Mỹ: Khủng hoảng ngân hàng mở đường cho những 'ngân hàng bóng tối' tăng trưởng

Giao dịch cổ phiếu của các ngân hàng khu vực tại Mỹ trong tuần qua đã cho thấy hậu quả rõ ràng từ 3 vụ sụp đổ và tịch thu ngân hàng của chính quyền liên bang còn lâu mới kết thúc. Một số nhà đầu tư đang đặt cược vào các ngân hàng thậm chí có vẻ lành mạnh như PacWest, và các cơ quan quản lý đang chuẩn bị giải quyết các hạn chế về vốn mới đối với những ngân hàng vừa và nhỏ.

Các ngân hàng lớn, mặc dù kiếm được nhiều tiền, nhưng đang phải đối mặt với những hạn chế của chính họ, gánh nặng các khoản vay được ghi sổ sách trước khi lãi suất bắt đầu tăng.

Điều đó có nghĩa là các doanh nghiệp lớn và nhỏ có thể sớm phải tìm kiếm các khoản vay ở nơi khác. Một nhóm ngày càng tăng các tổ chức tín dụng phi ngân hàng, không nhận tiền gửi - bao gồm các công ty đầu tư khổng lồ như Apollo Global Management, Ares Management và Blackstone - đang cố gắng bước chân vào thị trường tiềm năng này.

Khủng hoảng ngân hàng giúp các công ty đầu tư khổng lồ như Apollo Global Management, Ares Management và Blackstone - đang cố gắng bước chân vào thị trường cho vay tiềm năng này.

Trong thập kỷ qua, các tổ chức này và những tổ chức khác giống như họ đã tích cực huy động và gia hạn các khoản vay, giúp ngành tín dụng tư nhân phát triển gấp 6 lần kể từ năm 2013, lên 850 tỷ USD, theo nhà cung cấp dữ liệu tài chính Preqin. Bây giờ, khi những ngân hàng bị chậm lại, các công ty đầu tư lớn đang nhìn thấy cơ hội đến.

Tuy nhiên, sự dịch chuyển các khoản vay từ ngân hàng sang các tổ chức phi ngân hàng đi kèm với rủi ro. Tín dụng tư nhân đã bùng nổ một phần vì các nhà cung cấp không phải tuân theo các quy định tài chính tương tự đối với các ngân hàng sau cuộc khủng hoảng tài chính. Điều đó có ý nghĩa gì đối với việc các khoản vay tại các ngân hàng của Mỹ chuyển sang các thực thể ít được quản lý hơn vào cùng thời điểm đất nước đang đối mặt với một cuộc suy thoái tiềm tàng?

Sự gia tăng của các “ngân hàng bóng tối”

Các tổ chức cho vay nhưng không phải là ngân hàng được biết đến như là các ngân hàng ngầm (hay ngân hàng bóng tối), bao gồm các quỹ hưu trí, quỹ thị trường tiền tệ và các nhà quản lý tài sản.

Bởi vì các ngân hàng bóng tối không nhận tiền gửi, nên họ không phải tuân theo các quy định giống như ngân hàng, điều này cho phép họ chấp nhận rủi ro lớn hơn. Cho đến nay, những vụ cá cược đầy rủi ro của các tổ chức này đã mang lại lợi nhuận lớn: Lợi nhuận từ tín dụng tư nhân kể từ năm 2000 đã vượt quá các khoản cho vay trên thị trường đại chúng 300 điểm cơ bản, theo Hamilton Lane, một công ty quản lý đầu tư.

Những lợi nhuận lớn này làm cho tín dụng tư nhân trở thành một ngành kinh doanh hấp dẫn đối với các tổ chức từng tập trung chủ yếu vào vốn cổ phần tư nhân, đặc biệt là khi lãi suất thấp. Ví dụ, Apollo hiện có hơn 392 tỷ USD trong hoạt động kinh doanh cho vay thế chấp. Chi nhánh của công ty này, Atlas SP Partners, gần đây đã cung cấp 1,4 tỷ USD tiền mặt cho ngân hàng PacWest đang gặp khủng khoảng. Blackstone quản lý tài sản tín dụng và bảo hiểm trị giá 291 tỷ USD.

