Mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 65% số xã đạt chuẩn nông thôn mới là khả thi

Nội dung trên được Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đề cập khi giải trình, làm rõ thêm nhiều vấn đề đại biểu Quốc hội còn băn khoăn về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035, sáng 5/12.

Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng.

Về chủ trương tích hợp ba chương trình thành một, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết đa số đại biểu Quốc hội đồng tình với việc này nhằm khắc phục các tồn tại, hạn chế của giai đoạn trước.

Tuy nhiên, vẫn có ý kiến băn khoăn lo ngại việc sáp nhập có thể sẽ làm giảm chính sách, giảm nguồn lực đầu tư cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Thay mặt Chính phủ, Bộ trưởng khẳng định chủ trương sáp nhập ba chương trình thể hiện quyết tâm thực hiện mục tiêu của Đảng và Nhà nước, "làm cho người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi".

Để làm rõ cam kết này, Chính phủ nhấn mạnh ba điểm quan trọng, đó là ngoài các mục tiêu chung, chương trình sẽ tập trung ưu tiên xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; Nâng cao hiệu quả thực thi, tránh chồng chéo, trùng lặp chính sách, đồng thời phân cấp phân quyền triệt để cho địa phương; Kéo dài thời gian hỗ trợ đến năm 2035 (thay vì năm 2030 như chương trình hiện hành) để tập trung được nguồn lực dài hạn, đồng bộ và hiệu quả hơn.

"Việc tích hợp không làm giảm chính sách, không thu hẹp phạm vi hỗ trợ mà tạo điều kiện tập trung và ưu tiên hơn cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi - khu vực hiện nghèo của cả nước", ông Trần Đức Thắng nhấn mạnh.

Về mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 có khoảng 65% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong khi giai đoạn 2021-2025 cả nước đã đạt gần 80%, Bộ trưởng cho biết, theo kết quả rà soát của các địa phương, sau sáp nhập, cả nước có khoảng 65,6% số xã có khả năng đạt chuẩn nông thôn mới theo tiêu chí giai đoạn 2021-2025.

Tuy nhiên, Bộ Tiêu chí nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 sẽ được ban hành trong tháng 12 theo hướng kế thừa, bổ sung và nâng cao Bộ Tiêu chí giai đoạn 2021-2025.

Theo rà soát của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hiện nay, có khoảng 42% số xã cơ bản đạt quy định của Bộ Tiêu chí mới giai đoạn 2026-2030 và dự kiến sẽ được công nhận đạt chuẩn trong năm 2026-2027. Số xã còn lại (khoảng 25%), chủ yếu ở vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, sẽ được tập trung ưu tiên nguồn lực để đạt nông thôn mới đến năm 2030.

"Như vậy, mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 có khoảng 65% số xã đạt chuẩn nông thôn mới là khả thi", Bộ trưởng khẳng định.

Về mục tiêu tỉ lệ nghèo đa chiều duy trì giảm từ 1-1,5%/năm và 100% xã nghèo thoát khỏi tình trạng nghèo, Chính phủ báo cáo đây là mục tiêu được khẳng định tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Chỉ thị số 05 của Ban Bí thư khóa XIII.

Về thực tế, dự kiến tỉ lệ hộ nghèo chuẩn đa chiều đến cuối năm 2025 còn khoảng 0,9 đến 1%, với mức giảm bình quân trên 1% năm trong giai đoạn 2021-2025. Dự kiến tỉ lệ nghèo đa chiều theo chuẩn nghèo mới giai đoạn 2026-2030 còn khoảng 9,6% (tương đương với giai đoạn 2022-2025).

Bộ trưởng cho rằng, mục tiêu trên là phù hợp với chủ trương của Đảng, kết quả thực tiễn và có tính khả thi trong điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước ta trong giai đoạn 2026-2030.

Các đại biểu Quốc hội tham dự kỳ họp.

Về nguồn vốn đầu tư cho chương trình, hai vấn đề lớn được đại biểu quan tâm là mức bố trí vốn ngân sách Trung ương (100 nghìn tỷ đồng) là thấp trong khi quy định vốn đối ứng của địa phương (400 nghìn tỷ đồng) là quá lớn, vượt khả năng cân đối của các địa phương, nhất là các địa phương khó khăn.

Trước vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho hay, Chính phủ đồng tình với ý kiến đại biểu rằng mức vốn ngân sách Trung ương trước mắt bố trí 100 nghìn tỷ đồng là hạn chế, đặc biệt khi chương trình có phạm vi quy mô địa bàn bao phủ cả nước, gần như toàn bộ các nội dung về phát triển kinh tế - xã hội vùng nông thôn, trong đó ưu tiên vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Tuy nhiên, Bộ trưởng làm rõ, trong giai đoạn 2026-2030, bên cạnh chương trình này còn bốn chương trình mục tiêu quốc gia khác cùng triển khai trên địa bàn.

Cùng với đó là các nguồn vốn khác như: Chương trình phát triển bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long; Chương trình bố trí ổn định dân cư vùng miền núi, địa bàn khó khăn (đã được đưa vào dự thảo Nghị quyết Đại hội XIV); Vốn tín dụng chính sách xã hội, vốn tín dụng thương mại đầu tư cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn; Vốn của các doanh nghiệp và huy động đóng góp tự nguyện của cộng đồng người dân.

Ghi nhận ý kiến các đại biểu, Bộ trưởng cam kết: "Để thực hiện được các mục tiêu, nhiệm vụ của chương trình trong quá trình điều hành, Chính phủ sẽ tiếp tục cân đối ngân sách Trung ương để báo cáo Quốc hội ưu tiên bổ sung phù hợp với điều kiện thực tế".

Về tổng mức vốn ngân sách địa phương 400 nghìn tỷ đồng, Bộ trưởng giải trình đây là tổng vốn ngân sách địa phương hai cấp của 34 tỉnh, thành phố bố trí cho chương trình (gồm 7 địa phương tự cân đối và 27 địa phương nhận hỗ trợ từ ngân sách Trung ương). Đây là nguồn vốn chủ lực, phản ánh vai trò chủ động và trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương.

Dẫn chứng từ giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng cho biết trong tổng số gần 300 nghìn tỷ đồng vốn địa phương bố trí thực hiện ba Chương trình mục tiêu quốc gia, vốn của 16 tỉnh, thành phố tự cân đối ngân sách chiếm khoảng 65%. Đặc biệt, Chính phủ đã có quy định phù hợp về tỉ lệ vốn đối ứng của các địa phương. Với các địa phương khó khăn, tỉ lệ vốn đối ứng chỉ khoảng 5% so với vốn từ ngân sách Trung ương hỗ trợ.

"Chính phủ sẽ tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội cùng các đại biểu Quốc hội, tiếp tục rà soát cân đối để xác định mức vốn ngân sách của các địa phương cho phù hợp nhất", Bộ trưởng Trần Đức Thắng nói thêm.

Anh Văn