Mùa xuân còn mãi

Bài 2:
NGHỀ THẦM LẶNG, GIẤU MÌNH

BPO - “Tư Cang, Phó Chính ủy tình báo Miền, người trắng trắng, cao cao, có đặc điểm bắn súng bằng hai tay rất giỏi, yêu thích văn nghệ. Quê quán: Chưa xác định. Gia đình: Chưa xác định”. Đó là đôi dòng phác họa về nhà tình báo Tư Cang trong danh sách các cán bộ cộng sản quan trọng mà Mỹ - ngụy cất công điều tra, theo dõi.

Câu chuyện của nhà tình báo Tư Cang (tên thật là Nguyễn Văn Tàu), Đại tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, đã bắt đầu như vậy. Ở tuổi 97 nhưng ông vẫn còn khỏe mạnh và minh mẫn. Câu chuyện ông kể mang đến cho chúng tôi vài nét chấm phá về công tác tình báo và người tình báo cách mạng.

Sống chết trong gang tấc

Năm 1962, Đại tá tình báo Tư Cang nhận nhiệm vụ làm Cụm trưởng Cụm tình báo H.63, là mạng lưới tình báo hậu thuẫn cho hoạt động của điệp viên Phạm Xuân Ẩn đang được cắm sâu trong lòng địch. Lúc này ông 34 tuổi, đã 17 năm tham gia cách mạng - kể từ mốc thời gian đầu năm 1945, gia nhập Đội Thanh niên tiền phong xã Long Phước (Bà Rịa - Vũng Tàu).

Đại tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Văn Tàu nhấn mạnh: Thắng lợi của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử năm 1975 có sự đóng góp rất quan trọng của công tác tình báo - Ảnh: Như Nam

Ông nói ông không chọn nghề tình báo mà do tổ chức phân công, bởi ông giỏi ngoại ngữ. Đó là một lợi thế vô cùng lớn, nhưng phẩm chất cần phải có ở một người tình báo chính là tuyệt đối trung thành với Tổ quốc. Chính vì điều đó mà 13 năm ròng rã, từ năm 1962-1975, hoạt động giữa muôn trùng hiểm nguy, nhưng lưới tình báo H.63 vẫn được giữ vững không đứt, điệp viên Phạm Xuân Ẩn được bảo vệ an toàn cho đến ngày giải phóng. Điều mà ông Tư Cang tự hào chính là tấm lòng trung trinh với cách mạng của những người đồng đội trong cụm. Lưới tình báo H.63 có 27 người hy sinh, 12 người bị thương tật nhưng không một cán bộ tình báo nào của cụm chiêu hồi hoặc khai báo khi sa vào tay giặc.

Trong câu chuyện với ông nơi căn nhà nhỏ ở con hẻm quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh, ông không nói về mình, mà nhắc nhiều đến những người đồng chí trong cụm, nhắc về những cấp dưới kiên trung, dũng cảm, theo cách gọi rặt chất Nam Bộ của ông là “lính tao”. Đó là Tám Thảo, Tư Lâm, Hai Thương, Tám Kiên...

“Lính tao tao biết, không bao giờ dẫn về bắt thủ trưởng. Dù có bị tra tấn đến chết thì chỉ chết chứ không khai báo, không dẫn về”. Đó là câu khẳng định chắc nịch mà ông đã nói với bà Tám Kiên sau đợt 1 trận Mậu Thân 1968 khi bà hớt hải chạy về báo tin: “Tư Lâm bị bắt tại Hóc Môn rồi anh Tư. Em quay lại thấy tra tấn tại chỗ dữ lắm, có thể lát nữa dẫn về bắt anh Tư…”.

Với niềm tin sắt son vào cấp dưới mà đó là lần duy nhất ông không tuân thủ nguyên tắc bí mật trong hoạt động tình báo. Bởi lẽ khi một người bị bắt thì bắt buộc những người còn lại phải di chuyển, tránh bị lộ. Tuy nhiên, ông gọi bà Tám Kiên đi để bảo vệ đường dây mật đã thiết lập. “Còn anh, anh mang 2 trái lựu đạn để đợi. Nếu nó dẫn về thì một trái dành cho nó, trái còn lại anh vụt vô lính, anh hy sinh tại đây. Đường dây mật phải giữ” - ông Tư nhắc lại những lời mình đã nói với bà Tám Kiên năm 1968.