Tăng trưởng cho vay tư nhân trực tiếp ở khu vực bắc Mỹ giai đoạn 2022-2027.

Các công ty cổ phần tư nhân cũng là một số khách hàng lớn nhất của các ngân hàng ngầm. Do các quy định giới hạn số lượng khoản vay mà các ngân hàng có thể giữ trên sổ sách của họ, nên các ngân hàng đã lùi bước trong việc bảo lãnh mua lại các khoản mua lại dùng đòn bẩy khi họ phải vật lộn để bán các khoản nợ mà họ đã cam kết trước khi lãi suất tăng.

Mark Jenkins - người đứng đầu bộ phận tín dụng toàn cầu của Carlyle, cho biết: “Theo thời gian, chúng tôi đã chứng minh là một hình thức tín dụng đáng tin cậy thực sự nổi lên hàng đầu, vì các ngân hàng, ít nhất là trong môi trường này, đã phải rút lui”.

Các nhà phân tích của Morgan Stanley ước tính, cho vay trực tiếp có thể nhận được một sự thúc đẩy khác khi các ngân hàng khu vực rút lui, đặc biệt là trong lĩnh vực bất động sản thương mại như tòa nhà văn phòng, nơi chủ nhà có thể đang tìm cách tái cấp vốn ít nhất 1,5 nghìn tỷ USD cho các hợp đồng thế chấp trong hai năm tới. Nghiên cứu của Morgan Stanley cho thấy, các ngân hàng khu vực của Mỹ chiếm khoảng 3/4 các loại khoản vay này.

“Bất động sản sẽ phải tìm một ngôi nhà mới và tôi nghĩ các công ty tín dụng tư nhân là một nơi khá phù hợp cho việc đó” - Michael Patterson - đối tác quản lý tại HPS Investment Partners nói tại hội nghị DealBook. Giải thích rõ hơn, ông nói: “Giảm khả năng cung cấp tín dụng cho các tập đoàn lớn và nhỏ, là một vấn đề và tôi nghĩ rằng tín dụng tư nhân là một giải pháp quan trọng”.

“Lãnh thổ” mới chưa được kiểm chứng

Hoạt động cho vay trực tiếp ở quy mô này chưa bao giờ được kiểm chứng: Gần như tất cả sự tăng trưởng kéo dài hàng thập kỷ của ngành đã diễn ra trong bối cảnh tiền rẻ và bên ngoài áp lực của suy thoái kinh tế. Sự không rõ ràng của loại hình kinh doanh này có nghĩa là gần như không thể biết được những đường đứt gãy nào tồn tại trước khi chúng bị đứt.

Đồng thời, những ngân hàng ngầm đang ngày càng mở rộng tín dụng cho các công ty mà các ngân hàng truyền thống sẽ không chạm tới, chẳng hạn như các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Cameron Joyce - Phó Giám đốc nghiên cứu chuyên sâu tại Preqin nói tại DealBook: “Đây không nhất thiết phải là những công ty có xếp hạng tín dụng”. Trong khi các công ty tín dụng tư nhân tự quảng cáo là có thể cung cấp tín dụng sáng tạo hơn và tiến hành nhanh hơn khi làm như vậy, thì sự nhanh nhẹn đó cũng phải trả giá. Các công ty này thường yêu cầu tỷ lệ cao hơn và các điều khoản khó khăn hơn so với các công ty truyền thống.

“Nhiều nhà tạo lập thị trường mới của ‘ngân hàng bóng tối’ là những người bạn không đáng tin cậy trong những lúc khó khăn” - Jamie Dimon - Giám đốc điều hành của JPMorgan Chase, đã viết trong thư gửi cổ đông thường niên gần đây. “Họ không sẵn sàng giúp đỡ khách hàng trong thời điểm khó khăn”, ông viết. Một số người lo lắng, điều đó đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp khai thác các khoản vay của họ sẽ bị tịch thu nhà nhanh hơn.

