Mùa vàng ở thung lũng Măng Ri

Bức tranh làng sống động

Măng Ri (huyện Tu Mơ Rông, Kon Tum) thường được mệnh danh là “xứ sương mù” ở Bắc Tây Nguyên bởi khí hậu nơi đây quanh năm mát mẻ. Ngày nay Măng Ri còn là “thủ phủ” của các loại dược liệu và là “vựa lúa” của vùng đất dưới chân núi Ngọc Linh hùng vĩ.

Những cô thôn nữ trong mùa vàng ở Măng Ri

Cuối tháng 10, lúa chín đều ở Măng Ri. Các cô thôn nữ ở đây trở thành nhân vật chính trong bức tranh mùa vàng trên những ô ruộng bậc thang uốn lượn giữa mênh mông núi rừng.

Khi ngắm bức tranh ấy, mọi người liên tưởng ngay đến vùng núi Tây Bắc với những ruộng bậc thang hùng vĩ. Nhưng đây là Măng Ri, một thung lũng đang vàng rực sắc lúa chín trên miền cao nguyên Trung phần.

Lúc này, thời tiết đang chuẩn bị giao mùa, cũng là mùa thu hoạch lúa của bà con Xê Đăng. Những ô ruộng bậc thang nằm vắt ngang các sườn đồi đẹp đến xao xuyến, cộng thêm nắng hanh vàng trên những cánh đồng làm rực lên sắc vàng giữa thiên nhiên vô cùng ấn tượng.

Xã Măng Ri có 6 thôn làng với gần 100% dân số là đồng bào dân tộc Xơ Đăng. Người Xơ Đăng ở Măng Ri biết làm ruộng bậc thang để tận dụng nguồn nước mạch từ núi chảy ra. Chính vì vậy, bà con chủ động được nguồn lương thực tại chỗ phục vụ cho đời sống, không phải lo “cái đói giáp hạt”. Hầu hết các hộ gia đình trên địa bàn xã Măng Ri đều có diện tích lúa nước để canh tác, mang lại nguồn lương thực ổn định.

Ruộng lúa ở thung lũng Măng Ri có vài điểm khác biệt so với ruộng lúa ở Tây Bắc, do kết cấu địa hình ở Tây Nguyên thoải hơn, tầng lúa có đủ những đường cong khác nhau, tùy thuộc vào địa hình. Nhìn từ trên cao, những lối đi nhỏ nằm đối xứng hai bên ruộng bậc thang nổi bật như những đường gân của chiếc lá.

Ông Y Cương Niê, người dân buôn Húk B, cho biết: “Ở đây, bà con mỗi năm thường làm 2 vụ lúa nước trên ruộng bậc thang. Buôn tôi thường tập trung cấy lúa ngay khi mùa mưa bắt đầu, lúc các con suối đã có nước dẫn về ruộng”.

Ruộng bậc thang ở các địa phương trên Tây Nguyên bắt đầu hình thành cách đây hơn 20 năm, do bà con dân tộc Mông, Tày, Nùng di cư từ các tỉnh miền núi phía Bắc vào khai hoang, cải tạo những quả đồi dốc thành những thửa ruộng bậc thang đẹp mắt, mở rộng diện tích sản xuất lúa nước. Dần dần, các dân tộc bản địa học hỏi, cải tạo đất đồi thành ruộng bậc thang ngày càng nhiều.

Xê Đăng ấm no

Nhìn cánh đồng vàng ươm, trải dài, bông lúa trĩu nặng cúi đầu xếp lớp trên chân ruộng bậc thang vàng lên dưới nắng chiều dưới chân núi Ngọc Linh, lòng người như dịu lại. Những mái nhà của đồng bào nằm giữa những vạt vàng và ngọn đồi xanh rì phía xa, khi hoàng hôn dần buông phủ xuống, khói bếp bắt đầu bay lên, báo hiệu bữa cơm chiều trong quây quần ấm áp.

Măng Ri có vẻ đẹp khó cưỡng với ruộng bậc thang và những ngôi nhà sàn giống nhau

Ông Nguyễn Bá Thành, Chủ tịch xã Măng Ri, huyện Tu Mơ Rông nói: “Nhắc đến Măng Ri, rất nhiều người biết tiếng. Bởi nơi đây không chỉ nổi tiếng với cây dược liệu quý, sâm Ngọc Linh, mà còn là mảnh đất có bề dày truyền thống cách mạng - là Khu căn cứ Tỉnh ủy Kon Tum trong kháng chiến chống Mỹ”.

Cuộc sống của đồng bào Xê Đăng ở chiến khu xưa từng có thời gian vô cùng khó khăn khi giao thông cách trở, địa hình xa cách. Nhưng giờ đây, nơi này đã thay da đổi thịt. Ông Nguyễn Bá Thành cho biết thêm: “Bà con Măng Ri đã biết làm ruộng bậc thang nhằm tận dụng nguồn nước mạch từ núi chảy ra để canh tác lúa 2 vụ. Đây cũng được xem là ‘vựa lúa’ lớn nhất ở huyện Tu Mơ Rông”.

Những ngày này, dân làng nô nức ra đồng gặt lúa, tiếng cười nói vang dậy khắp sườn đồi. Sắc vàng lúa chín, hòa cùng màu xanh thẫm của núi rừng Tây Nguyên giữa tiết trời se lạnh càng điểm tô cho Măng Ri vẻ đẹp thơ mộng, đắm say lòng người. Nhiều người tìm đến Măng Ri bởi lời mời gọi của thung lũng vàng làm thôi thúc những bước chân đi...

Ấn tượng ở trong thung lũng này là ngôi làng Pu Tá, đang được chính quyền địa phương huyện Tu Mơ Rông xây dựng để trở thành điểm du lịch cộng đồng. Bởi, ngôi làng vẫn giữ được nguyên nét mộc mạc, nguyên sơ mang đặc trưng kiến trúc cổ của người Xơ Đăng.

Với sự cởi mở, hồn hậu của bà con nơi đây, du khách có thể hòa mình vào những lễ hội, những điệu xoang, những giai điệu dân ca... theo phong tục truyền thống của họ.

Theo ông Vương Văn Mười, Phó Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông, theo định hướng của huyện, thời gian tới sẽ tập trung phát triển Măng Ri theo hai hướng du lịch và cây cà-phê xứ lạnh, cây dược liệu.

Già làng A Nít năm nay đã bước qua tuổi 70, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Măng Ri, vui vẻ nói: “Mùa này đang là mùa thu hoạch, mùa ấm no đang về trên những rẻo cao Tây Nguyên, để chuẩn bị cho một cái Tết ấm áp, đủ đầy”.

Đinh Dũng - Minh Ngọc