Mục sở thị quy trình làm ra tấm lụa Nha Xá nổi tiếng
Trải qua hơn 700 năm lịch sử với bao thăng trầm, đến nay, làng lụa Nha Xá (xã Mộc Nam, thị xã Duy Tiên) vẫn được biết đến là một trong những làng lụa đẹp nhất Đất Bắc. Hãy cùng khám phá quy trình làm ra tấm lụa qua đôi bàn tay khéo léo của các người thợ Nha Xá.
Clip quy trình dệt lụa Nha Xá tại xã Mộc Nam, thị xã Duy Tiên.
Bước chân đến làng lụa Nha Xá, điều ấn tượng đầu tiên là âm thanh máy dệt rộn ràng và hình ảnh của những người thợ tỉ mỉ. Quy trình sản xuất ra tấm lụa của người Nha Xá vẫn lưu giữ được các nét truyền thống từ xa xưa, đồng thời cũng đã có những phương thức cải tiến để bắt kịp với xu hướng của thời đại.
Trước đây, người làng nghề dệt lụa Nha Xá, chủ động nguồn nguyên liệu tơ từ việc nuôi tằm, kéo kén. Ngày nay, công đoạn này không còn nữa do việc trồng dâu nuôi tằm không hiệu quả, nguồn tơ được chủ động nhập về theo nhu cầu sản xuất.
Sau khi tơ được nhập về, những sợi tơ dài được truốt thẳng, cho vào guồng quay để kéo ra các lõi nhỏ. Mặc dù có máy móc, thiết bị hỗ trợ nhưng những người thợ vẫn phải hết sức cẩn thận và khéo léo để đảm bảo không xảy ra vấn đề về tơ.
Tiếp theo người thợ luồn tơ, quay tơ để tạo ra một sợi tơ bền chắc. Để tạo ra một tấm lụa 1m6 người thợ dệt phải luồn tới 7200 sợi tơ trong khoảng thời gian là 10 giờ đồng hồ liên tục, điều này đòi hỏi người thợ phải hết sức tỉ mỉ và kiên nhẫn.
Bước dệt là khâu quan trọng quyết định chất lượng của thước lụa. Đây là giai đoạn ghép nối những sợi tơ thành tấm lụa. Mật độ các sợi tơ dày mỏng cũng khiến tấm lụa có độ dày mỏng và chất lượng khác nhau.
Trong thời điểm hiện tại, người dân Nha Xá thường sử dụng 2 loại máy để dệt: máy dệt cải tiến và máy dệt tự động. Máy dệt cải tiến được chạy bằng điện, nhưng vẫn theo cách dệt truyền thống, khác biệt với máy dệt gỗ truyền thống là 1 người dệt có thể chạy cùng lúc từ 4-5 máy. Máy dệt tự động tạo ra được năng suất tốt hơn, máy được lập trình sẵn các khuôn hoa văn sáng tạo hấp dẫn nhiều đối tượng khách hàng.
Vải lụa tơ tằm tự nhiên sau khi dệt có màu trắng sữa của sợi tơ. Để có màu sắc đẹp và đa dạng, tiếp đến là công đoạn nhuộm màu. Trước khi đưa đi nhuộm màu, các tấm lụa phải được đun sôi trong thùng sau đó là giặt để đảm bảo loại bỏ các tạp chất.
Ngày nay với công nghệ nhuộm màu tổng hợp đem lại cho lụa những màu sắc, hoa văn đa dạng. Chất nhuộm tổng hợp có màu sắc nổi bật, sáng hơn hẳn nên được người tiêu dùng ưa thích.
Tại công đoạn này người thợ phải thường xuyên kiểm tra, tăng giảm phẩm màu để có thể bảo đảm màu sắc đúng như ý muốn.Công việc này đòi hỏi phải có nhiều sức khỏe nên người làm công đoạn nhuộm chủ yếu là nam giới.
Sản phẩm lụa của làng Nha Xá đa dạng về mẫu mã, kiểu cách với nhiều mức giá phù hợp theo từng dòng sản phẩm. Lụa của làng Nha Xá được đánh giá cao về chất liệu mềm mịn và màu sắc tự nhiên.
