Mỹ-Australia: Trụ cột quan hệ mới

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Australia Anthony Albanese ký thỏa thuận về khoáng sản và đất hiếm quan trọng. (Nguồn: The White House)

Củng cố chuỗi cung ứng chiến lược

Một trong những trọng tâm chuyến thăm của Thủ tướng Anthony Albanese tới Washington là mở rộng hợp tác khai thác và chế biến khoáng sản chiến lược, đặc biệt là kim loại đất hiếm. Trong khi Mỹ đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn cung ổn định, Australia lại sở hữu trữ lượng dồi dào và đang đẩy mạnh xây dựng chuỗi cung ứng độc lập, bền vững.

Tại Nhà Trắng hôm 20/10, Tổng thống Donald Trump và Thủ tướng Albanese đã ký thỏa thuận hợp tác mới nhằm bảo đảm nguồn cung khoáng sản dài hạn giữa hai quốc gia. Theo đó, hai bên cam kết đầu tư hơn 3 tỷ USD vào các dự án khai thác, tinh luyện và chế biến khoáng sản trọng yếu, với tổng giá trị tài nguyên tiềm năng ước đạt 53 tỷ USD. Đáng chú ý, Bộ Quốc phòng Mỹ dự kiến đầu tư xây dựng cơ sở chế biến gali tại bang Tây Australia, công suất khoảng 100 tấn mỗi năm, đánh dấu bước khởi đầu cụ thể cho việc hình thành chuỗi cung ứng tại chỗ phục vụ cả mục tiêu công nghiệp dân sự và quốc phòng.

Hợp tác này mang ý nghĩa chiến lược sâu sắc, giúp hai nước tăng khả năng tự chủ công nghiệp, giảm phụ thuộc vào nguồn cung bên ngoài trong các lĩnh vực công nghệ then chốt. Với Australia, đây là cơ hội tái cơ cấu ngành khai khoáng, chuyển từ xuất khẩu nguyên liệu thô sang chế biến sâu, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển công nghệ nội địa. Với Mỹ, việc bảo đảm nguồn cung khoáng sản chiến lược là yếu tố cốt lõi để củng cố chuỗi cung ứng quốc phòng và năng lượng sạch, trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu về pin, turbine gió và linh kiện điện tử ngày càng tăng.

Các kim loại đất hiếm, cùng lithium, cobalt và gali, là thành phần thiết yếu trong sản xuất pin và phương tiện điện hóa. Do đó, việc xây dựng chuỗi cung ứng ổn định không chỉ có ý nghĩa kinh tế mà còn gắn liền với an ninh năng lượng dài hạn. Trong xu thế chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và giảm phát thải, chiến lược khoáng sản đang trở thành trụ cột của chính sách năng lượng thế kỷ XXI.

Australia đặt mục tiêu trở thành “trung tâm khoáng sản sạch” của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, với định hướng khai thác bền vững, tuân thủ tiêu chuẩn môi trường cao và ứng dụng công nghệ tái chế tiên tiến. Mỹ, với thế mạnh về công nghệ và tài chính, là đối tác then chốt giúp Canberra hiện thực hóa mục tiêu này. Sự bổ trợ giữa hai nền kinh tế hứa hẹn tạo nên chuỗi giá trị hoàn chỉnh và cạnh tranh toàn cầu.

Tuy nhiên, thách thức lớn vẫn còn. Các chuyên gia cho rằng cần ít nhất 5 năm để chuỗi cung ứng đạt độ hoàn thiện về kỹ thuật và hạ tầng. Điểm yếu lớn nhất của Australia hiện nay là thiếu cơ sở chế biến trong nước. Để khắc phục, chính phủ Canberra đã công bố kế hoạch lập quỹ đầu tư quốc gia trị giá hàng tỷ USD nhằm phát triển công nghệ tinh luyện nội địa, giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh và giảm phụ thuộc bên ngoài.

Tái định hình quan hệ đồng minh

Song song với hợp tác khoáng sản chiến lược, quốc phòng tiếp tục là trụ cột then chốt trong quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Australia. Hai nước đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án thuộc khuôn khổ AUKUS, nhằm tăng cường năng lực hàng hải, phát triển công nghệ quốc phòng tiên tiến và củng cố năng lực răn đe.

Tại họp báo chung ở Washington, Thủ tướng Anthony Albanese khẳng định Australia tiếp tục đầu tư mạnh vào hiện đại hóa quốc phòng. Cụ thể, nước này sẽ chi 1,2 tỷ USD để mua hệ thống tàu ngầm không người lái Anduril và 2,6 tỷ USD cho hợp đồng trực thăng tấn công Apache từ Mỹ, cùng với 2 tỷ USD bổ sung cho năng lực phòng không, bao gồm sản xuất và bảo trì thiết bị quốc phòng trong khuôn khổ hợp tác song phương. Các cam kết này không chỉ tăng cường sức mạnh phòng thủ, mà còn thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng nội địa của Australia, thông qua chuyển giao công nghệ, tạo việc làm và mở rộng năng lực sản xuất trong nước.

Việc tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng quốc phòng Mỹ giúp Australia tiếp cận công nghệ tiên tiến và dần hình thành năng lực tự chủ trong các lĩnh vực trọng yếu trước năm 2030. Canberra hướng tới vai trò đối tác sản xuất và phát triển song hành, thay vì chỉ là khách hàng, qua đó tăng tính bền vững của chuỗi cung ứng và khả năng phối hợp chiến lược giữa hai đồng minh.

Bên cạnh hợp tác công nghiệp - quốc phòng, chuyến thăm của Thủ tướng Albanese còn mang ý nghĩa chính trị sâu sắc, thể hiện nỗ lực tái khẳng định và nâng tầm quan hệ đồng minh truyền thống giữa hai nước. Đây là chuyến công du chính thức đầu tiên của ông tới Washington kể từ khi Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng, đánh dấu bước khởi đầu cho giai đoạn hợp tác toàn diện hơn trong cấu trúc liên minh Mỹ-Australia.

Tại Nhà Trắng, hai nhà lãnh đạo tái khẳng định tầm quan trọng của quan hệ đối tác dựa trên “giá trị chung, niềm tin chiến lược và tầm nhìn về một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương ổn định, mở và thịnh vượng”. Ông Albanese nhấn mạnh, liên minh với Mỹ không chỉ là nền tảng bảo đảm an ninh quốc gia, mà còn là động lực thúc đẩy đổi mới khoa học, công nghệ và phát triển kinh tế xanh.

Các cuộc thảo luận mở rộng thể hiện sự chuyển dịch trong tư duy hợp tác, từ quốc phòng thuần túy sang mô hình liên kết toàn diện giữa an ninh, công nghệ và phát triển bền vững. Washington cam kết hỗ trợ Australia đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao, phát triển an ninh mạng, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quốc phòng và đầu tư vào hạ tầng năng lượng sạch.

Với những kết quả đã đạt được, chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng Albanese không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng, mà còn là bước đi thực chất trong quá trình tái định hình liên minh Mỹ-Australia. Sự kết hợp giữa hợp tác khoáng sản, năng lượng và quốc phòng đang hình thành một cấu trúc liên kết mới, nơi kinh tế, công nghệ và an ninh trở thành ba trụ cột chiến lược của quan hệ song phương.

Hùng Anh