Mỹ mở đường cho cuộc đua phát triển máy bay taxi điện
Nhà sản xuất máy bay taxi điện Archer Aviation hôm 13.6 thông báo đã huy động được 850 triệu USD vốn đầu tư, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ký các sắc lệnh hành pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển của máy bay taxi điện (eVTOL).
Các máy bay taxi điện có thể xuất hiện phổ biến trong tương lai
Các sắc lệnh của ông Trump, được ký gần đây, không chỉ tập trung hỗ trợ máy bay taxi điện mà còn tăng cường phòng thủ Mỹ trước các máy bay không người lái thù địch và thúc đẩy phát triển máy bay thương mại siêu thanh. Khoản đầu tư mới này bổ sung cho 300 triệu USD mà Archer đã huy động đầu năm nay, do các nhà đầu tư tổ chức dẫn dắt, bao gồm các quỹ do BlackRock quản.
Tham vọng của Archer Aviation
Vào tháng 4 năm nay, Archer công bố kế hoạch thiết lập mạng lưới taxi trên không tại thành phố New York, hợp tác với United Airlines đánh dấu bước tiến lớn trong lĩnh vực giao thông đô thị. Công ty cũng được chọn làm nhà cung cấp dịch vụ taxi trên không chính thức cho Thế vận hội Los Angeles 2028, khẳng định vị thế của Archer trong ngành công nghiệp hàng không điện.
Khoản đầu tư 850 triệu USD, được thúc đẩy bởi chính sách của Trump, củng cố khả năng của Archer trong việc mở rộng mạng lưới và cạnh tranh với các đối thủ như Joby Aviation. Với sự hỗ trợ từ chính phủ và các đối tác lớn, Archer đang đặt mục tiêu cách mạng hóa giao thông đô thị, hứa hẹn mang lại giải pháp di chuyển nhanh chóng và bền vững trong tương lai gần.
Cuộc đua đầy sôi động
Hiện tại ngoài Archer Aviation, nhiều hãng khác trên thế giới cũng thử nghiệm về lĩnh vực máy bay taxi điện. Chẳng hạn Vertical Aerospace (Anh) thực hiện chuyến bay cánh bay (wingborne flight) có phi công đầu tiên của nguyên mẫu VX4 ở không phận mở châu Âu. Volocopter tiến hành chuyến bay thử nghiệm đầu tiên tại Cung điện Versailles, Pháp. Moya Aero (Brazil) thực hiện chuyến bay eVTOL đầu tiên của mình.
Ngoài ra, AutoFlight hoàn thành chuyến bay thử nghiệm eVTOL đầu tiên tại Nhật Bản và lập kỷ lục bay điện thẳng đứng cao nhất thế giới ở Trung Quốc. Nhiều công ty công bố các thỏa thuận đặt hàng lớn với các hãng hàng không (ví dụ United Airlines với Archer, Delta Air Lines với Joby) và các nhà khai thác du lịch hàng không.
Trong năm nay, nhiều công ty như Joby Aviation, Archer Aviation, Lilium đặt mục tiêu bắt đầu hoạt động thương mại hạn chế hoặc nhận chứng nhận loại (Type Certification) đầy đủ tại các thị trường trọng điểm như Mỹ và châu Âu. Chẳng hạn, Joby có kế hoạch bắt đầu dịch vụ vận chuyển hành khách thương mại tại Mỹ vào năm 2025. Archer cũng nhắm mục tiêu cho dịch vụ hành khách sớm nhất là năm 2025 ở Dubai và 2026 ở Mỹ.
Các cột mốc quan trọng trong phát triển máy bay taxi điện
1. Giai đoạn sơ khai và ý tưởng (trước năm 2000)
Thập niên 1950-1960: Khái niệm VTOL (máy bay cất/hạ cánh thẳng đứng) đã xuất hiện với các loại máy bay thử nghiệm chạy bằng động cơ đốt trong (ví dụ Bell X-14, Rolls-Royce Thrust Measuring Rig). Tuy nhiên, chúng ồn ào, tiêu thụ nhiều nhiên liệu và phức tạp.
Xuất hiện ý tưởng điện: Khái niệm sử dụng năng lượng điện cho VTOL bắt đầu được hình thành, nhưng công nghệ pin và động cơ điện chưa đủ mạnh mẽ để biến nó thành hiện thực.
2. Giai đoạn khởi đầu hiện đại và các nguyên mẫu đầu tiên (thập niên 2000 - giữa thập niên 2010)
Đầu thập niên 2000: Sự tiến bộ trong công nghệ pin lithium-ion (nhờ sự phát triển của điện thoại thông minh và xe điện), động cơ điện hiệu suất cao và hệ thống điều khiển điện tử fly-by-wire đã mở đường cho eVTOL.
2009: Công ty Joby Aviation được thành lập, là một trong những công ty tiên phong trong lĩnh vực eVTOL.
2011: Volocopter (Đức), một trong những công ty eVTOL hàng đầu hiện nay, được thành lập và giới thiệu nguyên mẫu multicopter điện đầu tiên của mình, chiếc Volocopter VC1.
2011-2015: Nhiều công ty khởi nghiệp khác bắt đầu xuất hiện, giới thiệu các thiết kế và nguyên mẫu đầu tiên, thường là các máy bay đa cánh quạt nhỏ.
3. Giai đoạn thử nghiệm bay và đầu tư tăng tốc (giữa thập niên 2010 - đầu thập niên 2020)
2016: EHang (Trung Quốc) ra mắt EHang 184, tuyên bố là taxi bay không người lái đầu tiên, và thực hiện một số chuyến bay thử nghiệm gây tiếng vang lớn.
2017: Lilium (Đức) công bố nguyên mẫu Lilium Jet và thực hiện chuyến bay thử nghiệm đầu tiên của chiếc máy bay phản lực điện cất hạ cánh thẳng đứng 2 chỗ ngồi.
2018-2020: Hàng loạt các công ty khác như Archer Aviation, Vertical Aerospace, Wisk Aero (liên kết với Boeing), Eve Air Mobility (liên kết với Embraer) xuất hiện, huy động vốn lớn và công bố các nguyên mẫu thử nghiệm.
2020-2022: Các công ty bắt đầu thực hiện các chuyến bay thử nghiệm có điều khiển từ xa hoặc có phi công. Ví dụ, Joby Aviation thực hiện các chuyến bay thử nghiệm đạt tốc độ và phạm vi hoạt động ấn tượng. Volocopter thực hiện nhiều chuyến bay thử nghiệm công khai ở các thành phố lớn.