Chính vì nguyên tắc bí mật tuyệt đối mà suốt 13 năm (1962-1975), dù cùng ở nội thành Sài Gòn nhưng ông không có bất kỳ mối liên lạc nào với vợ con. Có những lúc đi ngang con hẻm dẫn vào nhà, trái tim ông rất muốn quẹo vào nhưng lý trí đã dẫn ông đi thẳng. “Nguyên tắc cao nhất của tình báo là bí mật. Phải giấu nhẹm bản thân, gia đình gì cũng cắt hết thì mới tồn tại, chứ cứ vương vấn thì địch sẽ phát hiện ra” - ông giải thích một cách bình thản về những hy sinh thầm lặng cũng như sự can trường của những nhà tình báo.

Chính vì vậy mà thông tin về ông trong hồ sơ lưu của chính quyền Sài Gòn, phần gia đình để trống thông tin, ngoài 3 chữ: chưa xác định.

Kiến tạo chiến công

Thắng lợi của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử năm 1975 bắt nguồn từ nhiều yếu tố, trong đó có sự đóng góp rất quan trọng của công tác tình báo.

Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Văn Tàu, nguyên Cụm trưởng Cụm tình báo H.63 kể: Trung ương muốn đánh vào Sài Gòn phải hỏi qua tình báo. Tình báo cung cấp thông tin Mỹ không thể trở lại nữa. Điệp viên Phạm Xuân Ẩn viết giấy nhận định như vậy. Nhưng quan trọng nhất là hạ sĩ Nguyễn Văn Minh đã sao chụp được thư của Tổng thống Hoa Kỳ Gerald Ford gửi cho Nguyễn Văn Thiệu, khẳng định quân Mỹ không trở lại.

Chính từ nguồn thông tin cực kỳ giá trị này, cùng với diễn biến trên chiến trường có lợi cho ta, Bộ Chính trị đã hạ quyết tâm sớm giải phóng Sài Gòn trước mùa mưa năm 1975.

Nguyễn Văn Minh là ai?

“Nguyễn Văn Minh - người khiến CIA kinh ngạc!” là tiêu đề bài viết trên Báo Quân đội nhân dân năm 2015. Bài báo nêu rõ: Năm 2006, tại Mỹ diễn ra hội thảo quốc tế về “Tình báo trong chiến tranh Việt Nam”, do Trung tâm Việt Nam, thuộc Đại học Công nghệ Texas cùng Trung tâm Nghiên cứu tình báo thuộc CIA phối hợp tổ chức. Một cựu nhân viên CIA đã nhận định: “Đúng là phải có một điệp viên cộng sản từng nằm ngay trong lòng Bộ Tổng Tham mưu (ngụy). Dường như không phải là sĩ quan cao cấp, không phải là tùy tùng thân cận của Tổng thống Thiệu, song chắc chắn nhân vật này đã gửi ra Bộ Chính trị Bắc Việt nhiều tin tình báo chiến lược”.

Đại tá tình báo, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Văn Minh, người đã có hơn 20 năm sống trong lòng địch - Ảnh từ nguồn internet

Thông tin đó, về sau đã được giải mật. Đó là điệp viên mang bí số H3 của Phòng Tình báo B2, với hơn 20 năm sống trong lòng địch, 16 năm sống trong sào huyệt của Quân đội Việt Nam Cộng hòa: Đại tá tình báo, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Văn Minh.

Chính những thông tin tình báo của Đại tá Nguyễn Văn Minh - lúc đó là nhân viên văn thư bảo mật của Đại tướng Cao Văn Viên, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Sài Gòn chuyển về đã giúp Đảng và Bộ Chỉ huy chiến dịch có những quyết định quan trọng.

