; năm 2016 nợ hơn 610 triệu đồng; năm 2017 nợ hơn 684 triệu đồng (đã trả 49,5 triệu đồng). Vì số nợ lớn, nên bà T đã thế chấp cho bà D một giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số BX 073498 mang tên bà T. Trải qua nhiều năm không đòi được nợ, nên bà D khởi kiện ra tòa án yêu cầu bà T phải trả cho bà hơn 6,1 tỷ đồng.

Ngày 9/4/2025, Tòa án nhân dân huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận (cũ) đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm. Bà T thừa nhận có mua bán hải sản với bà D nhưng phủ nhận khoản nợ hơn 6,1 tỷ đồng. Bà T cho rằng, chỉ còn nợ bà D hơn 288 triệu đồng sau khi đã nhiều lần thanh toán theo hình thức “gối đầu”.

Về tờ giấy ghi số tiền hơn 5,3 tỷ đồng lập ngày 29/11/2016, bà T xác nhận chữ viết và chữ ký là của mình nhưng giải thích đây là giấy viết giùm theo đề nghị của bà D để “nói chuyện với chồng”, chứ không phải giấy xác nhận nợ. Hội đồng xét xử xử sơ thẩm tuyên chấp nhận một phần yêu cầu của bà D. Cụ thể, xác định bà T còn nợ bà D hơn 299 triệu đồng; buộc bà D phải trả lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà T.

Bà D kháng cáo lên cấp phúc thẩm. Ngày 10/11/2025, Tòa án nhân dân tỉnh xét xử phúc thẩm vụ án. Hội đồng xét xử xem xét toàn diện chứng cứ, sổ sách ghi chép của nguyên đơn và tài liệu phía bị đơn. Dù việc ghi chép của bà D chưa rõ ràng, không liên tục, nhưng có nhiều căn cứ thể hiện bà T đã thừa nhận nợ, trong đó có file ghi âm và chính tài liệu bà T nộp xác định số nợ cuối năm 2014 là hơn 1,8 tỷ đồng. Việc bà T giao giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà D được tòa xác định là để làm tin trong quan hệ vay nợ.

Hội đồng xét xử phúc thẩm nhận định, lời khai và chứng cứ của bị đơn thể hiện có quan hệ mua bán thực tế, phát sinh nợ và việc bị đơn thừa nhận nợ là cơ sở quan trọng. Tuy nhiên, do nguyên đơn không chứng minh được toàn bộ khoản nợ như đơn khởi kiện nên chỉ được chấp nhận phần nợ có căn cứ. Tòa phúc thẩm tuyên sửa án sơ thẩm, buộc bà T trả hơn 2,1 tỷ đồng cho bà D, trong đó hơn 1,8 tỷ đồng theo tài liệu do bị đơn cung cấp và hơn 299 triệu đồng là khoản nợ năm 2017. Yêu cầu đòi lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bà T chỉ được xem xét sau khi nghĩa vụ trả nợ hoàn tất.

Kết thúc phiên tòa, Thẩm phán Phạm Thái Bình - Chủ tọa phiên tòa lưu ý: Vụ án là lời cảnh báo rõ rệt đối với các tiểu thương và người kinh doanh trong hoạt động mua bán hàng ngày. Khi giao dịch dân sự không được thiết lập bằng hợp đồng, hóa đơn, chứng từ đầy đủ, mọi thỏa thuận miệng đều có thể biến thành tranh chấp lớn. Chỉ một câu xác nhận nợ cũng đủ trở thành chứng cứ ràng buộc trách nhiệm pháp lý và buộc một bên phải thực hiện nghĩa vụ của mình.

Ngàn Sâu .