Ngoài tầm kiểm soát của cơ quan quản lý

Ở Washington, các ngân hàng ngầm đã trở thành tâm điểm, nếu không muốn nói là khá đáng báo động trong nhiều năm. Khi các điều kiện tín dụng thắt chặt, họ thậm chí còn xem xét kỹ hơn.

Theo IMF, sự tăng trưởng của lĩnh vực trung gian tài chính phi ngân hàng (NBFI) đã tăng tốc sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, hiện chiếm gần 50% tài sản tài chính toàn cầu. Hoạt động trơn tru của khu vực này rất quan trọng đối với sự ổn định tài chính.

Tuy nhiên, các lỗ hổng NBFI dường như đã tăng lên trong thập kỷ qua. Căng thẳng NBFI có xu hướng xuất hiện cùng với đòn bẩy tăng cao, ví dụ như vay tiền để tài trợ cho các khoản đầu tư của họ hoặc tăng lợi nhuận hoặc sử dụng các công cụ tài chính, như các công cụ phái sinh.

IMF đã cảnh báo về các lỗ hổng của khu vực tài chính phi ngân hàng và kêu gọi giám sát các tổ chức này chặt chẽ hơn theo quy định. Tháng trước, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đã kêu gọi thắt chặt các quy định về phi ngân hàng, rủi ro hệ thống. Bà cũng đề xuất các quy tắc mới nhằm tăng tốc độ đánh giá rủi ro ổn định tài chính và giúp dễ dàng chỉ định các tổ chức phi ngân hàng là quan trọng về mặt hệ thống, đặt chúng dưới sự giám sát của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ. Tuy nhiên, do tính cấp bách của cuộc khủng hoảng ngân hàng khu vực, việc phá vỡ các quy định ngày càng trở nên mong manh hơn.

Ron Klain - cựu Chánh văn phòng Nhà Trắng đã nói về các ngân hàng ngầm trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 4: “Tôi không biết rằng họ có gây ra những rủi ro giống như việc xóa sổ nhiều ngân hàng khu vực hay không. Tôi nghĩ đó là thứ mà mọi người sẽ để mắt tới”.

Những người trong ngành lập luận rằng nhiều công ty tín dụng tư nhân cũng thân thiện với người đi vay và tập trung vào khách hàng thường xuyên giống như ngân hàng. Họ nói rằng những công ty này không có người gửi tiền, vì vậy chỉ những nhà đầu tư của chính họ mới bị tổn hại bởi một vụ cá cược tồi. Bởi vì họ không cho vay bằng tiền mặt của khách hàng - một dạng đòn bẩy - nên họ không dễ bị ngân hàng rút tiền.

“Khách hàng và đối tác của chúng tôi đã biết rằng có sự an toàn vốn khi giao dịch với chúng tôi. Chúng tôi không hoạt động với hồ sơ rủi ro của các công ty tài chính đang gặp khó khăn, hầu như luôn là do sự kết hợp giữa bảng cân đối kế toán có đòn bẩy cao và sự không phù hợp giữa tài sản và nợ” - Giám đốc điều hành của Blackstone Steve Schwarzman, nói với các nhà phân tích vào tháng 3 vừa qua.

Nhưng các vấn đề tại các quỹ tư nhân trong quá khứ đã gây ra nỗi đau vượt ra ngoài phạm vi của mỗi công ty, chẳng hạn như khi Long-Term Capital Management - một quỹ phòng hộ có trụ sở tại Greenwich, Connecticut, vào năm 1998 công ty này đã vay hàng tỷ đô la để đặt cược lớn vào chứng khoán. Thị trường quay đầu và đặt cược trở nên tồi tệ. Qua một đêm, công ty mất gần hết tiền, kéo theo sự sụp đổ của các thị trường trên toàn cầu.

Chính vì vậy, càng nhiều ngân hàng ngầm cho nhau vay, chúng càng trở nên liên kết với nhau nhiều hơn, làm tăng rủi ro về hiệu ứng phân tầng có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế với phạm vi rộng lớn hơn.

Hoàng Lê (theo The New York Times)