Những bài học để lại

“Nhiệm vụ trinh sát kỹ thuật, tìm hiểu kẻ thù qua những chiếc máy thông tin, bộ đàm PRC25, PRCB7, PRC9 bằng tín hiệu để biết những trận bom B52, những trận càn hành quân, những chốt phục kích của kẻ thù vào ban đêm để đưa thư từ, dẫn đường cho đoàn cán bộ đi qua”.

Đó là nhiệm vụ mà Trung tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Minh Tâm (Sáu Tâm) được giao khi tham gia cụm tình báo H.67. Với chiếc máy PRC25, trước 12 giờ đêm hằng ngày, ông có thể biết được ngày hôm sau địch sẽ càn quét ở đâu để đơn vị có kế hoạch ứng phó. Gần 10 năm tham gia hoạt động trong Cụm tình báo chiến lược H.67, ông và đồng đội đã góp phần bảo vệ an toàn tuyệt đối cho các căn cứ và chiến sĩ tình báo bí mật từ Sài Gòn ra và vào Bộ Tư lệnh Miền, Trung ương Cục miền Nam.

Đài trưởng Sáu Tâm sử dụng máy PRC25 trong Chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972 - Ảnh do nhân vật cung cấp

Hoạt động tình báo, ông cho biết phải luôn rèn luyện theo những lời Bác Hồ đã dặn: “Tình báo là tai mắt của cách mạng. Tai phải tỏ, mắt phải tinh thì mới đưa ra hành động chính xác”. Nhưng hành động chính xác mà thiếu sự khôn khéo, bí mật thì mình cũng chết.

Trung tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Minh Tâm luôn ghi nhớ điều quan trọng nhất của người làm công tác tình báo là trung thành vô hạn

Trung tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Minh Tâm nhấn mạnh: “Làm công tác tình báo thì phải biết trước địch. Tình báo phải giỏi để biết được địch và để địch không biết ta. Đã biết địch thì trăm trận đều thắng. Chính vì vậy, nói riêng Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, vận dụng tình báo chiến lược của Trung ương chỉ đạo cho Phòng Tình báo Miền đã hoàn thành một cách xuất sắc. Từ khâu Trung ương lãnh đạo, khâu thực hiện đến khâu bên trong nội đô cũng hoàn thành xuất sắc”.

“Để trở thành một người tình báo, đòi hỏi nhiều tố chất lắm. Hoạt động phải đảm bảo yếu tố bí mật, bất ngờ, khôn khéo, cẩn trọng, đặc biệt là không được ba hoa, không được khoe khoang, không được mất cảnh giác… nhưng quan trọng nhất vẫn là trung thành vô hạn”.

Đại tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Văn Tàu và Trung tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Minh Tâm chụp hình lưu niệm sau buổi nói chuyện truyền thống tại Trường cao đẳng Hậu cần 2, ngày 16-3-2025 - Ảnh: Như Nam

Với đặc điểm “Sơ suất 1 chút thôi là mất mạng, mất đồng đội và thậm chí là mất cả một đường dây tình báo” nên Trung tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Minh Tâm cho rằng công tác tình báo là nghề dân vận. “Phải xây dựng trận địa lòng dân. Mình có được như hôm nay là nhờ quần chúng che chở, giúp đỡ. Như trường hợp đồng chí Tư Cang, nếu không hoạt bát, cư xử đúng mực, ăn nói lễ phép, thì gia đình bà Tám Thảo không chứa trong nhà. Chỉ cần địch phát hiện có một Việt cộng nằm vùng trong nhà thôi là cả sự nghiệp tiêu tan. Họ quý như thế nào họ mới chứa như vậy! Trận địa lòng dân ngày trước lớn lắm. Dân thương và quý lắm, sẵn sàng nhịn ăn để cho bộ đội được no”.

Chính vì giành được lòng dân mà chúng ta đã chuyển thành sức mạnh trên tất cả trận địa. Và con đường dẫn đến ngày toàn thắng không thể thiếu con đường của thế trận lòng dân.

Nam Phương